Του Μιχάλη Κατσανεβάκη *
Οι αρχαίοι ιστορικοί για τη Κρήτη γράφουν:
«… γης από αρχαιοτάτων χρόνων αγρίας και βιαίας, ης οι μανιώδεις εμφύλιοι σπαραγμοί είχον σκανδαλίσει τον αρχαίον κόσμον, αρκούντος άλλως τε εθισμένων εις τα τοιαύτα».
Εν ολίγοις, ο αρχαίος κόσμος παρ’ ότι είχε συνηθίσει σε αυτά (ακραία εγκλήματα), είχε σκανδαλισθεί από την άγρια βία και τους εμφύλιους σπαραγμούς της Κρήτης.
202 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ
Φεβρουαρίου 9, 1822, περίπου 2000 Έλληνες βρίσκονται οχυρωμένοι στα χωριά του Ρεθύμνου Μέρωνας, Νευσαμάρι, Μοναστηράκι και οι Τούρκοι απέναντι προς Φουρφουρά, Βυζάρι. Γίνεται μάχη με 300 Τούρκους νεκρούς και οι Έλληνες είχαν 50 νεκρούς και 23 τραυματίες.
Ο Τουρκικός στρατός και οι Κρητομουσουλμάνοι είχαν τα εφόδια και τις τροφές τους στο τζαμί του Βαθειακού, όπου τα φύλαγαν 18 στρατιώτες και άλλοι ανεπαύοντο στα σπίτια του χωριού.
Ο Μελιδόνης (Αντώνιος Δάνδολος-ενετική ρίζα, από το χωριό Μελιδόνι Ρεθύμνης) νύχτα και χωρίς να ενημερώσει το επαναστατικό στρατόπεδο και τον αρχηγό Ρ. Βουρδουμπά, με 80 άνδρες κάνει επιδρομή, σφάζει τους 18 και άλλους, παίρνουν ότι μπορούσαν, καταστρέφουν τα υπόλοιπα και γυρίζουν στο στρατόπεδο όπου πανηγύριζαν.
Οι Βουρδουμπάς, Πρωτοπαπαδάκης και Μαυροθαλασσίτης διέμεναν σε οικία στο Μοναστηράκι όπου παρευρέθη και ο εκ Λάμπης Σακκόραφος.
Φώναξαν τον Μελιδόνη για να δώσει εξηγήσεις, το δια τι ενέργησε αυτοβούλως και εξέθεσε τους στρατιώτες σε κίνδυνο κλπ.
Τότε ο Μελιδόνης με περιφρονητικό τρόπο και καυχώμενος επιδεικτικά απάντησε ότι αναφορά θα δίνει απευθείας μόνο στον Αφεντούλιεφ, ο οποίος φρόντιζε να δημιουργεί προβλήματα και αντιζηλίες μεταξύ των οπλαρχηγών, με την διανομή αξιωμάτων.
Τότε ο Βουρδουμπάς του απάντησε ότι υπάρχει ιεραρχία και ότι έχει ξαναπράξει τα ίδια στη υπόθεση του Μουζούρ Αγά – κεφάλι Γλιμίδ Αλή στο Ρέθυμνο κλπ.
Η συζήτηση εκτραχύνθηκε και αντάλλαξαν φράσεις απρεπείς και ερεθιστικές διότι ήταν και οι δύο οξύθυμοι και ευέξαπτου χαρακτήρα. Όπως :
«Εσείς οι Σφακιανοί έχετε ψηλά τη μύτη κι εγώ θα σας τη χαμηλώσω…» κττ.
Ο Μελιδόνης αγανακτισμένος έφυγε.
Ο Πρωτοπαπαδάκης έστειλε το Σακκόραφο να τον φέρει πίσω δια να τους συμφιλιώσει. Μόλις όμως ο Μελιδόνης μπήκε στην οικία άρχισαν τα ίδια ενώ ο Μαυροθαλασσίτης προσπαθούσε να τους ενώσει τα χέρια να συμφιλιωθούν.
