Της Μαρίνας Χατζηδημητρίου
Πόσο κινδυνεύει η Κρήτη από το ηφαίστειο Κολόμπους; Ποιές οι επιπτώσεις από ένα τσουνάμι και τι μέτρα λαμβάνει ο κρατικός μηχανισμός; Πως λειτουργεί το Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης για Τσουνάμι και η σοβαρή εθνική διάσταση με την Τουρκία. Ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Αθηνών και υπεύθυνος του Εθνικού Κέντρου Προειδοποίησης για Τσουνάμι Γεράσιμος Παπαδόπουλος, απαντά στο NEWS 247
Η απόφαση του ZDF να φτιάξει ένα ντοκιμαντέρ για το κατά πόσο κινδυνεύει η Κρήτη από ένα ενδεχόμενο τσουνάμι λόγω του ηφαιστείου Κολόμπους δικαιώνεται από την ιστορία καθώς όπως μας λέει ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Αθηνών και υπεύθυνος του Εθνικού Κέντρου Προειδοποίησης για Τσουνάμι Γεράσιμος Παπαδόπουλος, η Κρήτη βρίσκεται στο κέντρο σεισμικής δραστηριότητας που παράγει μεγάλα τσουνάμι.
Μάλιστα, ο κ. Παπαδόπουλος έχει έρθει σε επαφή με την ομάδα των Γερμανών επιστημόνων οι οποίοι θα φέρουν ολόκληρο συνεργείο εδώ για να μιλήσουν με επιστήμονες, με στελέχη της πολιτείας και της πολιτικής προστασίας, και από βδομάδα θα τους συναντήσει και από κοντά.
“Στην ευρύτερη περιοχή της Ελλάδας έχουμε πάρα πολύ υψηλή σεισμικότητα, η οποία είναι η υψηλότερη σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό και μεσογειακό χώρο και επειδή μεγάλο μέρος αυτής της σεισμικότητας λαμβάνει χώρα στο υποθαλάσσιο περιβάλλον, λογικό είναι να σκεφτεί κανείς ότι κάποιος από τους εν λόγω σεισμούς μπορεί να προκαλέσουν τσουνάμι”, τονίζει ο κ. Παπαδόπουλος και σπεύδει να προσθέσει πως “αυτό επαληθεύεται από την ιστορία”.
“Από την αρχαιότητα μέχρι τώρα έχουμε πάρα πολλά παραδείγματα ισχυρών τσουνάμι που έχουν πλήξει τον ελλαδικό χώρο. Επειδή το σεισμικό “τόξο” από τα Ιόνια νησιά, τη νότια Πελοπόννησο, την Κρήτη και μέχρι τα Δωδεκάνησα έχει πολύ υψηλή σεισμικότητα εκεί έχουμε και την μεγαλύτερη καταγραφή τσουνάμι μέχρι τώρα”, αναφέρει και παραθέτει δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα: “Το 365 μ.Χ έγινε ένας πολύ μεγάλος σεισμός που ανύψωσε το δυτικό μέρος της Κρήτης κατά 6,5 μέτρα. Αυτός ο σεισμός προκάλεσε και ένα πολύ μεγάλο τσουνάμι στην ευρύτερη περιοχή.
Το ίδιο φαινόμενο επαναλήφθηκε το 1303, αυτή τη φορά στο ανατολικό μέρος της Κρήτης. Οι εν λόγω σεισμοί ήταν μεγάλοι, της τάξεως των 8, 8.5 ρίχτερ. Έκτοτε έχουμε και άλλα παραδείγματα κυρίως στο χώρο του νοτίου Αιγαίου και του “τόξου”.
Ωστόσο πέρα από τους σεισμούς, υπάρχουν και ηφαιστειακές εκρήξεις στο ηφαίστειο της Σαντορίνης οι οποίες έχουν προκαλέσει σειρά τσουνάμι.
