Του Νεκτάριου Ζουριδάκη, Διευθυντή ΕΠΑΛ Κισάμου
Ο σχολικός εκφοβισμός(Bullying ) είναι μία Επιθετική συμπεριφορά-Σωματική, Λεκτική, Ψυχολογική, ή/& Κοινωνική-που εκδηλώνεται σκόπιμα, απρόκλητα και επαναλαμβανόμενα, από μαθητές σε μαθητές εντός και εκτός σχολείου(Olweus[i], 1995). Το φαινόμενο αυτό μάλιστα τα τελευταία χρόνια έχει βρει έναν μεγάλο «σύμμαχο», το Διαδίκτυο ,ο οποίος το βοηθά να γιγαντώνεται.(CyberBulling). Ο σχολικός εκφοβισμός μελετήθηκε για πρώτη φορά το 1978στη Νορβηγία, και το 1987εμφανίζεται για πρώτη φορά, σε πολλά επιστημονικά περιοδικά ο σχετικός όρος bullying. Μπορεί σαν φαινόμενο να καταγράφεται τη δεκαετία του 1970, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί όμως ότι εμφανίζεται τότε για πρώτη φορά αφού αποτελεί μία ακόμη έκφραση της βίαιης συμπεριφοράς η οποία υπάρχει με τη γέννηση του ανθρώπου[ii].
Στo Bullying υπάρχει Διαφορά Ισχύος ανάμεσα σ’ αυτούς που την ασκούν και σ’ αυτούς που την υφίστανται με την «εξουσία»να ανήκει στο άτομο ή/& στην ομάδα που το ασκεί.Τα άτομα που εκφοβίζουν τους άλλους, δείχνουν απέχθεια και περιφρόνηση σ’ αυτούς που προσπαθούν να βλάψουν, για να νοιώθουν «πιο Σημαντικοί», από εσωτερική αβεβαιότητα, ανασφάλεια και έλλειψη αυτογνωσίας & αυτοπεποίθησης (Θανοπούλου[iii],2016).
Το Bullying μπορεί να περιλαμβάνει:
Σωματικό εκφοβισμό: χτυπήματα, σπρωξίματα, κλωτσιές κλπ.
Λεκτικό εκφοβισμό : διακρίσεις, σεξουαλικά σχόλια,κοροϊδία για τη φυλή, την εθνικότητα, τη θρησκεία, την ταυτότητα αναπηρίας, κοκ.
Κοινωνικό εκφοβισμό:διάδοση φημών, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, απομόνωση από την ομάδα κλπ.
Οι συνέπειες του Σχολικού εκφοβισμού διόλου ευκαταφρόνητες μιας και μπορούν να διαταράξουν τη ψυχοσωματική υγεία των παιδιών, ακόμη και στην περίπτωση που δεν υποστούν οποιασδήποτε μορφής άσκηση σωματικής βίας. Τα θύματα του Bullying σε ορισμένες περιπτώσεις κάνουν κοπάνες από το σχολείο ενώ μπορεί να φτάσουν και μέχρι την εγκατάλειψη του σχολείου. Το Bullying με θύματα μικρά παιδιά αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα σε παγκόσμιο επίπεδο.
«Κλειδί» στην αντιμετώπιση του φαινομένου και στην άμβλυνση των συνεπειών που μπορεί να έχει, αποτελεί η συνεργασία και η κοινή δράση οικογένειας και σχολείου.
Δεν είναι μυστικό, ότι στην Ελλάδα το φαινόμενο του Σχολικού εκφοβισμού λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις, αφού καταγράφονται όλο και περισσότερα περιστατικά bullying, τα οποία μάλιστα μερικές φορές φλερτάρουν ανοιχτά με την εγκληματικότητα.Μάλιστα σύμφωνα με έρευνες («Χαμόγελο του Παιδιού[iv]»,2012., Υπουργείο Παιδείας[v],2016) 1 στους 3 μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στην Ελλάδα, έχει πέσει θύμα κάποιας μορφής Σχολικού εκφοβισμού . Νωπές είναι ακόμα οι αναμνήσεις της τραγικής υπόθεσης εξαφάνισης του φοιτητή της Γαλακτοκομικής Σχολής Ιωαννίνων Βαγγέλη Γιακουμάκη, που εξαφανίστηκε το Φεβρουάριο του 2015και βρέθηκε νεκρός περίπου ένα μήνα αργότερα, έχοντας πέσει θύμα bullying και λεκτικού εκφοβισμού.
