Εφυγε ο «άσχημος γόης» του γαλλικού σινεμά Ζαν-Πολ Μπελμοντό

Με ένα τσιγάρο στα χείλη, με ένα πουκάμισο ανοιχτό, με γάντια του μποξ στα χέρια, με μύτη σπασμένη -κληρονομιά από τα ρινγκ-, γυμνός κάτω από λευκά σεντόνια, φορώντας λίγο στραβά το καπέλο, με βλέμμα αινιγματικό και σνομπ και ρόλους ανατρεπτικούς μεν, κομμένους και ραμμένους στα μέτρα του δε.

Ανάσα και έμπνευση των σκηνοθετών, έμβλημα του γαλλικού κινηματογράφου, είδωλο μιας νιότης ανάλαφρης και παρορμητικής, ηθοποιός που τόσο μοναδικά κατάφερε να συνδυάσει τον γαλλικό ρομαντισμό με τον ερωτισμό, τη γοητεία με το χιούμορ, τη φινέτσα με την αλητεία, το αρρενωπό στιλ με την υπέροχη ποιητική ελαφρότητα, ο Ζαν-Πολ Μπελμοντό πέθανε χθες σε ηλικία 88 ετών στο σπίτι του στο Παρίσι. «Ηταν πολύ κουρασμένος εδώ και κάποιο καιρό. Πέθανε ήσυχα», είπε ο δικηγόρος του ηθοποιού Μισέλ Γκοντέστ, που ανακοίνωσε τον θάνατο του καλλιτέχνη που σφράγισε την έβδομη τέχνη με περισσότερες από 80 ταινίες.

Σταρ της γαλλικής Νουβέλ Βαγκ και αντιστάρ του παγκόσμιου σινεμά, ηθοποιός τεράστιος και πολυδιάστατος, ακάματος υπηρέτης του εμπορικού κινηματογράφου, ο τόσο ιδιαίτερα όμορφος, λατρεμένος «Μπεμπέλ» των Γάλλων θα είναι για πάντα ο ιδανικός «Τρελός Πιερό» και «Τυχοδιώκτης των δύο ηπείρων», ο κακοποιός πρωταγωνιστής του Ζαν-Λικ Γκοντάρ στο «Με κομμένη την ανάσα», ο νεαρός ιδεαλιστής στην «Ατιμασμένη» του Βιτόριο ντε Σίκα, εκείνος που αριστοτεχνικά ξαφρίζει διαμάντια στην Αθήνα στους «Διαρρήκτες» του Ανρί Βερνέιγ, ο «Εφημέριος», ο «Χαφιές» και ο επίδοξος μποξέρ στον «Mεγάλο τυχοδιώκτη» του Ζαν-Πιερ Μελβίλ, ο «Απίθανος, σατανικός και… ωραίος» στη μαύρη κωμωδία του Κλοντ Σαμπρόλ.

«Ο αιώνια όμορφος, ρομαντικός Μπελμοντό αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας του γαλλικού κινηματογράφου και της ίδιας της Γαλλίας», έγραφε χθες η «Γκάρντιαν», ενώ στην Αμερική οι «Τάιμς» τού απέδιδαν τιμές γράφοντας: «Πέθανε ο σαγηνευτικός σταρ της Νουβέλ Βαγκ, εκείνος που συγκρίθηκε με τον Μάρλον Μπράντο και τον Τζέιμς Ντιν για τις έξοχες ερμηνείες σκληρών, αλλοτριωμένων χαρακτήρων, με πιο αξιομνημόνευτο τον ρόλο του στο “Με κομμένη την ανάσα”». Και πράγματι κοιτώντας τα αφιερώματα που του ετοιμάζουν οι συμπατριώτες του αντιλαμβάνεται κανείς «το τεράστιο κενό που αφήνει στη γαλλική κουλτούρα ύστερα από 60 χρόνια απαράμιλλης παρουσίας», όπως επισήμανε η «Μοντ».

«Η ερμηνεία του ως επιπόλαιου εγκληματία που καταδικάζεται από τις ίδιες του τις ενέργειες καθιέρωσε την κινηματογραφική του περσόνα. Θεωρώντας υποχρέωσή του να τιμά τους σκηνοθέτες με τους οποίους ξεκίνησε, ο Μπελμοντό έπαιξε παραλλαγές του χαρισματικού ενόχου σε ταινίες του Γκοντάρ, του Λουί Μαλ, του Τριφό, του Σαμπρόλ, του Ρενέ αφήνοντας τη σφραγίδα του σε πολλές από τις σημαντικότερες δημιουργίες του νέου γαλλικού σινεμά. Η φήμη του όμως δεν χάθηκε με την παρακμή του κινήματος», έγραφε ένα παλαιότερο επετειακό αφιέρωμα του περιοδικού «Σινεμά».