“Για παράδειγμα”, μας λέει”, “το 1650 έγινε έκρηξη του ηφαιστείου Κολούμπο, βορειοανατολικά της Σαντορίνης με αποτέλεσμα να προκληθεί τσουνάμι που μεταξύ άλλων έπληξε και τη βόρεια ακτή της Κρήτης αλλά και τα νησιά των Κυκλάδων.
Επίσης, ακόμα πιο πρόσφατα στις 9 Ιουλίου του 1956 έγινε ένας μεγάλος σεισμός στις Κυκλάδες με μέγεθος 7,5 που επίσης προκάλεσε τσουνάμι που είχε ύψος 15-20 μέτρα στις Κυκλάδες και 2-3 μέτρα στην Κρήτη”.
Πολύ σημαντικές οι επιπτώσεις από ένα τσουνάμι στον ελλαδικό χώρο
Ερωτηθείς για τις συνέπειες ενός “χτυπήματος” τσουνάμι στην χώρα μας, ο κ. Παπαδόπουλος μας εξηγεί πως “αν υποθέσουμε ότι επαναλαμβάνεται ένα από αυτά τα μεγάλα τσουνάμι, οι επιπτώσεις θα είναι πάρα πολύ σημαντικές, όπως είχαμε δει και με το τσουνάμι στον Ινδικό Ωκεανό το 2004, με το μεγάλο σεισμό της Σουμάτρας και το 2011 στην Ιαπωνία”.
“Οι επιπτώσεις λοιπόν θα είναι σημαντικές γιατί σήμερα οι παράκτιες ζώνες της χώρας είναι πολύ πιο πλούσιες σε ανθρώπινη δραστηριότητα από ότι ήταν στην αρχαιότητα”, υπογραμμίζει και τονίζει πως υπάρχουν μεγάλες εγκαταστάσεις, ζώνες τουριστικές και πλήθος κόσμου που τις επισκέπτεται.
“Κατά συνέπεια δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι πρέπει να γνωρίζουμε και να μελετάμε τα φαινόμενα και ταυτοχρόνως να μεριμνούμε για να λαμβάνουμε μέτρα για τη μείωση του κινδύνου, καθώς δεν είναι δυνατό να αποτρέψουμε το τσουνάμι και το σεισμό”.
Παλιρροιογράφος για τη μέτρηση της στάθμης της θάλασσας στην ηφαιστειακή περιοχή της Σαντορίνης
“Το κράτος, το υπουργείο Παιδείας το 2010 με νόμο αποφάσισε και ίδρυσε το Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης για Τσουνάμι το οποίο εδρεύει στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο και στο οποίο μου έχει ανατεθεί η υπευθυνότητα”, μας αναφέρει ο κ. Παπαδόπουλος.
Το Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης Τσουνάμι λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο από το καλοκαίρι του 2012 και ύστερα. Κάθε φορά που γίνεται ένας ισχυρός σεισμός, μεγαλύτερος δηλαδή των 5,5 ρίχτερ δίνει μια προληπτική προειδοποίηση. “Αυτό σημαίνει πως δεν έχουμε δει ακόμα αν έχει παραχθεί τσουνάμι αλλά για να μην χάνουμε χρόνο το βγάζουμε προληπτικά και μπορούμε να δούμε αργότερα αν επαληθεύεται ότι ενδεχομένως υπάρχει τσουνάμι”, εξηγεί.
Άποψη του Εθνικού Κέντρου Προειδοποίησης για Τσουνάμι (ΕΚΠΤ) στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών
“Είναι ένα επιστημονικό κέντρο που συλλέγει και αξιολογεί και μελετά φαινόμενα αλλά ταυτόχρονα ένα επιχειρησιακό κέντρο γιατί εκδίδει προειδοποιήσεις, οι οποίες βγαίνουν στις Γενική γραμματεία πολιτικής προστασίας και πηγαίνουν και στη γγ πολιτικής προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης”, σημειώνει και προσθέτει πως “οι προειδοποιήσεις πηγαίνουν στις πολιτικές προστασίες 20 χωρών της Μεσογείου, της Ευρώπης, που έχουν δηλώσει ότι θέλουν να τις λαμβάνουν και επίσης πηγαίνουν και στην Unesco, κάτω από την ομπρέλα της οποίας λειτουργεί και το Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης Τσουνάμι”
“Εκτός από της Ελλάδας λειτουργούν άλλα τρία κέντρα, στην Τουρκία, στη Γαλλία και στην Ιταλία”, αναφέρει.
