Για να περιγράψουμε τα γεγονότα δανειζόμαστε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Χρίστου Ζαφείρη που προλογίζει ο καθηγητής Δημήτρης Φατούρος που «αφιερώνεται στους τίμιους και συνεπείς αγωνιστές της γενιάς του Πολυτεχνείου που δεν αντάλλαξαν ούτε φύλλο από τις δάφνες τους με τις πολιτικοοικονομικές σειρήνες».
Έχει ενδιαφέρον να αποτυπώσουμε και εδώ το σύνθημα από το Πολυτεχνείο της Θεσσαλονίκης «Ορκιζόμαστε στο μεγαλύτερο ιδεώδες της ανθρωπότητας την ελευθερία, πως ο αγώνας τούτη τη φορά θα τελειώσει μόνο με τη Νίκη».
Μήπως αυτόν τον όρκο πρέπει να δώσουμε και σήμερα;
Από το βιβλίο που προαναφέραμε μεταφέρομε στη συνέχεια τρεις σελίδες όπου περιγράφεται ανάμεσα στ’ άλλα και ο αγώνας και η συμβολή στα γεγονότα του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης του τότε φοιτητή της Νομικής και μετέπειτα διακεκριμένου Χανιώτη δικηγόρου και συνεπούς αγωνιστή Γιάννη Ντερμανάκη για τον οποίο η Ασφάλεια εκείνης της εποχής με αφορμή την εξέγερση και τα σημαντικά γεγονότα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στις 22/2/73 έγραψε:
«β) Την 22/2/1973 Φοιτητής Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης τυγχάνων και κατά την πραγματοποιηθείσαν τότε συγκέντρωσιν της Φοιτητικής Ενώσεως του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου υπήρξεν εκ τον πρωτοστατησάντων εις τα δημιουρηθέντα εκείσε επεισόδια. Συγκεκριμένως διεδραμάτησεν ρόλον ηγετικόν, ήτο εκ των υποκινητών των επεισοδίων και εν συνεχεία εκ των πρωταγωνιστών καθ’ ον χρόνον ταύτα ευρίσκοντο εν εξελίξει.
γ) Γενικώς κατά την διάρκειαν της επταετίας και κυρίως κατά τα έτη 1972, 1973 και 1974, ανέπτυξεν μεγάλην και ποικίλην δράσιν, συνισταμένην εις δημοσιεύσεις διαφόρων άρθρων εις τοπικάς και άλλας εφημερίδας με περιεχόμενον εκρηκτικόν και σαφώς κατά του τότε καθεστώτος, εις επαφάς με διάφορα πρόσωπα ωσαύτως αντιτιθέμενα προς το τότε καθεστώς, αλλά και δράσιν εις τον παράνομον μηχανισμόν συνισταμένην εις υποκινήσεις φοιτητών προς πραγματοποίησην αντικαθεστωτικών εκδηλώσεων, εις εκτύπωσιν και διανομήν προκηρύξεων κ.λ.π.»
Απόσπασμα από το βιβλίο «Αντεθνικώς δρώντες» του Χ. Ζαφείρη:
«Δυόμισι χιλιάδες φοιτητές συγκεντρώθηκαν χθες στις 3.30 το απόγευμα μέσα κι έξω από το αμφιθέατρο της φυσικομαθηματικής σχολής Θεσσαλονίκης για δημόσια συζήτηση μετά από σχετική πρόσκληση της ΦΕΑΠΘ και των κλαδικών συλλόγων. Τελικά η δημόσια συζήτηση δεν έγινε και οι συγκεντρωθέντες αποχώρησαν μετά από 3 ώρες περίπου, ύστερα από σχετικές συστάσεις του κ. νομάρχου, του αστυνομικού διευθυντού και του κ. πρυτάνεως» (1)
Την άλλη μέρα έστειλα εκτενές ρεπορτάζ για τα αιματηρά γεγονότα, με τα ονόματα των δραστών στο εξωτερικό (2). Λίγες μέρες αργότερα, οι φοιτητές Βασίλης Καλεσόπουλος, Ιωάννης Βαρδουλάκης και Ιωάννης Ντερμανάκης, που τραυματίστηκαν στα επισόδια της 22 Φεβρουαρίου, υπέβαλαν μηνύσεις κατά των δραστών τραμπούκων. Για τις μηνύσεις αυτές έγραψα προς τον ξένο Τύπο το παρακάτω ρεπορτάζ (3)
«Τρεις τουλάχιστον φοιτητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης υπέβαλαν σήμερα μηνύσεις στην εισαγγελία Πλημμελειοδικών κατά των τραμπούκων φιλοκυβερνητικών φοιτητών που προκάλεσαν τα αιματηρά επεισόδια το απόγευμα της Πέμπτης 22.2.73 στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Έτσι το φοιτητικό κίνημα που προσπάθησαν να το φιμώσουν στη Θεσσαλονίκη οι σκοταδιστές, τα ξενοκίνητα όργανα και η αστυνομία, ελπίζουμε να ξαναβρεί, ύστερα από τη σιωπή του φιμωμένου ελληνικού Τύπου, έναν άλλο δρόμο, το δικαστικό, για να φτάσει στην απληροφόρητη ελληνική κοινή γνώμη.
