Τον Φλεβάρη του 2023 κλείνουν 40 χρόνια από την 1η έκδοση των «Χανιωτακιών». Πρόσφατα μάλιστα ο ΣΕΠΕ Χανίων συγκέντρωσε ψηφιοποιημένα όλα τα τέυχη του περιοδικού στην ιστοσελίδα του. Ένα πολύ χρήσιμο αρχείο σκέψεων και γραπτών, μαθητών και μαθητριών είναι στην διάθεση εκπαιδευτικών, ιστορικών, οποιου έχει προσβαση στο διαδίκτυο για να μελετήσει απ’την δικιά του σκοπιά αυτό το ντόπιο καισύγχρονο κομμάτι του μαθητικού Τύπου.
Κι όμως, όσες φορές ανοίγει η συζήτηση μεταξύ εκπαιδευτικών για τον μαθητικό Τύπο, ή αντίστοιχες προσπάθειες, πλανάται μια μελαγχολία, και το « τι καλά που ήταν παλιά τα πράγματα», υπονοώντας ή λέγοντας ευθέως ότι πλέον αυτές οι προσπάθειες είναι φθίνουσες, σπανίζουν, ενώ μέσα στην σύγχρονη καθημερινότητα φαίνονται ακόμη πολύ σημαντικές τόσο για τους μαθητές και τις μαθήτριες όσο και για την κοινωνία ολάκερη στην τελική.
Γιατί πλέον σπανίζουν όμως αυτές οι προσπάθειες;Είναι δεδομένο και αναπόφευκτο ότι αντίστοιχου τύπου δραστηριότητες θα εκλείψουν στο κοντινό ή απώτερο μέλλον, μαζί με όλες τις θετικές επιδράσεις που είχαν στην σχολική ζωή;
Κατά την γνώμη μας γενικά όχι. Ξεπερνώντας κατά μέρος μια λογική κριτική που αποδίδει την καθοδική πορεία του Τύπου στην τεράστια ανάπτυξη του διαδικτύου και η οποία δεν μπορεί να απαντήσει στο αμέσως επόμενο λογικό βήμα. «Γιατί δεν έχουμε άνθιση σύγχρονων μέσων στην μαθητική κοινότητα παρά την τεράστια ευκολία στην πρόσβαση; Γιατί πχ σπανίζουν συλλογικά εγχειρήματα όπως μαθητικά blogspots;»
Η απάντηση μπορεί να είναι δύκολη αλλά κατά τηνγνώμη μας πρέπει καταρχήν να αναγνωριστεί, ακριβώς γιατί είναι σημαντικό να αντιστρέψουμε το βέλος αυτής της κατεύθυνσης.
Μία πρώτη απάντηση, μάλλον ήσσονος σημασίας όμως, είναι γιατί τα περισσότερα σύγχρονα μέσα είναι φτιαγμένα για να είναι ατομοκεντρικά. Οι προσωπικοί λογαριασμοί δίνουν πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες από τις αντίστοιχες ομαδικές εκδοχές, η κυρίαρχη μορφή γραφής που έχει καθιερωθεί είναι ατομοκεντρική, η λογική της ατάκας με την οποία είναι στήμενα τα περισσότερα από αυτά αποτελεί χαρακτηριστικό του ατομικού λόγου κ.ο.κ
Το βασικότερο κατά την γνώμη μας είναι ότι η αλλαγή πραγματικότητας που έχει συμβεί στο ελληνικό σχολείο τα τελευταία χρόνια , κάνει πολύ δυσκολότερη την άνθιση τέτοιων φαινομένων. Και εξηγούμαστε:
Το σχολείο του 2023 είναι ένα σχολείο που κατά το 1/3 του προσωπικού του αποτελείται από συμβασιούχους αναπληρωτές δηλαδή από εργαζόμενους που προσλαμβάνονται για 6 έως 10 μήνες και τον επόμενο χρόνο – αν δουλεύουν – θα μετακομίσουν με μαθηματική ακρίβεια σε κάποια άλλη σχολική μονάδα, το πιθανότερο και σε άλλη πόλη. Για να μπορέσει όμως ο εκπαιδευτικός να γνωρίσει το κοινωνικό περιβάλλον του σχολείου, τα ενδιαφέροντα των παιδιών, να συνδεθεί μαζί τους ώστε να βοηθήσει στην εξέλιξη των τους σε μια συλλογική προσπάθεια, όπως πχ, ο μαθητικός Τύπος, χρειάζεται πολύ περισσότερο χρόνο. Το συνεχές «ξερίζωμα» του εκπαιδευτικού προσωπικού που τείνει να παγιωθεί, αποτελεί λοιπόν τροχοπέδη με τόσο άμεσα όσο και στρατηγικά αποτελέσματα για τα μαθησιακό, γνωσιακό,ψυχολογικό υπόβαθρο των παιδιών.