“Εάν δεν είχαμε Κέντρο, οι προειδοποιήσεις για την Ελλάδα θα έβγαιναν από την Τουρκία”
Ο κ. Παπαδόπουλος αναφέρεται και στον “παρεμβατικό” ρόλο της Τουρκίας η οποία θέλει να έχει -και εκεί- ρόλο για τη χώρα μας.
“Το αντίστοιχο κέντρο της Τουρκίας που εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη εκδίδει προειδοποιήσεις όχι μόνο όταν γίνονται ισχυροί σεισμοί στη θάλασσα του Μαρμαρά ή στη Μαύρη θάλασσα όπου εκεί έχει την αρμοδιότητα, αλλά έχει αποφασίσει να κάνει το ίδιο για τους ισχυρούς σεισμούς που γίνονται στη Κρήτη, ή στο Αιγαίο”, αναφέρει και σχολιάζει: “Καταλαβαίνει λοιπόν κάποιος ότι εάν δεν είχαμε εμείς ένα Κέντρο, τότε οι προειδοποιήσεις ακόμα και για τον ελλαδικό χώρο θα έβγαιναν από την Τουρκία”.
“Υπάρχει μια σοβαρή εθνική διάσταση, άρα δεν έχουμε μόνο την διάσταση την επιστημονική, δεν έχουμε μόνο τη διάσταση την επιχειρησιακή αλλά έχουμε και μια πολύ σοβαρή εθνική διάσταση η οποία δεν είναι ευρέως γνωστή”, μας αποκαλύπτει.
“Και αυτή η εθνική διάσταση καθίσταται ακόμα πιο σαφής από το κάτωθι περιστατικό”, μας λέει: “Πριν από μερικά χρόνια μέσα στα πλαίσια επίσημων συνεδριάσεων της Unesco, η τουρκική αντιπροσωπεία είχε αξιώσει να έχει τον επιχειρησιακό έλεγχο στα τσουνάμι στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο. Κάποιος μπορεί να καταλάβει αμέσως που στοχεύει αυτή η αξίωση. Με τη βοήθεια και του υπουργείου Εξωτερικών επί τρία χρόνια αντιμετωπίστηκε αυτό το θέμα, δεν έχουν καθοριστεί για το λόγο αυτό περιοχές ευθύνης αυτή είναι η απόφαση του δικού μας υπουργείου εξωτερικών διότι αυτό δεν θα ήταν συμβατό με τα εθνικά συμφέροντα και έτσι λειτουργούν τα 4 κέντρα που προαναφέραμε σε απλό σχήμα, δηλαδή, όποια χώρα θέλει λαμβάνει τα προειδοποιητικά μηνύματα της Ελλάδας, μπορεί να τα λαμβάνει χωρίς να υπάρχει περιοχή ευθύνης”.
Παλιρροιογράφος για τη μέτρηση της στάθμης της θάλασσας στη νότια Ρόδο
Ρεκόρ στον χρόνο προειδοποίησης τσουνάμι για το ελληνικό Κέντρο
Κανένα από τα υπόλοιπα Κέντρα δεν έχει καταφέρει να μειώσει τόσο τον χρόνο όσο το έχει καταφέρει το ελληνικό – συνήθως είναι γύρω στα 7 με 9 λεπτά.
