Τα χρόνια περνάνε, όμως η μνήμη παραμένει ζωντανή όσο οι ανάγκες και οι αφορμές παραμένουν ίδιες.
Στις 6 Δεκέμβρη 2021 κλείνουν 13 χρόνια από την μεγάλη εξέγερση της νεολαίας, με αφορμή τη δολοφονία του 15χρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου στα Εξάρχεια. Το συγκεκριμένο γεγονός έμελε να σφραγίσει μια ολόκληρη γενιά, αφήνοντας άφωνη τη χώρα. Η εξέγερση του Δεκέμβρη ανέδειξε το εύφλεκτο εκρηκτικό υλικό που δημιουργείται στα πλαίσια της κρίσης, το οποίο δεν είναι άλλο από τη νεολαία.
Τεράστιες κινητοποιήσεις μαθητών, άνεργων νέων, φοιτητών, κοινωνικά αποκλεισμένων που έβλεπαν στη δολοφονία του “αδερφού τους” ένα τοπίο – οδοστρωτήρα που έρχεται με φόρα για να διαψεύσει όλες τους τις προσδοκίες για μια αξιοπρεπή ζωή, ακόμα και επιβίωση. Με την βαθιά κρίση που ακολούθησε τα επόμενα χρόνια, αυτή που εξώθησε εκατοντάδες χιλιάδες νέους μακριά από τη χώρα και χιλιάδες άλλους να ζουν στην ανεργία και την ανέχεια, πόσο δίκιο είχαν…
Ποτέ άλλοτε, δεν συνέβησαν τόσα πολλά και σημαντικά μέσα σε τόσο λίγες μέρες. Ηταν μια συμπύκνωση του ιστορικού χρόνου που έφερε την Ελλάδα στο προσκήνιο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος.
Αλλαξε τις μορφές έκφρασης των κινημάτων αλληλεγγύης, έθεσε μια σειρά από αναπάντητα ερωτήματα για την έννοια της πολιτικής, εξόργισε, θύμωσε, δυνάμωσε, αυτονόμησε χιλιάδες νέους ανθρώπους. Η εγκληματική ενέργεια του αστυνομικού, μόνιμη παρενέργεια της γενικευμένης ατιμωρρησίας των οργάνων καταστολής, ήταν μόνον η αφορμή.
Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 2008: Δολοφονία του 15χρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από τον 37χρονο ειδικό φρουρό, αστυνομικό, Επαμεινώνδα Κορκονέα
*Ηταν λίγο μετά τις 9 το βράδυ του Σαββάτου, όταν ο αστυνομικός Ε. Κορκονέας, έπειτα από κάποιο διαπληκτισμό, επέστρεψε πεζός, πυροβόλησε και σκότωσε τον 15χρονο μαθητή Αλ. Γρηγορόπουλο, στα Εξάρχεια στη συμβολή των οδών Τζαβέλλα και Μεσολογγίου. Ηταν η αρχή μιας γενικευμένης νεολαιίστικης έκρηξης που σημάδεψε για πάντα την ελληνική κοινωνία. Το ίδιο βράδυ ξεσπούν σποραδικά, στο κέντρο της πόλης, βίαιες αντιδράσεις.
* Ο υπουργός Εσωτερικών Πρ. Παυλόπουλος, που αντιλαμβάνεται τι είχε συμβεί, επιχειρεί να παρέμβει πυροσβεστικά. Καταδικάζει το γεγονός και τονίζει ότι θα τιμωρηθούν παραδειγματικά οι ένοχοι. Λίγο αργότερα, υποβάλλει (μαζί με τον υφυπουργό Π. Χηνοφώτη) την παραίτησή του που δεν γίνεται δεκτή. Η κυβέρνηση και η ΕΛ.ΑΣ. δείχνουν να τα έχουν χαμένα.
“Ο Νίκος κρατούσε το φέρετρο, ο Αλέξανδρος ξεψύχησε στα χέρια του, από εκεί ξεκίνησαν όλα”, είχε πει η μητέρα του Ν. Ρωμανού.
Η σφαίρα, σύμφωνα με τον ιατροδικαστή, διαπέρασε την καρδιά του και καρφώθηκε στον 10ο θωρακικό σπόνδυλο, με αποτέλεσμα να βρει ακαριαίο θάνατο. Ο Αλέξης ήταν άοπλος. Το ίδιο και οι φίλοι του. Η είδηση έσκασε σαν βόμβα, σαν φλόγα οργής.
