Του Δημήτρη Αγγελίδη
Ενα χρόνο έκλεισε χτες η επιχείρηση «Ξένιος Ζευς» και ήδη μετρά μια μεγάλη επιτυχία: έδειξε με τον πιο αναντίρρητο τρόπο ότι η περίφημη απειλή των «λαθρομεταναστών» ήταν άλλο ένα προεκλογικό ψέμα, όπως αυτό για την περίφημη «επαναδιαπραγμάτευση των μνημονίων», και εξακολουθεί να αποτελεί μια τεράστια επικοινωνιακή φούσκα, γύρω από την οποία παίζεται σημαντικό μέρος του πολιτικού παιχνιδιού και διακινούνται εκατομμύρια ευρώ.
Την επιγραμματική διατύπωση της υποτιθέμενης απειλής την οφείλουμε στον Αντώνη Σαμαρά («Η Ελλάδα σήμερα έχει γίνει κέντρο λαθρομεταναστών. Χρειάζεται να ανακαταλάβουμε τις πόλεις μας»), αλλά ακούμε τόσο συχνά γι’ αυτή που έχουμε πειστεί πως είναι αληθινή. Ο «Ξένιος Ζευς» το διαψεύδει.
Το μεγάλο τίμημα
Από τον περασμένο Αύγουστο μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου, περίοδο για την οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, προσήχθησαν στο πλαίσιο της επιχείρησης περίπου 85,000 αλλοδαποί. Από αυτούς, βρέθηκαν χωρίς έγγραφα παραμονής περίπου 5,000, ποσοστό περίπου 6%. Το πραγματικό ποσοστό είναι ακόμα χαμηλότερο, αν πάρουμε υπόψη τους αστυνομικούς ελέγχους που ολοκληρώθηκαν στον δρόμο και δεν κατέληξαν σε προσαγωγή.
Ήταν τέτοια η… επιτυχία του «Ξένιου Διός», που η κυβέρνηση είπε να την επεκτείνει, με τη συνεργασία του δήμου Αθηναίων, και σε άλλες ευάλωτες ομάδες: αστέγους, τοξικοεξαρτημένους, εξαθλιωμένους. Το σχέδιο «αστυνόμευση κέντρου Αθηνών-Ξένιος Ζευς» έχει ακόμα μεγαλύτερη επιτυχία: τον Απρίλιο και τον Μάιο, τους δύο πρώτους μήνες εφαρμογής του, έγιναν 16,580 έλεγχοι, 5,353 προσαγωγές και μόλις… 26 συλλήψεις. Ποσοστό 0.48%!
Το πρόβλημα είναι πως το τίμημα για το ξεσκέπασμα του ψέματος είναι τεράστιο.
Δύο κρατούμενοι αλλοδαποί αυτοκτόνησαν, στα Γρεβενά και στην Κοζάνη, μην αντέχοντας την παρατεταμένη κράτηση, που φτάνει τους 18 μήνες.
Άλλος κρατούμενος στην Κόρινθο αφέθηκε να πεθάνει από σοβαρή λοίμωξη, επειδή οι υπεύθυνοι δεν τον άκουσαν εγκαίρως, όταν παραπονιόταν για προβλήματα υγείας.
Άλλος κρατούμενος κινδυνεύει να χάσει τα πόδια του από λεπτοσπείρωση που έπαθε μετά από δάγκωμα ποντικιού.
Νοσογόνες συνθήκες, λειψή ιατρική περίθαλψη, φαγητό ελάχιστο και ακατάλληλο, παρεμπόδιση επικοινωνίας με τον έξω κόσμο, περιστατικά αστυνομικής κακομεταχείρισης, είναι οι συνθήκες κράτησης που περιγράφει κάθε αυτόπτης μάρτυρας.
Κάθε στάδιο της επιχείρησης συνιστά και μια παρανομία των αρχών, όπως τις έχουν αναδείξει διεθνείς οργανισμοί και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων: από τις πολύωρες προσαγωγές που συνιστούν προσωρινή στέρηση ελευθερίας και γίνονται με κριτήρια «εθνοτικού προφίλ» μέχρι τις άθλιες συνθήκες κράτησης και το γεγονός ότι ανάμεσα στους κρατούμενους βρίσκονται πρόσφυγες, άνθρωποι που ζητούν άσυλο, ανήλικα παιδιά και μη απελάσιμοι.
Αμείωτες οι εισροές
Το τεράστιο κόστος της επιχείρησης έχει επίσης επισημανθεί. Δεν είναι μόνο τα ποσά που ξοδεύονται για τα κέντρα κράτησης, με μεγάλη συμμετοχή από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), τα οποία θα μπορούσαν να διατεθούν για κάτι που θα είχε αποτέλεσμα. Είναι και η τεράστια σπατάλη αστυνομικών δυνάμεων, που ξοδεύουν ώρες εργασίας, ενώ θα μπορούσαν να τις διαθέσουν για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της εγκληματικότητας. Γι’ αυτά άλλωστε έχουν διαμαρτυρηθεί και οι ενώσεις αστυνομικών.
Οσο για το επιχείρημα που αντιτάσσουν ορισμένοι, πως όλα αυτά γίνονται για να το μάθουν οι επίδοξοι μετανάστες και να σταματήσουν να έρχονται στη χώρα μας, το διαψεύδει η ίδια η πραγματικότητα. Οι μεταναστευτικές εισροές συνεχίζονται αμείωτες, απλώς έχει αλλάξει η διαδρομή και πια προτιμούνται τα νησιά αντί για τις χερσαίες εισόδους.
Υπάρχει και η άλλη, η αθέατη πλευρά του «Ξένιου Διός». «Στο μυαλό του πολίτη που περπατά στην πόλη και βλέπει μετανάστες να μεταφέρονται συνοδεία αστυνομικών, δημιουργείται η εντύπωση ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι εγκληματίες. Αν η πολιτεία εννοεί σοβαρά τις διακηρύξεις της για καταπολέμηση του ρατσισμού, είναι πολύ κακό να στιγματίζει έτσι ανθρώπους που δεν έχουν κάνει τίποτα, που έχουν κάθε δικαίωμα να βρίσκονται εδώ», έλεγε πρόσφατα στην «εφημερίδα των συντακτών» η Εύα Κοσσέ, συντάκτρια της έκθεσης του «παρατηρητηρίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων» (ΗRW) «ανεπιθύμητοι επισκέπτες: καταχρηστικές πρακτικές της ελληνικής αστυνομίας κατά των μεταναστών στην Αθήνα».
Θεσμοθετείται ο ρατσισμός
Εκτός κι αν, τολμά να σκεφτεί κανείς, ο στόχος του «Ξένιου Διός» είναι ακριβώς αυτός: να στιγματιστούν οι ευάλωτοι, να θεσμοθετηθεί ο ρατσισμός, να συνηθίσουμε το τέρας. «Η πρώτη επέτειος από την έναρξη της επιχείρησης θα πρέπει να συνοδευτεί από μεταρρυθμίσεις που θα διασφαλίζουν ότι όλα τα μέτρα για τον εντοπισμό παράτυπων μεταναστών σέβονται πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώματα, απαγορεύουν τις διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της διακριτικής αντιμετώπισης ατόμων βάσει εθνοτικής καταγωγής, καθώς και την αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η οργάνωση. Αλλά τότε δεν θα μιλούσαμε για τον «Ξένιο Δία» όπως τον εμπνεύστηκε και τον εφαρμόζει η κυβέρνηση.