γράφει ο Μ. Κατσανεβάκης *
Μοίρα στο μοιροχάρτι σου εσύ το ‘χεις γραμμένο,
στο στρώμα να μην ξεψυχά ποτέ ο αντρειωμένος……
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΛΟΓΙΟΣ (ΒΑΡΟΥΧΑΣ) – ΠΟΛΥ ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΑ
«τονε σηκώνανε οι διαόλοι και τον αφήνανε εις τη γη όντε ν ήθελε» λέγαν οι κρητογενίτσαροι που δεν μπορούσαν να φονεύσουν το φοβερό χαϊνη.
Η ΠΥΛΗ ΑΝΑΓΚΑΣΤΗΚΕ ΝΑ ΣΤΕΙΛΕΙ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΣΑΜΗ ΜΠΕΚΗΡ ΠΑΣΑ.
Ο Λόγιος γεννήθηκε στον Αγ. Θωμά Μεσαράς περί το 1770.
Στα δέκα του χρόνια, ο Μαχμούτ Καζανζής από τον Κόλωνα φόνευσε τον πατέρα του.
Με το θείο του Ιερόθεο έφυγαν για τη Πάντοβα της Ιταλίας……..
Το 1800 γυρίζει στον Αγ. Θωμά.
……..ο Δερβίς, υιός του Τζίναλη Αγά, φονεύει τον άνδρα της πανέμορφης αδελφής του, …….
Ο Λόγιος χαϊνεύει……
Κατ’ αρχήν φονεύει τον Δερβίς Καζανζή….
λίγο αργότερα τον Μαχμούτ Καζανζή….
Φονεύει …τον Σελίμ Αγά Κονταξή, στον Αγ. Θωμά..
Έξι γενιτσάρους, χωριστά ….
Σκοτώνει τον Καμέρ Αγκούτσακα από τις Λούρες με τους δύο γιούς του, όταν πήγαιναν να γλεντήσουν ……..στην Πλώρα, με τα κορίτσια των χριστιανών, …..
Σκοτώνει τους άγριους Γενίτσαρους Αλή και Βελά από το χωριό Άκρια …
Σκοτώνει τον Μελέκο από το χωριό Κεραμούτσι….
Σκοτώνει το Μπραϊμη από το Δούλι…..
Σκοτώνει το Μόμολο από το Μορόνι. ….στα Πρεβελιανά στο σπίτι του …….«γλέντιζε» με τις γυναίκες των Χριστιανών. Του κόβει το κεφάλι ……….Το ρυάκι από τότε το λένε «του Μόμολου».
Στο Κεραμούτσι είχαν σειρά, οι Σιντίκ Μπουμάνης και Χαϊδέρ Χατζή Μπραϊμης.
Μπαίνει νύχτα στο Αξέντι, ……..όλο το Αξέντι τρομοκρατήθηκε.
Ο Λίτσαρδος, γλέντιζε στην Αγ. Βαρβάρα στο σπίτι του ……….τραβούσε το κορίτσι για να το βάλει στο υπνοδωμάτιο και του κόβει το κεφάλι και το πήγε….. Φόνευσε τον Αμαργιαλή από τα Άνω Μούλια…… Οι συγγενείς του έκαψαν το μοναστήρι………
Φονεύει το Μουσταφά Μελαψό ή Αλτί Παρμάκι …….του Αγ. Μύρωνα. Οι Τούρκοι κρεμούν τρείς …..
Σειρά έχει ο Ντουλάπης Αγάς από τη Κιθαρίδα…
Φονεύει το φονιά του πατέρα του συντρόφου του Ρόγδιου, Μπαρκ’ Αμέτη….
Ο Ρόγδιος αρρωσταίνει …..τον πιάνουν του βγάζουν τα μάτια και την άλλη μέρα τον ……
Τέλος σε μια απόπειρα να φονεύσει ο Λόγιος τον περιβόητο Αγριολίδη, προδόθηκε ……..πέθανε λίγο αργότερα στη ….
…….ο Αγριολίδης με συνοδεία 200 υποταχτικούς, πήγε το κεφάλι κρεμασμένο στη χρυσοποίκιλτη σέλλα του αλόγου του στο Κάστρο.
Ο Πασάς, οι Γενίτσαροι, και οι Μπέηδες, τον υποδέχτηκαν έξω από το Κάστρο.
……ταριχεύτηκε και στάλθηκε στην Κων/λη στον Σουλτάνο Μαχμούτ Χαν το Δίκαιο, που αντάμειψε τον Πασά με παράσημα και πλούσια δώρα.
Ο Λόγιος εφονεύθει το 1811
……
Η Μεσαρά ούλη βοά το Μαλεβίζι κλαίει
κι ένα πουλί μαύρο πουλί κακό χαμπέρι λέει.
Σκοτώσανε το Λόγιο που ‘σφαζε τσοι αγάδες
απού νυχτοπορπάθιενε κι ήμπαινε στσοι οντάδες.
……….
ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΛΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «ΚΡΗΤΕΣ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ-ΙΧΝΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΣ» όπου τυπώνεται σύντομα.
Υ.Γ.: Οι ιστορικές αφηγήσεις κάπως διαφέρουν μεταξύ τους και η παράδοση αφηγείται πολλά και διάφορα, χωρίς καθόλου να μειώνεται η ανδρεία και η δόξα του ήρωα. Άλλωστε οι ήρωες γίνονται θρύλοι.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Πύργος Αγριολίδι
Μνήμα Λόγιου (μνημείο)
* ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ
ΙΣΤ. ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ-ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