Ένας από τους τραυματισμένους φοιτητές, ο Βασίλης Καλεσόπουλος από τον Πειραιά, φοιτητής της Φυσικομαθηματικής, νοσηλεύεται ακόμη στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ με βαριά σωματική κάκωση (κάταγμα του βρεγματικού στο κεφάλι) και πιθανώς να μην αποφύγει τελικά τη μερική παραλυσία. Οι δυο άλλοι φοιτητές είναι ο Ιωάννης Βαρδουλάκης και ο Ιωάννης Ντερμανάκης, φοιτητές Νομικής από την Κρήτη, οι οποίοι τραυματίστηκαν από τις επιθέσεις των τραμπούκων στην πλατεία του κτιρίου της Φυσικομαθηματικής σχολής.
Μεταξύ των μηνυομένων τραμπούκων φοιτητών είναι ο Απόστολος Παπαλαγάρας, ο «φοιτητής με το λαχανί πουκάμισο», αντιπρόεδρος της ΦΕΑΠΘ, του ανώτατου συνδικαλιστικού οργάνου των φοιτητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο οποίος και χτύπησε με τα πόδια τον Καλεσόπουλο, ο Σταύρος Τζαβάρας και Ανδρέας Κομνηνός μέλη του κατευθυνόμενου από τις Αρχές Ασφαλείας φοιτητικού συλλόγου, ο Νικόλαος Αποστόλου, ο Νίκος Πουλής, φοιτητής Νομικής, ο οποίος δημιούργησε το επεισόδιο με τους παριστάμενους δημοσιογράφους στη συγκέντρωση της Πέμπτης, εκστομίζοντας απειλές, και 8-10 άτομα με άγνωστα προς το παρόν στοιχεία.
Σημαντικό είναι ότι καταγγέλλονται επωνύμως και σπουδαστές της Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών που φοιτούν στις αντίστοιχες σχολές του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπως ο Εμμ. Καραβανάκης του τμήματος Στρατιωτικής Δικαιοσύνης, και ο Νικόλαος Ανάσης του Φαρμακευτικού Τμήματος. Αυτούς καταγγέλλει ο φοιτητής Ντερμανάκης τον οποίο γρονθοκόπησαν στο κεφάλι και τον άφησαν αναίσθητο. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι στρατιωτικοί αυτοί ήταν με πολιτικά, πράγμα που ενισχύει την άποψη ότι η επίθεση ήταν προμελετημένη γιατί τις άλλες μέρες κυκλοφορούν υποχρεωτικά στο Πανεπιστήμιο με στρατιωτική στολή.
Στις μηνύσεις τους οι φοιτητές αναφέρουν ότι οι παραπάνω μηνυόμενοι φοιτητές συγκρότησαν ομάδες και αφού απομόνωσαν τους φοιτητές, που δραστηριοποιήθηκαν πρόσφατα στη διεκδίκηση των φοιτητικών αιτημάτων, από το πλήθος των συγκεντρωθέντων φοιτητών τους χτυπούσαν με χέρια και πόδια μέχρι αναισθησίας. Αποτέλεσμα αυτών των ομάδων κρούσης των φοιτητών της άκρας δεξιάς ήταν να τραυματιστούν δεκάδες φοιτητές. Οι μηνυτές υποστηρίζουν ότι οι τραμπούκοι αυτοί είναι μέλη της οργάνωσης ΕΚΟΦ, αλλά δεν το αναφέρουν στις μηνύσεις τους, γιατί υπάρχει κίνδυνος να μην δουν το δικαστήριο. Οι εκπρόσωποι του σημερινού καθεστώτος υποστηρίζουν ότι αυτή η οργάνωση είναι ανύπαρκτη, γιατί έχει διαλυθεί τυπικά, το 1968.
Παράλληλα ο προϊστάμενος της εισαγγελίας πρωτοδικών Θεσσαλονίκης εισαγγελέας Τζανακάκης, ο οποίος υποσχέθηκε στους συμπατριώτες του Κρητικούς φοιτητές να προωθήσει κατ’ απόλυτη προτεραιότητα το θέμα, έδωσε εντολή στην ιατροδικαστική υπηρεσία να υποβάλει ιατροδικαστική έκθεση. Κατά πληροφορίες ο ιατροδικαστής Χουρδάκης εξέτασε τον φοιτητή Καλεσόπουλο και τον βρήκε με απλή σωματική κάκωση, πράγμα που βάζει σε υπόνοιες τους ενδιαφερόμενους. Πάντως οι μηνυτές θα ορίσουν ως τεχνικό σύμβουλο τον ιατροδικαστή Αθηνών Ροβύθη, που τον έδιωξε η χούντα για την ιατροδικαστική έκθεση στην υπόθεση της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη.
