Έγραψε & επιμελήθηκε
ο Γιώργος Μ. Δρακωνάκης
Πραγματοποιήθηκε με επιτυχία το βράδυ της Κυριακής 1 Νοεμβρίου 2015 από τον πολιτιστικό – πνευματικό Σύλλογο Περβολακίων – Σφακοπηγαδίου, το αφιέρωμα – πνευματικό μνημόσυνο, προς τιμήν της Δασκάλας – ιέρειας του παραδοσιακού κεντήματος στα Χανιά, και ιδρύτριας του Ιδιωτικού Λαογραφικού Μουσείου, που ευρίσκεται δίπλα από την Καθολική Εκκλησία στην οδό Χάληδων.
Η εκδήλωση έγινε, στην γενέτειρά της τον τόπο που γεννήθηκε και μεγάλωσε η Ασπασία Μπικάκη το Σφακοπηγάδι και στην φιλόξενη ενοριακή αίθουσας του Αγίου Γεωργίου.
Προηγήθηκε εσπερινός και εψάλλη επιμνημόσυνος Δέησις για τη Μακαριστή ΑΣΠΑΣΙΑ ΜΠΙΚΑΚΗ για την συμπλήρωση Δύο (2) ετών από τον θάνατό της από τους παρευρισκόμενους εκπροσώπους της Εκκλησίας πατέρες: Π. Γιάννη Κουτσαφτάκη (Σφακοπηγάδι) και π. Νικόλαος Ηλιάκης (Βουλγάρω).
Παρευρέθησαν και τίμησαν με την παρουσία τους την εκδήλωση ο Δήμαρχος Κισσάμου κ. Σταθάκης Θεόδωρος, ο περιφερειακός σύμβουλος κ. Σημαντηράκης Παναγιώτης, ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου κ. Παπαγιαννάκης Νικόλαος καθώς και αρκετός κόσμος. Χαιρετισμούς απήυθυναν οι: Δήμαρχος Κισσάμου Θ. Σταθάκης, και ο Γραμματέας του Συλλόγου κ. Γιάννης Μπικάκης ο οποίος κατόπιν έδωσε τον λόγο στην Ερρίτημον Δίδα ΜΑΡΙΑ ΡΕΝΙΕΡΗ (Νηπιαγωγώ εκ. Σφακοπηγαδίου), η οποία και ανεφέρθη αναλυτικά στο πρόσωπο, τα έργα και τις ημέρες της Μακαριστής ιέρειας της χειροτεχνίας και του κεντήματος, συγχωριανής της Ασπασίας Μπικάκη, την ομιλία της οποίας (από χειρογράφου) μου έδωσε και την ευχαριστώ, και την παραθέτω αυτούσια, προς γνώσιν των ενδιαφερομένων, που δεν μπόρεσαν να παρευρεθούν στην εκδήλωση, και γνώριζαν την Ασπασία Μπικάκη και το έργο της:
Αιδεσιμότατε, κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας!
Σας καλωσορίζουμε στο χωριό μας και σας ευχαριστούμε που παραβρίσκεστε εδώ, στη βραδιά μνήμης προς τιμήν της αείμνηστης Ασπασίας Μπικάκη, χειροτέχνη παραδοσιακών κεντημάτων, για τη συμπλήρωση 2 χρόνων από το θάνατό της.
Η Ασπασία Μπικάκη γεννήθηκε στις 13 Οκτωβρίου του 1937 στο Σφακοπηγάδι Κισάμου. Προερχόταν από μια φτωχική οικογένεια του χωριού με δύο αδέρφια αγόρια, τα οποία είχαν περισσότερα προνόμια από εκείνη. Συγκεκριμένα, τα αδέρφια της ολοκλήρωσαν όλες τις τάξεις του σχολείου, στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο ενώ εκείνη όχι. Αν και ήταν άριστη μαθήτρια τα οικονομικά μέσα της οικογένειας της ήταν πενιχρά και δεν έφταναν να καλύψουν τις ανάγκες της Ασπασίας για γυμνασιακή μόρφωση. Έτσι, αναγκάστηκε να απαρνηθεί την διακαή επιθυμία της να φοιτήσει στο Γυμνάσιο.
Όλη μέρα δούλευε στα χωράφια μαζί με τους γονείς της και το βράδυ καθόταν μαζί με τη μητέρα της στον αργαλειό και τη βοηθούσε να τελειοποιήσει τις παραγγελίες για τα προικιά των ελεύθερων κοριτσιών του χωριού. Αυτό έδινε φτερά στη φαντασία και την έμπνευση της Ασπασίας, η οποία ανακάλυπτε σιγά – σιγά το ταλέντο της για το κέντημα.
Τις πρώτες τις δημιουργίες της αποτύπωνε με κάρβουνο πάνω σε πέτρες ή πλάκες και αργότερα πάνω στο πανί. Καθετί που την εντυπωσίαζε από τη φύση και το περιβάλλον γύρω της, το αποτύπωνε πρώτα στο μυαλό της και στη συνέχεια του έδινε μορφή και το σχεδίαζε πάνω στο πανί.