Το σχολείο του 2023 επίσης δεν είναι το σχολείο του 2000. Ο πολλαπλασιασμός των ευθυνών και των καθηκόντων, η συνεχής αύξηση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη, το κλείσιμο σχολικών μονάδων – με αποτέλεσμα την αύξηση των σχολείων με μεγάλο αριθμό μαθητών και μαθητριών –, ή αύξηση του διδακτικού ωραρίουτων εκπαιδευτικών είναι παράγοντες οι οποίοι είναι δεδομένο ότι λειτουργούν αρνητικά.
Κι ύστερα ήρθε και η κυβερνητική διαχείριση της πανδημίας. Η αποκοινωνικοποίηση των μαθητών αξαιτίας του παρατεταμένου lockdown, το φρενοκομείο των εξετάσεων PISAκαι της Τράπεζας Θεμάτων την ώρα που καταγράφονταν θηριώδη γνωσιακά κενά εξαιτίας της πολύμηνης τηλεκπαίδευσης, οι εμμονικές προσπάθειες της ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας να εφαρμόσει την Αξιολόγηση, είναι ένα σχολείο που τείνει να καταλήξει στο φαινόμενο της «Μεγάλης Παραίτησης», του διεθνούς εκπαδευτικου φαινομένου που υπάρχει σε αρκετές χώρες, την τάση δηλαδή των εκπαιδευτικών να παραιτούνται της δουλειάς τους καθώς ούτε τα προς το ζην αυτή μπορεί να τους εξασφαλίσει και χρόνο με τον χρόνο το άγχος και οι ευθύνες μεγαλώνουν ραγδαία.
Στην πραγματικότητα οι πολιτικές που πρέπει να εφαρμοστούν για να αναζωογονηθούν τα «Χανιωτάκια» των επόμενων 40 χρόνων βρίσκονται στον αντίποδα της παραπάνω κατάστασης. Κατάργηση της ελαστικήςεργασίας στο σχολείο από την στιγμή που καλύπτονται πάγιες και διαρκείς ανάγκες, κατάργηση της Αξιολόγησης, μείωση του εξεταστικού φόρτου των μαθητών, αναγνώριση των μαθησιακών ψυχικών και γνωσιακών προβλημάτων που άφησε η παρατεταμένη τηλεκπαίδευση και ανάλογη αναπροσαρμογή των προγραμμάτων σπουδών, των σχολικών εγχειρδίων, των κανονισμών του σχολείου είναι μόνο κάποια από τα μέτρα τα οποία θα έπρεπε κατά την γνώμη μας να θεσμοθετηθούν.
Συνοψίζοντας, αν θέλουμε να στηρίξουμε αυτές τις πρωτοβουλίες και να τις πολλαπλασιάσουμε πρέπει να αλλάξουμε το πλαίσιο που λειτουργεί το σχολείο, την καθημερινόητα εκπαιδευτικών και μαθητών με τέτοιο τρόπο που να αφήνει χρόνο για την ανάπτυξη αντίστοιχων διραστηριοτήτων.
Αντί επιλόγου…
Ας είμαστε όμως με την αισιοδοξία της βούλησης, ότι η άνοιξη των εκπαιδευτικών αγώνων παγκόσμια,κομμάτι των οποίων είναι και το εκπαιδευτικό κίνημα στην χώρα μας – όπως έδειξε και η πρόσφατη μαζική πανεκαιδευτική απεργία – θα αλλάξει τα πράγματα και την φορά του βέλους που αναφέρθηκε παραπάνω. Δυστυχώς σε αυτή την προσπάθεια,πρώτη φορά φέτος, δεν θα είναι κοντά μας, ούτε θα χαρεί με τα τεσσαρακοστά γενέθλια του περιοδικού των Χανιωτακιών, ένας πιονιέρος αυτής της προσπάθειας, ο δάσκαλος Γιώργος Πιτσιτάκης, καθώς σε 1 μήνα συμπληρώνεται 1 χρόνος από τον θάνατό του. Πολυπράγμονας, ερευνητής, συγγραφέας και τόσα μα τόσα άλλα. Αν ο Γκράμσι στην γνωστή του ρήση είχε γράψει «Μισώ τους αδιάφορους. […] Η αδιαφορία είναι αβουλία, είναι παρασιτισμός, είναι δειλία, δεν είναι ζωή. είναι βέβαιο ότι αν συναντούσε τον Γιώργη μάλλον θα τον έπαιρνε μια μεγάλη αγκαλιά καθώς πρέσβευε ακριβώς το ανάποδο. Τον άνθρωπο που ενδιαφέρεται για όλες τις πτυχές κοινωνικής ζωής, είναι παρόν σε αυτές και προσπαθεί να τις αλλάξει προς το καλύτερο.
Μπέλμπας Χρήστος εκπαιδευτικός, μέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Χανίων
Πασχούλας Ντίνος, Δάσκαλος
