Του Βασίλειου Αντ. Κοντεζάκη *
Η κουβέντα για την εκτός σχεδίου δόμηση τα τελευταία χρόνια είναι συνεχόμενη και πολυφορεμένη, προφανώς και εκ του αποτελέσματος ορισμένοι κύκλοι καλλιέργησαν μεθοδικά την κουβέντα αυτή , ώστε να οδηγήσουν τα πράγματα εκεί που φαίνεται ότι κατέληξαν σήμερα. Με συνειδητές επιλογές της παρούσας κυβέρνησης αλλά και προσωπικές αποφάσεις του απερχόμενου ΠΘ, η εκτός σχεδίου δόμηση είχε περιοριστεί σταδιακά σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια 4 χρόνια. Μέχρι πρότινος οι αρμόδιοι Υφυπουργοί και γραμματείς υποσχόταν (υποκριτικά μάλλον) την προεκλογική λύση των διαφόρων σοβαρών επιπλέον θεμάτων που προέκυψαν πολύ πρόσφατα από την αμφιλεγόμενη Απόφαση του Σ.τ.Ε.176/2023, η οποία προτάσσει σχεδόν την ολική κατάργηση. Εν τέλη η κυβέρνηση κρύφτηκε πίσω από αυτή την Απόφαση και άφησε να σκάσει μια βόμβα στα θεμέλια της Ελληνικής κοινωνίας (θεωρώ συνειδητά και προμελετημένα), προκαλώντας τεράστιο αλαλούμ στις πολεοδομίες όλης της χώρας, ανασφάλεια στους πολίτες, πάγωμα όλων των μεταβιβάσεων, εκμηδένιση της αξίας εκατοντάδων χιλιάδων περιουσιών καθώς και ανυπολόγιστες άλλες συνέπειες που θα φανούν στο άμεσο μέλλον. Συνέπεια των πεπραγμένων αυτών είναι ότι πλέον η δόμηση στα εκτός σχεδίου ακίνητα αυτή την στιγμή, αφορά σχεδόν αποκλειστικά ανέγερση ξενοδοχειακών επενδύσεων, αφού το δικαίωμα συνένωσης μικρών μη οικοδομήσιμων τεμαχίων προς ξενοδοχειακή χρήση συνεχίζει να υφίσταται υπό προϋποθέσεις αλλά και στα ελάχιστα ακίνητα που μπορούν να οικοδομηθούν για κατοικία οι τιμές τους θα εκτοξευθούν σε απλησίαστα επίπεδα για το μέσο πολίτη, μέσο επενδυτή. Με άλλα λόγια επεδίωξαν να καταργήσουν σταδιακά την εκτός σχεδίου δόμηση μόνο όσον αφορά την κατοικία, αλλά ταυτόχρονα να την διατηρήσουν μέσω εξαιρέσεων για ολίγους και εκλεκτούς (όπως περίτρανα αποδεικνύεται με τον Ν.4759/2020 αλλά και από την ανεκδιήγητη απραξία της κυβέρνησης μετά την Απόφαση του Σ.τ.Ε. 176/2023).
Τα τελευταία χρόνια διαβάσαμε αρκετούς να εκφέρουν δημόσια άποψη χωρίς να διαθέτουν την παραμικρή επιστημονική επάρκεια για το συγκεκριμένο θέμα, χωρίς να έχουν την ελάχιστη σφαιρική πολιτική αντίληψη ή συναίσθηση της σπουδαιότητας του θέματος αυτού. Το ζήτημα της εκτός σχεδίου δόμησης στην Ελλάδα δεν θα έπρεπε να αναλύεται μονοδιάστατα και να εξαντλείται στο επιδερμικό ψευτοδίλημμα «να καταργηθεί ή να διατηρηθεί η εκτός σχεδίου δόμηση που προκαλεί βλάβη στο περιβάλλον». Αυτή η προσέγγιση ήταν σε λάθος βάση, αφού το μόνο που εξυπηρετούσε ήταν να δημιουργεί χειραγωγήσιμο και ευήκοο ακροατήριο, με απώτερο σκοπό να αποδέχεται η κοινωνία κατά καιρούς νομοθετήματα με φωτογραφικές επιδιώξεις προς όφελος εν τέλη του απώτερου σκοπού. Η εκτός σχεδίου δόμηση θα έπρεπε κατ ελάχιστον να μελετηθεί με βάση τον βαθμό επιδραστικότητάς στην κοινωνία γενικότερα, στην οικονομία αλλά και στο περιβαλλοντικό της αποτύπωμα, όλα τα μεγέθη αυτά είναι μετρήσιμα στην σύγχρονη εποχή. Για παράδειγμα το μείζων πρόβλημα της έλλειψης κατοικιών (μόνιμων ή εξοχικών) ειδικά στα τουριστικά μέρη και την νησιωτική Ελλάδα, το οποίο αναμένεται να ενταθεί με απροσδιόριστες συνέπειες, αφού οι νέοι περιορισμοί θα προκαλέσουν έκρηξη των ενοικίων και τιμών πώλησης στα υφιστάμενα ακίνητα με συνέπεια κατακόρυφη μείωση του τουρισμού, αδύνατη διαβίωση γηγενών κατοίκων ή εργαζομένων στις συγκεκριμένες περιοχές, πιθανότατα