“Είναι ένα πολύ μεγάλο επίτευγμα, πρωτοπορούμε στον ευρωπαϊκό χώρο”, μας λέει ο κ Παπαδόπουλος καθώς πριν από 3 μήνες στον πολύ ισχυρό σεισμό στη Λευκάδα, το ελληνικό Κέντρο εξέδωσε προειδοποίηση μέσα σε 5 λεπτά από τη στιγμή που έγινε ο σεισμός!
“Γίνεται μια πρώτη προσπάθεια για τη μείωση του χρόνου προειδοποίησης. Έχουμε ένα σοβαρό ζήτημα”, αναφέρει καθώς όπως σημειώνει: “Ναι μεν στέλνουμε τις προειδοποιήσεις στη Γενική Γραμματεία- η οποία τις στέλνει σε διάφορους επιχειρησιακούς φορείς και σε τοπικές αρχές περιφέρειες, δήμους κτλ- αλλά εκεί έχουμε την εντύπωση ότι δεν έχει βρεθεί ακόμα ο τρόπος να γίνει πρακτική αξιοποίηση”.
“Ο κρατικός μηχανισμός δεν είναι ακόμα σε θέση να αξιοποιήσει το υλικό που λαμβάνει”, τονίζει και προσθέτει: “Για να μην γινόμαστε όμως άδικοι, αυτό είναι γενικότερα στον ευρωπαϊκό και μεσογειακό χώρο ένα πρόβλημα διότι και στις άλλες χώρες συμβαίνει το ίδιο και κυρίως συμβαίνει για το λόγο ότι ο χρόνος που χρειάζεται να φτάσει ένα τσουνάμι στη Μεσόγειο, στην πλησιέστερη ακτή είναι πάρα πολύ μικρός”. “Μπορεί να είναι 5, 10 15 λεπτά , δεν είναι όπως στον Ινδικό Ωκεανό ή στον Ειρηνικό όπου έχουμε κάποιες περιοχές που πλήττονται μετά από δέκα ώρες”, εξηγεί.
Εκεί υπάρχει άνεση χρόνο να γίνει μια ακριβής προειδοποίηση και κάποιος να τη διανύμει στον πληθυσμό. Εδώ ακόμα δεν έχει επιλυθεί αυτό αλλά έχουμε κάνει μια πολύ καλή αρχή.
Τέλος, αναφερθείς στα πρακτικά μέτρα τονίζει πως πρέπει να κατανοήσουμε ότι πρέπει να να δώσουμε έμφαση στην εκπαίδευση του πληθυσμού με ενημερωτικά φυλλάδια, με αφίσες, με προγράμματα κτλ.
Παράλληλα, κάνει λόγο για μεγαλοποίηση όσον αφορά τον ισχυρισμό της πιθανότητας να εξαφανιστεί η Κρήτη ή κάποιο άλλο νησί από τσουνάμι. “Ωστόσο, ο παράκτιος χώρος θα δεχτεί ένα πλήγμα”, συμπληρώνει. “Δεν μπορούμε να καθορίσουμε από πριν τις συνέπειες γιατί εξαρτάται από το επίκεντρο, από ποια κατεύθυνση θα έρθει το τσουνάμι, ποια είναι η παράκτια ζώνη που θα πληγεί περισσότερο, σε ποια παράκτια ζώνη έχουμε έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα, ποια εποχή γίνεται. Άλλο να πληγεί μια παράκτια ζώνη τον Αύγουστο που είναι όλοι στις παραλίες και άλλο τον Ιανουάριο”.
“Αν και είναι πολλοί οι παράγοντες που καθορίζουν το καταστροφικό τσουνάμι, ωστόσο ως γενική αρχή μπορούμε να πούμε ότι ο κίνδυνος είναι υπαρκτός αν και δεν είναι τόσο συχνό φαινόμενα το τσουνάμι στην πατρίδα μας. Πρέπει να λαμβάνουμε όλα τα μέτρα για να μειώσουμε τον κίνδυνο”, καταλήγει.