Από τους πληρεξούσιους δικηγόρους Σπύρο Σακέτα, εξόριστο της χούντας για τα φρονήματά του, Φιντία Βελίκη, ο οποίος βοήθησε πολύ στις πολιτικές δικαστικές υποθέσεις και Σωτήρη Δέδε που αποφυλακίστηκε προ καιρού καταδικασμένος για τη δράση του στην αντιδικτατορική οργάνωση «Δημοκρατική Άμυνα», υπάρχει έκδηλος ο φόβος ότι η υπόθεση δεν θα δει τη δημοσιότητα ή ότι με τις πολλές τεχνητές αναβολές θα αποδυναμώσουν το θέμα.
Στο μεταξύ συνεχίζεται το κύμα βίας από την Ασφάλεια και τους τραμπούκους στο χώρο του Πανεπιστημίου, στους δρόμους και στα ίδια τα σπίτια τους. Όταν οι τραμπούκοι δεν μπορούν να δείρουν στο πανεπιστήμιο, καιροφυλακτούν στους δρόμους των σπιτιών ή τους χώρους δουλειάς των δημοκρατικών φοιτητών και κει, κάτω από την ανωνυμία και τον αιφνιδιασμό, δέρνουν μέχρι λιποθυμίας τους φοιτητές. Η τακτική αυτή συζητιέται πλατιά, αλλά κανείς δεν το αναφέρει στις αρχές, γιατί γνωρίζουν εξαρχής την κατάληξή τους. Έχουν σημειωθεί ακόμη και κρούσματα τεντιμποϊσμού σε βάρος φοιτητριών που ανακατεύονται στο φοιτητικό κίνημα. Φοιτήτριες έχουν υβριστεί με αισχρόλογα στο δρόμο από τους «καλούς» αυτούς φοιτητές. Διάχυτη πάντως στο φοιτητικό κόσμο είναι η τρομοκρατία που εξαπέλυσαν οι τραμπούκοι, ύστερα μάλιστα και από τα αντίποινα που έγιναν σε βάρος μέλους των ομάδων τους.
Τα όργανα, εξάλλου, της Ασφάλειας συνεχίζουν τις κλήσεις φοιτητών στα γραφεία της. Άγνωστος είναι ο αριθμός των βασανισθέντων στην Ασφάλεια φοιτητών. Πάντως σήμερα δεν κρατείται κανένας φοιτητής, αλλά εφαρμόζεται η τακτική του εκφοβισμού με ολιγόωρη κράτηση και αρκετό ξύλο. Οι πιέσεις δε στο συγγενικό περιβάλλον του φοιτητή δεν έχουν προηγούμενο. Οι ασφαλίτες αξιωματικοί Τετραδάκος (4) και Μήτσου, οι οποίοι παρακολουθούν προσωπικά τις κινήσεις στο πανεπιστήμιο, κάνουν καλά τη δουλειά τους…
Τετάρτη 7 Μαρτίου ‘73
Επίκεντρο της αναταραχής μετά τα γεγονότα του Χημείου και σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της Άνοιξης του 1973 γίνεται η Πολυτεχνική Σχολή, που συγκεντρώνει τις πιο μαχητικές ομάδες φοιτητών. Τη νεανική ορμή και την αγωνιστικότητα των φοιτητών ενίσχυε και η διακριτική συμπαράσταση ομάδας δημοκρατικών καθηγητών της σχολής οι οποίοι στο πλαίσιο της νομότυπης συμπεριφοράς τους και των πανεπιστημιακών καθηκόντων τους έδιναν ευνοϊκές προϋποθέσεις για αντιχουντική δραστηριότητα των φοιτητών. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το «κίνημα της Πολυτεχνικής» ήταν ένα ευδιάκριτο πρωτοποριακό αγωνιστικό τμήμα του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος στη Θεσσαλονίκη.
(1) στις 24.2.73 δημοσιεύτηκε στη «Θεσσαλονίκη» ολιγόλογη επιστολή του πρύτανη Ευάγγελου Σδράκα, που έπαιρνε προσωπικά την ευθύνη της διάλυσης της συγκέντρωσης τονίζοντας ότι «Η συγκέντρωσις διελύθη κατόπιν προσωπικής επεμβάσεως και συστάσεως του υπογράφοντος και άνευ επεμβάσεως και συστάσεως του νομάρχου κ. Κουρνάβου και του διευθυντού της αστυνομίας κ. Αθανασάκου».
(2) Βλέπε το σχετικό ρεπορτάζ, που δημοσιεύτηκε στην «Ελεύθερη Ελλάδα» στη σελ. 52 του παρόντος βιβλίου
(3) Εφημ. «Ελεύθερη Ελλάδα», 15.3.73
(4) Ο υπομοίραρχος Νικ. Τετραδάκος ήταν προϊστάμενος του Τμήματος Πνευματικής Κινήσεως της Εθνικής Ασφάλειας Θεσσαλονίκης και έχει αρμοδιότητα να παρακολουθεί τη δραστηριότητα των κομμάτων και των πολιτικών κινήσεων στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.