Ασφαλή σύνορα ή ασφαλείς πρόσφυγες;

Γράφει ο Βαγγέλης Πάλλας
Δημοσιογράφος I.J.F.

Οι χώρες της EE – και όχι μόνο- βρίσκονται στο κέντρο αυτού που ονομάζεται «προσφυγική κρίση», για την οποία βεβαίως οι ίδιες (ιδιαίτερα οι πλέον ισχυρές) έχουν μεγάλη ευθύνη. Από το καλοκαίρι, η Ευρώπη-Φρούριο, πιεσμένη από το μαζικό – και μαχητικό- ρεύμα προσφύγων, καθώς και το πλατύ κίνημα αλληλεγγύης σε αυτούς, υποχρεώθηκε να παγώσει την πολιτική των κλειστών συνόρων και να επιτρέψει τη μαζική διέλευση πολιτικών κυρίως, αλλά και οικονομικών προσφύγων από τη ΝΑ Ευρώπη προς τον ευρωπαϊκό Βορρά. Σε αυτή την -προφανώς θετική- εξέλιξη έπαιξε ιδιαίτερο ρόλο η αλλαγή στάσης της Ελλάδας μετά την άνοδο στην πολιτική εξουσία του ΣΥΡΙΖΑ’ επρόκειτο για απροετοίμαστη και ημιτελή αλλαγή, καθώς δεν εξασφάλιζε ούτε την ασφαλή μετακίνηση των εισερχομένων ούτε τη στοιχειωδώς αξιοπρεπή προσωρινή διαμονή τους, αλλά αποτελεί μακράν την πλέον προοδευτική μεταναστευτική πολιτική σε νοτιοευρωπαϊκό επίπεδο.

Δυστυχώς, αυτή η -εξ ανάγκης- αλλαγή της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής δεν εδράστηκε ούτε στην αναθεώρηση των καταστατικών όρων της Ευρώπης-Φρούριο ούτε σε κάποια ριζική διαφο¬ροποίηση των διαθέσεων της πλειονότητας του πολιτικού προσωπικού των ευρωπαϊκών κρατών, αλλά και των κοινωνιών απέναντι στους πολιτικούς και τους οικονομικούς πρόσφυγες – πώς άλλωστε, όταν είναι απολύτως σαφές ότι το «ευρωπαϊκό οικοδόμημα» στηρίζεται στον αποκλεισμό, την εξαίρεση δικαιωμάτων και τον (ανισόμετρο ανά χώρα, αλλά πανταχού παρόντα) ρατσισμό.

Με αυτή την έννοια, η ολιγόμηνη χαλάρωση των συνόρων (ξανα)δίνει τη θέση της στη σκλήρυνση, με προσθήκη πλέον ενός ακόμα «εξωτερικού συνόρου», αυτού της Τουρκίας, τη σταδιακή κατάργηση του «βαλκανικού δρόμου», την αναβάθμιση της Frontex και την υποχρέωση της Ελλάδας να (επανα)υιοθετήσει αποτρεπτικές και κατασταλτικές πολιτικές.

Αυτή την εξέλιξη δεν δημιούργησε, αλλά διευκόλυνε εξαιρετικά το τρομοκρατικό έγκλημα του ISIS στο Παρίσι. Γιατί ακριβώς παρόξυνε το αίσθημα ανασφάλειας και τα αντίστοιχα ξενοφοβικά στερεότυπα μεγάλων τμημάτων των ευρωπαίων πολιτών ενώ έλυσε τα χέρια πολλών κυβερνήσεων – με πρωτοπόρο τη γαλλική- όχι μόνο να απογειώσουν την ισλαμοφοβίο και την κρατική καταστολή, αλλά και να εμπλακούν ενεργά (και καταστροφικά) στον πόλεμο της Συρίας, προκαλώντας και νέους πρόσφυγες, αλλά και νέα τρομοκρατικά εγκλήματα.

Επίκειται μια εξαιρετικά δύσκολη (έως τραγική) περίοδος για τους πρόσφυγες – και, λιγότερο βέβαια, για εμάς τους υπόλοιπους. Το πιθανότατο σφράγισμα των συνόρων για την πλειονότητα των προσφύγων θα σημάνει απογείωση της εξαθλίωσης και της απελπισίας, αύξηση των πνιγμών στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο, ένταση της κρατικής καταστολής και της εκμετάλλευσης των προσφύγων από τους διακινητές, εγκλωβισμός χιλιάδων ανθρώπων στα νησιά και κυρίως την Αθήνα, αύξηση της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και της φασιστικής βίας.