Τότε ο Μελιδόνης τράβηξε βίαια το χέρι του, έπιασε απειλητικά τη λαβή του μαχαιριού του και οπισθοχωρούσε λέγοντας :
« Με τέτοιον άτιμον και φθονερόν εγώ φιλίες δεν θέλω».
Το μοιραίο επήλθε……..
Ο Μελιδόνης επιάσε με τις δύο παλάμες εμπρός και πίσω το διαμπερές τραύμα, κατόπιν έπιασε με τα δυό του χέρια τον τοίχο δια να στηριχθεί αλλά εσωριάσθει χάμω. Στον τοίχο εφαίνοντο επί πολύ χρόνο τα αιματωμένα ίχνη των χεριών του.
Ο Μελιδόνης ήταν Φιλικός, φλογερός πατριώτης, ανδρείος και με στρατηγική ικανότητα, από την άλλη πλευρά ήταν υπερβολικά φιλόδοξος, επιδεικτικός, οξύθυμος και βρωμόστομος, ή όπως το λένε οι ιστορικοί είχε
«περισσήν ακράτειαν γλώσσης».
Ο δε Ρ.Βουρδουμπάς τότε ήτο ο ισχυρότερος άνδρας της Κρήτης, όχι μόνο σε ανδρεία, δύναμη και επιρροή αλλά και εις τη νοημοσύνη.
Ο ιστορικός επί λέξη γράφει :
«ΗΤΑΝ ΣΦΑΚΙΑΝΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΩΡΑΤΕΥΕ, ΚΑΙ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΛΕΠΤΟΣ, ΕΠΙΤΗΔΕΙΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟΣ ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΣΥΝΕΙΡΓΑΖΕΤΟ ΜΑΖΙ ΤΟΥ Η ΤΟΝ ΠΛΗΣΙΑΖΕ».
Αποτέλεσμα ήταν η διάλυσης του Ελληνικού στρατοπέδου και όταν το έμαθε από απέναντι ο Τουρκικός στρατός πυροβόλησαν τρείς φορές έξαλλοι από χαρά και αλαλάζοντας δια το θάνατο του Μελιδόνη.
Οι Τούρκοι μετά την αποχώρηση του Ελληνικού στρατού, πήγαν στο Μοναστηράκι και όπως συνήθιζαν, ξέθαψαν τον νεκρό, καθύβρισαν και ασέβησαν πάνω στο πτώμα.
Κάποιος προφανώς συγγενής του Μελιδόνη είχε συνθέσει σχετικό δημοτικό άσμα:
«…. Εκειδά που κουβέδιαζε κι ήταν αντρειωμένος,
αιφνίδια τον σφάξανε, άδικα τον καημένο…….
Ω, καπετάν Αντώνη μου, απού σουν σα τη βιόλα,
γιάντα δεν τον εσκότωσες το Ρούσο με μπιστόλα….
Ω, καπετάν Αντώνη μου, όμορφο παλικάρι,
ανάθεμα στσοι Σφακιανούς όπου κρατεί κλωνάρι».
Προς Θεού μη σκεφτεί κανείς να κρίνει τους ανθρώπους εκείνης της εποχής με σημερινά κριτήρια, όπως γράφω και στο βιβλίο μου ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ-ΦΟΝΙΚΑ ΒΕΝΤΕΤΕΣ, θα ήταν τεράστιο σφάλμα. Διακόσα χρόνια πριν οι άνθρωποι σκεφτόταν διαφορετικά και ήταν πολύ σκληροί, καθ’ όσον ζούσαν σε ένα πολύ δύσκολο και άγριο περιβάλλον με εντελώς διαφορετικές συνθήκες από τις σημερινές, με άλλη νοοτροπία, παιδεία ανύπαρχτη και κάτω από μια βάρβαρη τυραννία.
Ο Ρ. Βουρδουμπάς στη συνέχεια ψύχραιμα σκεπτόμενος το μετάνιωσε και πήγε δύο φορές στους Άγιους Τόπους, απ΄ όπου απέκτησε και το «χατζής».
ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΟΥ «ΚΡΗΤΕΣ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ- ΙΧΝΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΣ»
* ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ-ΙΣΤ.ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