Χιλιάδες κόσμου βγήκαν στους δρόμους ψάχνοντας μια απάντηση στο “γιατί”. Η δολοφονία πυροδότησε έντονες αναταραχές, συγκρούσεις και εκτεταμένα επεισόδια. Σημειώθηκαν δεκάδες εμπρηστικές επιθέσεις σε διάφορα σημεία της πόλης και οδομαχίες έξω από πανεπιστημιακά ιδρύματα.
Από το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου πολλά αστυνομικά τμήματα δέχτηκαν επιθέσεις με πέτρες και ξύλα, αλλά ο κύριος όγκος των διαδηλώσεων επιδόθηκε σε συμβολικές κινήσεις διαμαρτυρίας, με μαθητές να ξαπλώνουν γυμνοί σαν πτώματα στα σκαλοπάτια της ΓΑΔΑ, προσφορά λουλουδιών στους αστυνομικούς κ.λ.π.
Ακολούθησαν καταλήψεις σε πολλά γυμνάσια και λύκεια της χώρας. Κλειστές έμειναν και πανεπιστημιακές σχολές.
Οι μαθητές βγήκαν στους δρόμους. Η ΟΛΜΕ, η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών και οι δάσκαλοι προκήρυξαν 24ωρη απεργία. Σε τριήμερη προχώρησε η Ομοσπονδία των πανεπιστημιακών.
Οι μαθητές προχώρησαν σε συμβολικές κινητοποιήσεις. Προσέφεραν λουλούδια στους ένστολους και κάποιοι ξάπλωσαν γυμνοί έξω από τη ΓΑΔΑ σε ένδειξη διαμαρτυρίας.
Εκτός της Ελλάδας, διαδηλώσεις κατά της αστυνομικής καταστολής οργανώθηκαν επίσης στη Λευκωσία, την Πάφο, στο Λονδίνο στο Βερολίνο, στη Μπολόνια, στη Βενετία, στη Νέα Υόρκη, σε πόλεις της Αυστραλίας και στην Κωνσταντινούπολη.
Από το βράδυ της 7ης Δεκεμβρίου, το πλήθος των αγανακτισμένων άρχισε να συμπληρώνεται από ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας.
Το πρωί της 8ης Δεκεμβρίου τα κόμματα της Αριστεράς, αριστερές οργανώσεις και φοιτητικοί σύλλογοι κάλεσαν τον κόσμο σε προπύλαια και στην Ομόνοια. Η πορεία πέρασε από το κάτω μέρος της πλατείας Συντάγματος και ολοκληρώθηκε στον Εθνικό Κήπο.
Τρίτη 9 Δεκεμβρίου: Η κηδεία του Αλέξη
Εκατοντάδες κόσμου φτάνουν στο νεκροταφείο του Παλαιού Φαλήρου για να αποχαιρετήσουν το νεαρό μαθητή. Ένας από τους ανθρώπους που μεταφέρουν στους ώμους τους το φέρετρο του Αλέξη, είναι ο Νίκος Ρωμανός, ο φίλος του που τον είδε να ξεψυχά στα χέρια του.
Η παρουσία αστυνομικών στις γύρω περιοχές υποδαυλίζει την ένταση και σημειώνονται επεισόδια στους γύρω δρόμους. Εν μέσω πετροπόλεμου και κυνηγητού με τους διαδηλωτές, ένας αστυνομικός δεν διστάζει να βγάλει το υπηρεσιακό όπλο του και να πυροβολήσει στον αέρα, προκαλώντας νέα αναταραχή. Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης κάνουν λόγο για “εξέγερση”.
Τρεις ημέρες αργότερα, ο ανακριτής που διερευνά την υπόθεση, η οποία έχει τραβήξει τα βλέμματα των διεθνών μέσων ενημέρωσης δέχεται την κατάθεση αυτοπτών μαρτύρων, καθώς και ένα βίντεο που είχε τραβήξει μια κοπέλα εκείνο το βράδυ και στο οποίο απεικονίζεται η σκηνή του πυροβολισμού.
Ερωτηματικά διατυπώθηκαν για την ταυτότητα των κουκουλοφόρων που εισέρχονται στις διαδηλώσεις και προκαλούν φθορές, μετά από φωτογραφικό ντοκουμέντο που διακινήθηκε στο Διαδίκτυο. Σε ρεπορτάζ της εφημερίδας Τα Νέα στις 11/10/2008, δημοσιοποιήθηκαν φωτογραφίες που απεικονίζουν κουκουλοφόρους και άντρες με πολιτικά που κρατούν σιδηρολοστούς και άλλα επικίνδυνα αντικείμενα εντός του αστυνομικού κλοιού στο κέντρο της Αθήνας. Το ρεπορτάζ βασίστηκε και στη μαρτυρία του Θεοδώρου Μαργαρίτη, μέλους της πολιτικής γραμματείας του Συνασπισμού, σύμφωνα με την οποία κατά τη συγκέντρωση της ΓΣΕΕ παρατήρησε ομάδα 5 ανθρώπων με κουκούλες και πέτρες στα χέρια, οι οποίοι όταν τους ζητήθηκαν ταυτότητες ετράπησαν σε φυγή.