γέννησης μιας νέας γενιάς αυθαιρέτων καθώς και πλήθος άλλων κοινωνικών, οικονομικών αλλά και περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Η αιτία της κάπως δυστοπικής παραπάνω αλληλεξάρτησης, ήταν ότι τα προηγούμενα χρόνια δυστυχώς παρήλθαν για την χώρα δίχως να γίνουν από το κεντρικό Κράτος οι ουσιαστικές χωροταξικές παρεμβάσεις και μεταρρυθμίσεις που ήταν επιβεβλημένο να ολοκληρωθούν (κτηματολόγιο, δασολόγιο, πολεοδομήσεις και επεκτάσεις οικισμών/πόλεων, χωροταξικά σχέδια, οδικό δίκτυο, καταγραφή θεσμικών και περιβαλλοντικών δεδομένων κλπ.). Αυτή η πραγματικότητα, σε συνδυασμό με τις εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο, την έκρηξη του τουριστικού ενδιαφέροντος, την αναπόφευκτη εξέλιξη σε τεχνολογικό και μεταφορικό επίπεδο, την μετανάστευση πληθυσμών, τις οικονομικές ανακατατάξεις κλπ., είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα εκρηκτικό κύμα ζήτησης κατοικίας και υποδομών στην χώρα μας, το οποίο εκτονώθηκε υποχρεωτικά σε περιοχές εκτός σχεδίου ελλείψει άλλων επιλογών, εκτόνωση που το Κράτος αποδέχθηκε, συντήρησε νομοθετικά, εκμεταλλεύθηκε φορολογικά, παγίωσε εκ των πραγμάτων.
Χαρακτηρίζω παραπάνω ως “ψευτοδίλημμα” την βλάβη της εκτός σχεδίου δόμησης προς το φυσικό περιβάλλον, διότι αυτά που πραγματικά βλάπτουν βάναυσα το φυσικό τοπίο και περιβάλλον είναι : η ανικανότητα ολοκλήρωσης χωροταξικού σχεδιασμού, η ανέγερση φαραωνικών ξενοδοχειακών μονάδων χιλιάδων τετραγωνικών χωρίς χωροταξικά κριτήρια, η έλλειψη βιολογικών καθαρισμών σε τουριστικούς ή πολυπληθείς οικισμούς, η έλλειψη χώρων εναπόθεσης και διαχείρισης ογκωδών και μη απορριμμάτων, τα παράγωγα βιοτεχνικών ή βιομηχανικών μονάδων, η κατασπατάληση και η διαφυγή του πόσιμου νερού στη θάλασσα, η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα, οι τερατώδεις επεμβάσεις στα βουνά για εγκατάσταση μεγάλης κλίμακας Α.Π.Ε. και πολλά άλλα. Όλα τα προαναφερθέντα από μόνα τους προκαλούν μετρήσιμη και εξόχως δυσμενέστερη βλάβη στο περιβάλλον από μία κατοικία 186τ.μ. σε ένα γεωτεμάχιο 4.000τ.μ. (ή ακόμα και σε 2.000τ.μ.). Δυστυχώς βέβαια σπανίως βλέπουμε να ευαισθητοποιείται η Νομοθετική και Ανώτατη Δικαστική εξουσία για τα παραπάνω χονδροειδή θέματα, αντίθετα τα τελευταία χρόνια, αδυνατώντας να αντιληφθούν τον οικονομικό και κοινωνικό ρόλο της εκτός σχεδίου δόμησης ως θέμα ύψιστης σημασίας στην μικροοικονομία της Ελληνικής κοινωνίας αλλά και στην μακροοικονομία της χώρας, νομοθέτησαν και νομολόγησαν κατά βούληση, εκ του μακρόθεν κι αφ’ υψηλού, αδιαφορώντας ορισμένες φορές όχι μόνο για το Κράτος δικαίου αλλά και τους ίδιους τους εν ισχύ Νόμους του Κράτους (όπως π.χ. κατά την πρόσφατη προαναφερθείσα Απόφαση του Σ.τ.Ε. 176/2023, που αγνόησαν άρθρα και επιταγές του Ν.3212/2003, σημαίνοντας επίσημα, πιθανώς σε συνεργασία με την κυβέρνηση, τον ξαφνικό θάνατο της εκτός σχεδίου δόμησης λίγο πριν την παρέλευση της θητείας της τελευταίας!).
Εν κατακλείδι πρέπει να εμπεδωθεί από το σύνολο του πολιτικού προσωπικού της χώρας, ότι : 1) Το Κράτος δεν νομιμοποιείται να εμπαίζει τον πολίτη! 2)Η χώρα δεν είναι λάφυρο των κυβερνώντων και των ημετέρων! 3)Είναι απαράδεκτο η εκάστοτε κυβέρνηση και υπουργοί να λειτουργούν ως manager των μεγαλοσυμφερόντων και των ολίγων!
* Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π. – Συγκοινωνιολόγος
Υποψήφιος Βουλευτής ΠΑΣΟΚ Ν.Χανίων