Εκτός από τη φύση, της άρεσε πολύ να συναναστρέφεται με ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Από μικρή ήθελε να βρίσκεται κοντά στις γιαγιάδες, γιατί όπως έλεγε την τραβούσε η ΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ αυτών των γυναικών, τα απλά σπίτια τους και τα κεντητά κάδρα που ήταν κρεμασμένα στους τοίχους αυτών των σπιτιών.
Αυτά ήταν τα πρώτα της ερεθίσματα και σε ηλικία μόλις 13 χρονών ήξερε ήδη να κεντάει. Όταν η εταιρία SINGER δημιούργησε σχολή κεντήματος στο Σφακοπηγάδι αλλά και σε όλα τα χωριά της περιοχής, πρότειναν στην Ασπασία να διδάξει στα κορίτσια του χωριού κέντημα.
Λίγα χρόνια αργότερα, όταν έχασε τον αγαπημένο της πατέρα αποφάσισε να φύγει από το χωριό και να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στην τέχνη της. Ο Μεγάλος Ειρηναίος Γαλανάκης της πρότεινε να διδάξει κέντημα ΑΦΙΛΟΚΕΡΔΩΣ στην Οικοκυρική Σχολή της Μητρόπολης Κισάμου και Σελίνου, η οποία ήταν 3ετούς φοίτησης. Εκτός από τη Σχολή της Κισάμου, δίδαξε και σε άλλα χωριά της επαρχίας, όπως στην Παλαιόχωρα στην Κάντανο κ.α. Στην Οικοκυρική Σχολή της Μητρόπολης συναντήθηκε με την αγαπημένη της Ειρήνη Κουμανδράκη, η οποία τότε ήταν μαθήτριά της κι στη συνέχεια υπήρξε πολύτιμος συνεργάτης και το στήριγμά της σε πολλές δύσκολες στιγμές.
Μετά το 1973 διέκοψε τα μαθήματα Κεντητικής και αποφάσισε να στήσει ένα πολύ μικρό εργαστήρι με στόχο τη συλλογή της παράδοσης σε συνεργασία με τη γνωστή λαογράφο κα Σταθάκη.
Ύστερα από εργασίες πολλών ετών και με απεριόριστη αγάπη για τη λαϊκή παράδοση, η Ασπασία μαζί με την κα Ειρήνη Κουμαδράκη, κατάφεραν αν συγκεντρώσουν αντιπροσωπευτικό υλικό της αστικής και αγροτικής ζωής του τόπου μας. Δημιούργησαν λοιπόν, το ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ, που βρίσκεται και λειτουργεί ακόμα και σήμερα από το 1990 στην οδό Χάληδων , δίπλα στην Καθολική Εκκλησία.
Τα έργα της Ασπασίας προέρχονται από τις καθημερινές ασχολίες των κρητικών αλλά και τις διάφορες βιοτεχνικές εργασίες των ανθρώπων εκείνης της εποχής. Κάποια λοιπόν από τα έργα αυτά αναπαριστούν τη διαδικασία του ΟΡΓΩΜΑΤΟΣ, του ΑΛΩΝΙΣΜΑΤΟΣ, της ΣΠΟΡΑΣ και του ΘΕΡΟΥΣ. Αλλά και τις εργασίες του ΤΣΑΓΚΑΡΗ, του ΚΑΛΑΘΟΠΟΙΟΥ και του ΡΑΦΤΗ.
Εκτός από τα υπέροχα και θαυμαστά κεντήματά της, τα οποία μπορεί κανείς να τα θαυμάσει πηγαίνοντας στο Λαογραφικό Μουσείο, θα έχει τη δυνατότητα να δει επίσης σε τρισδιάστατη μορφή το παραδοσιακό νυφικό κρεβάτι, το παραδοσιακό ρακοκάζανο και τη διαδικασία της σηροτροφίας
Μετά το Λαογραφικό Μουσείο έρχονται πολλές διακρίσεις, βραβεία και εκθέσεις στο εξωτερικό. Πολλά από τα έργα της πωλήθηκαν και βρίσκονται σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Όπως στην Αθήνα, την Ξάνθη, το Ηράκλειο αλλά και τη Ζυρίχη, το Μοναχό και τη Βόννη της Γερμανίας.
Η Ασπασία χρησιμοποιούσε όλη της την τέχνη, τη δημιουργικότητα και κυρίως την ΑΓΑΠΗ της για να ολοκληρώσει τα έργα της.
Χρησιμοποιούσε πολύχρωμες κλωστές και αποτύπωνε με κάθε λεπτομέρεια τις ασχολίες των κρητικών πάνω στο πανί της.
Όπως έλεγε και η ίδια: «Η βελόνα είναι το πινέλο μου και τα νήματα τα χρώματα μου».
Σας ευχαριστώ πολύ!
ΜΑΡΙΑ ΒΑΣ. ΡΕΝΙΕΡΗ
Νηπιαγωγός