Το αρχηγείο της αστυνομίας διέψευσε την παρουσία κουκουλοφόρων αστυνομικών στις διαδηλώσεις.
10 Δεκεμβρίου 2008. Η πρόκληση Κορκονέα
Προκλητικός και αμετανόητος εμφανίζεται στον ανακριτή για να απολογηθεί ο κατηγορούμενος Ε. Κορκονέας. Μιλά για “ανάρμοστη και αποκλίνουσα συμπεριφορά του θύματος” και ξεσηκώνει κατακραυγή. Προφυλακίζεται μαζί με τον Βασ. Σαραλιώτη και οδηγείται στις φυλακές Δομοκού. Οι αυτόπτες μάρτυρες καταθέτουν ότι τον είδαν να σημαδεύει και να πυροβολεί. Τυπική συγγνώμη ζήτησε στην προφορική του απολογία.
Ο ξένος Τύπος μιλά για σκάνδαλα, διαφθορά και αποτυχημένη ελίτ που αηδίασαν τους νέους.
Η ελληνική εξέγερση διεθνοποιείται. Σε όλο τον κόσμο πραγματοποιούνται εκδηλώσεις συμπαράστασης στους νέους και καταδίκης της αστυνομικής βίας.
Όπως τότε δημοσιεύει η “Ελευθεροτυπία”, το κόστος των ζημιών μόνο στην Αθήνα εκτιμάται από το ΕΒΕΑ στα 50 εκατ. ευρώ.
Ζημιές υπέστησαν 374 μεσαία και μικρά καταστήματα, 40 μεγάλα, 16 τράπεζες, 3 θέατρα και κινηματογράφοι, 2 σουπερμάρκετ.
Στη Θεσσαλονίκη 88 καταστήματα και 14 τράπεζες, στον Βόλο 14 τράπεζες και 2 καταστήματα, στο Ηράκλειο 20 τράπεζες, στη Λάρισα 36 τράπεζες, 3 δημόσια κτίρια και 3 καταστήματα. Την ίδια ώρα, η αστυνομική καταστολή ξεπέρασε κάτι προηγούμενο με τους κατοίκους των Εξαρχείων και των γύρω περιοχών να μην μπορούν να αναπνεύσουν από τα χημικά.
11 Δεκεμβρίου 2008. Οι καταθέσεις και ο “εξοστρακισμός” του Κούγια
Ο ανακριτής που διερευνά τις συνθήκες της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου δέχεται την κατάθεση αυτοπτών μαρτύρων, καθώς και ένα βίντεο που είχε τραβήξει μια κοπέλα εκείνο το βράδυ και στο οποίο απεικονίζεται η σκηνή του πυροβολισμού. Ο συνήγορος των δύο ειδικών φρουρών, Αλέξης Κούγιας, κάνει λόγο για “ανθρωποκτονία από αμέλεια” και “εξοστρακισμό της σφαίρας” που σκότωσε τον 15χρονο, πυροδοτώντας νέο κύκλο αντιδράσεων.
Την ίδια μέρα σημειώνονται επιθέσεις μαθητών σε 25 αστυνομικά τμήματα της χώρας. Περισσότερα από 400 σχολεία παραμένουν κλειστά.
12 Δεκεμβρίου 2008. Επανεξετάζεται η οπλοφορία αστυνομικών
Ο πρωθυπουργός απορρίπτει πρόωρες εκλογές και έκτακτα μέτρα κατά διαδηλωτών. Ο υπουργός Παιδείας Ευρ. Στυλιανίδης κατηγορεί τον ΣΥΡΙΖΑ ως ηθικό αυτουργό των μαθητικών κινητοποιήσεων. Επανεξετάζεται το καθεστώς οπλοφορίας των αστυνομικών με ετήσια εξέταση από ψυχίατρο.
7 Ιανουαρίου 2009. Τα Εξάρχεια παραμένουν αστυνομική ζώνη
Κάτοικοι της περιοχής των Εξαρχείων πραγματοποιούν συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην ιστορική πλατεία για τη συνεχή παρουσία αστυνομικών δυνάμεων στην περιοχή μετά τη δολοφονία του Γρηγορόπουλου.