Από το 2012, η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί από το Υπουργείο Παιδείας ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Με αφορμή την Ημέρα αυτή ,και βάσει της εγκυκλίου 34812/ΓΔ4/1-3-2018 του Υπουργείου Παιδείας με την οποία καλούνται οι σχολικές μονάδες της χώρας να αφιερώσουν χρόνο σε δράσεις-συζητήσεις-εκδηλώσεις με στόχο την ευαισθητοποίηση σε θέματα βίας και σχολικού εκφοβισμού, στο ΕΠΑ.Λ. Κισάμου πραγματοποιήθηκε εκδήλωση με τίτλο «Ενδοσχολική Βία και εκφοβισμός».
Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιελάμβανε:
- ομιλία για την Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού από το διευθυντή του σχολείου κ. Ζουριδάκη Νεκτάριο με αναφορά στις μορφές , τις επιπτώσεις και τους τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου.
- προβολή του ντοκιμαντέρ διάρκειας 51’, «Ημερολόγια Εκφοβισμού[vi]» (Bullying Diaries), που δημιουργήθηκε το 2014 από την SmallPlanet για «Το Χαμόγελο του Παιδιού», στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος «European Antibullying Network» με τη συμμετοχή 16 Οργανισμών από 12 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης -χώρες που δραστηριοποιούνται στο πεδίο του Bullying.
- Συζήτηση με τους μαθητές
Σκοπός του προγράμματος ήταν η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση μαθητών και εκπαιδευτικών σε θέματα βίας και σχολικού εκφοβισμού.Οι επιμέρους στόχοι ήταν οι μαθητές / μαθήτριες :
- να μπορούν να αναγνωρίζουν το εν λόγω φαινόμενο
- να μπορούν να προστατεύονται άμεσα σε κρούσματα εκφοβισμού
- να είναι σε θέση να αντιληφθούν τον συναισθηματικό κόσμο του παιδιού που βιώνει βία και εκφοβισμό
- να αναγνωρίζουν τις διαθέσιμες πηγές βοήθειας
[i]Olweus, D., (1995) Peer abuse or bullying in school: Basic facts and a school-based intervention program, Prospects, 25, 133-139.
[ii] Πηγή:«Χαμόγελο του Παιδιού» . Διαθέσιμη στο δικτυακό τόπο http://www.e-abc.eu/gr/sholikos-ekfovismos/
[iii]Θανοπούλου, Τ.,(2016) Τι είναι το «bullying»; Σχολικός και κοινωνικός εκφοβισμός και πώς αντιμετωπίζεται.Διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο:http://www.huffingtonpost.gr/gina-thanopoulou/-bullying-_3_b_12774656.html
[iv] Πηγή: http://newpost.gr/ellada/427577/peristatika-bullying-aforoyn-oi-mises-kataggelies-sto-xamogelo-toy-paidioy
[v] Διαθέσιμη στο δικτυακό τόπο http://www.minedu.gov.gr/news/18569-08-03-16-ti-deixnoun-ta-stoixeia-erevnas-gia-ton-sxoliko-ekfovismo
[vi] Κινηματογραφημένο σε Ελλάδα και Ηνωμένο Βασίλειο, το ντοκιμαντέρ «Ημερολόγια Εκφοβισμού» δίνει την ευκαιρία σε αγόρια και κορίτσια που έχουν βιώσει τον εκφοβισμό, είτε ως θύματα είτε ως δράστες, να μιλήσουν. Επίσης έγκριτοι επιστήμονες απ’ όλη την Ευρώπη προσπαθούν να φωτίσουν όλες τις πτυχές του φαινομένου.