15 Ιανουαρίου 2009. Η βαλλιστική έκθεση
Η βαλλιστική έκθεση και η βλητική έρευνα πεδίου (έκθεση αυτοψίας του χώρου) αναφέρουν: “Προς το πλήθος στόχευε το όπλο του ειδικού φρουρού”.
18 Ιανουαρίου 2009
Με χειροκροτήματα και συνθήματα, μέσα σε φορτισμένο κλίμα, ολοκληρώνεται η επιμνημόσυνη δέηση για τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο, 42 ημέρες από τη δολοφονία του. Χωρίς την παρουσία της Αστυνομίας αυτή τη φορά.
Τα σοβαρά επεισόδια, ωστόσο, δεν τελειώνουν εδώ. Την ώρα που το πανελλήνιο με κομμένη την ανάσα παρακολουθεί τις εξελίξεις για την υπόθεση, η Αθήνα μετατρέπεται και πάλι σε πεδίο μάχης.
16 Ιουνίου 2009. Η παραπομπή Κορκονέα
Με βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Αθήνας, παραπέμπεται στο ακροατήριο του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου ο ειδικός φρουρός Επαμεινώνδας Κορκονέας, για “ανθρωποκτονία από πρόθεση με τη μορφή του ενδεχόμενου δόλου (κατά μεταβολή της κατηγορίας από άμεσο δόλο), που τελέστηκε σε ήρεμη ψυχική κατάσταση”. Στο εδώλιο δίπλα του κάθεται για “απλή συνέργεια” ο Βασίλης Σαραλιώτης, ο οποίος “τον συνέδραμε ψυχικά” με τη συμπεριφορά του.
Η δίκη και τα ισόβια
Η εκδίκαση της υπόθεσης άρχισε στις 15 Δεκεμβρίου 2009 στο Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο Χαλκίδας, καθώς οι Αρχές εκτιμούσαν πως μία δίκη στην Αθήνα θα προκαλούσε νέες σοβαρές αντιδράσεις.
Μετά από ενστάσεις, η διαδικασία μεταφέρθηκε στο Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο Αμφισσας. Οι δύο αστυνομικοί, οι οποίοι υποστήριξαν πως είναι αθώοι, κρίθηκαν ένοχοι.
Ο Επαμεινώνδας Κορκονέας καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και 15 μήνες για ανθρωποκτονία με άμεσο δόλο.
Ελεύθερος με περιοριστικούς όρους έχει πλέον αφεθεί ο συγκατηγορούμενός του Βασίλης Σαραλιώτης που είχε καταδικαστεί σε κάθειρξη 10 ετών για συνέργεια στη δολοφονία.
Ωστόσο αποφυλακίστηκε με όρους σχεδόν έναν χρόνο μετά την καταδίκη του.
Η παραποίηση του βίντεο από το Mega
[youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=QLD4Y4jUI4Y”]
Στην ιστορία όμως θα μείνει το ρεπορτάζ που μετέδωσε το MEGA στο βραδινό δελτίο ειδήσεων, στο οποίο αλλοιώθηκε ερασιτεχνικό βίντεο από τη στιγμή της δολοφονίας προκειμένου να φανεί ότι πριν από τους πυροβολισμούς των αστυνομικών επικρατούσε ένταση και σπάσιμο βιτρινών.
Το MEGA, τρία χρόνια μετά την προβολή του συγκεκριμένου βίντεο, παραδέχτηκε ότι ήταν αλλοιωμένο και συγκεκριμένα ότι προστέθηκαν ήχοι πριν τους πυροβολισμούς, και ζήτησε συγνώμη. Κανένας από τους διευθυντές του καναλιού δεν παραιτήθηκε ή απολύθηκε, παρά μόνο ο video editor του συγκεκριμένου ρεπορτάζ.
Tα συνθήματα του Δεκέμβρη
*Η δημοκρατία σας βρωμάει δακρυγόνο
*Στις τράπεζες λεφτά, στη νεολαία σφαίρες, ήρθε η ώρα για τις δικές μας μέρες
*Το όπλο του μπάτσου είναι μαγικό, ρίχνει στον αέρα και βρίσκει στο ψαχνό
*Εμείς θα πούμε την τελευταία λέξη, αυτή η νύχτα είναι του Αλέξη
*Με σφαίρες και βία δεν γίνεται παιδεία
*Μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι
*Μπάτσοι, γουρούνια, δενδροκόμοι (όταν τα ΜΑΤ φύλαγαν το Χριστουγεννιάτικο δένδρο στο Σύνταγμα).
*Φοράτε μπλε στολές και άσπρα καπελάκια, εσείς δεν είστε μπάτσοι, είστε τα στρουμφάκια
*Τα υπουργεία λένε τους μαθητές αλήτες, αλήτες είναι τα ΜΑΤ κι οι ασφαλίτες
*Κάθε μια ώρα θα κάνουμε πορεία, οι μπάτσοι θα πεθάνουνε απ’ την ορθοστασία
Αλλα συνθήματα:
*Ο καναπές σου, η συμμετοχή σου
*Θα κάνουμε πορεία ως τη Δευτέρα Παρουσία, δεν θα μείνει τράπεζα ούτε για ληστεία…
*Πορεία θα κάνουμε μέχρι τη Λαμία, σιγά μην πληρωθείτε για την υπερωρία
*Οταν οι μπάτσοι σκοτώσουν τα παιδιά σας τότε θα βγείτε κι εσείς απ’ τα κλουβιά σας
*Αλλοι κρύβονται πίσω από κουκούλες και άλλοι πίσω από οφ σορ εταιρείες
*Εμπρός λαέ στο δρόμο των αγώνων, ΚΑΤΩ η κυβέρνηση των δολοφόνων
*Merry ChristMAT
*Merry crisis and a happy new Fear
*Τα Χριστούγεννα αναβάλλονται, έχουμε εξέγερση
*Στάχτη και Burberry (στο ομώνυμο κατάστημα)
*Αθώος, μάγκας και πιτσιρικάς, θα μπορούσε να είναι ένας από μας
*Τα πλούτη τους είναι το αίμα μας
*Αλέξη μη φοβάσαι, είμαστε μαζί σου, αυτό το κωλοκράτος θα πέσει προς τιμή σου
*Με μια συγνώμη δεν σταματούν οι φόνοι
*Στο δρόμο, στο δρόμο, θα σπάσουμε τον τρόμο
*Ρεβεγιόν στα οδοφράγματα
*Το θέατρό σας αρνούμαστε να παίξουμε, φτου ξελεφτερία (σπουδαστές δραματικών σχολών)
*Απενεργοποιήστε τα κινητά σας, ενεργοποιήστε τη συνείδησή σας (από παρέμβαση-κατάληψη του Εθνικού Θεάτρου)
*Δεν παζαρεύουμε μια μίζερη ζωή, τίποτα λιγότερο από τα πάντα
*Κουμής-Κανελλοπούλου μας οδηγούν και αυτοί στους δρόμους θα δικαιωθούν
*Παίζετε με τους φόβους μας και το μέλλον μας. Αν ξεπεράσουμε τους φόβους μας δεν έχουμε όρια
*Πόλη που καίγεται, λουλούδι που ανθίζει
*Από την ατομική επανάκτηση και τη συλλογική απαλλοτρίωση στη γενικευμένη λεηλασία
*Σε κάθε γωνιά υπάρχει αστυνομία, η χούντα δεν σταμάτησε το ’73
*Θέλουμε να μάθουμε, θέλουμε να ζήσουμε, θέλουμε να μπορούμε να ονειρευόμαστε
Συνθήματα γραμμένα σε τοίχους του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης:
*Εσείς μιλάτε για κέρδη και ζημιές, εμείς για ανθρώπινες ζωές
*Μισό δισ. οι ζημιές; Σιγά, 28 δώσανε στις τράπεζες αλλά κανείς δεν τους είπε αλήτες
*Σπέρνεις καταπίεση, θερίζεις φωτιά
*Πάνω στην εθνική ενότητα χτίζεται η κοινωνική εκμετάλλευση
*Μη βλέπετε ειδήσεις, η αλήθεια βρίσκεται στους δρόμους
*Το κράτος παρακράτησε
*Εδώ πατάς, εκεί ματάς
*Προπαγάνδα είναι να βαφτίζεις τους εξεγερμένους «αλήτες κουκουλοφόρους» και τους χρυσαυγίτες «αγανακτισμένους πολίτες»
*Δημόσια δωρεάν χημεία
*Τα οδοφράγματα κλείνουν δρόμους αλλά ανοίγουν περάσματα
*Η εξέγερση ή θα είναι γιορτή ή τίποτα
*Σταματήστε να κοιτάτε και βγείτε στους δρόμους (από την κατάληψη στην ΕΡΤ)
*Και οι πέτρες εξοστρακίζονται
*Αφήστε τα ποτά και βγείτε στα στενά (από πορεία σε Γκάζι-Ψυρρή)
Δείτε και το ντοκιμαντέρ του Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα:
[youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=PZ1D5R_2jH8″]
Επίσης το ντοκιμαντέρ “Και τι δεν ήταν”:
[youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=smmSa5ImsOc”]