Πεισματάρης, ανήσυχος κι εστέτ από κούνια, ο Μπελμοντό γεννήθηκε στις 9 Απριλίου 1933 σε ένα από τα πλούσια προάστια του Παρισιού. Ηταν γιος του γλύπτη Πολ Μπελμοντό, ο οποίος είχε ιταλικές ρίζες, και της ζωγράφου Σάρα Ρένο Ρισάρ, φοίτησε στα καλύτερα ιδιωτικά σχολεία αλλά στα γράμματα δεν διακρίθηκε ποτέ καθώς προτιμούσε ξεκάθαρα την πυγμαχία και τα σπορ. Στράφηκε στην υποκριτική, έγινε δεκτός (1952) στην Εθνική Σχολή Δραματικής Τέχνης του Παρισιού και αποφοιτώντας το 1956 βρήκε αμέσως δουλειά στο σινεμά σε μικρορολάκια.

Ο πρώτος του πρωταγωνιστικός του ρόλος ήταν το 1958 με το «Les copains du Dimanche» αλλά ήταν το αναντίρρητο ταλέντο και αυτή η μοναδική χαλαρή κινηματογραφική του παρουσία που έτυχε της προσοχής του Ζαν-Λικ Γκοντάρ και τους οδήγησε σε μια ευτυχή συγκυρία που σύντομα απέδωσε αριστουργήματα. Πρώτο από αυτά το εμβληματικό «Με κομμένη την ανάσα» (À bout de soufflé) του 1960 όπου ο Μπελμοντό πρωταγωνιστεί ως κακοποιός που προσπαθεί να ξεφύγει από την αστυνομία και βρίσκει καταφύγιο σε μια εφήμερη ερωτική σχέση με μια Αμερικανίδα.

Ο Μπελμοντό ενσάρκωσε τον χαρακτήρα με μια ποιητική ελαφρότητα που κανείς Γάλλος ηθοποιός δεν είχε επιδείξει μέχρι τότε, καθιερώθηκε ως style-icon, εκτόξευσε τη φήμη του Γκοντάρ και εγκαινίασε με αριστουργηματικό τρόπο τη νέα σχολή κινηματογραφικής σκέψης που θα έμενε γνωστή ως Nouvelle Vague (Νέο Κύμα). Το γαλλικό σινεμά είχε μόλις βρει την απάντησή του στον Αμερικανό Τζέιμς Ντιν.

Την ίδια χρονιά έπαιξε στο αριστούργημα του Βιτόριο ντε Σίκα «Η Ατιμασμένη», που εκτόξευσε τη φήμη του στο παγκόσμιο στερέωμα. Το 1961 ο Γκοντάρ τον επιστράτευσε και πάλι για το «Η κυρία θέλει έρωτα» και την ίδια χρονιά έγινε ο «Εφημέριος» του Ζαν-Πιερ Μελβίλ, αποσπώντας την πρώτη του υποψηφιότητα για βραβείο BAFTA καλύτερου ξένου ηθοποιού. Με τον ίδιο σκηνοθέτη ξανασυνεργάστηκε και την επόμενη χρονιά όταν υποδύθηκε τον Σιλιάν, έναν πληροφοριοδότη της αστυνομίας στην ταινία «Ο Χαφιές», ένα διαμάντι του σινεμά που κατατάχτηκε από το περιοδικό «Empire» στις 500 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Πριν βγει το 1962 βρέθηκε στο πλευρό της Κλαούντια Καρντινάλε στη θρυλική κομεντί του Φιλίπ ντε Μπροκά «Καρτούς», ενώ το 1963 έπαιξε στο «Καυτό πεζοδρόμιο» με τη Ζαν Μορό και λίγο αργότερα βρέθηκε και πάλι στα χέρια του Μελβίλ για τον «Μεγάλο τυχοδιώκτη».

Προσπαθώντας να μείνει μακριά από κινηματογραφικές ταμπέλες και να μην τυποποιηθεί, ο Μπελμοντό έπαιξε με την αδερφή της Κατρίν Ντενέβ, Φρανσουάζ Ντορλεάκ, στον «Ανθρωπο από το Ρίο» (1964) του Φιλίπ ντε Μπροκά, μια κομεντί-περιπέτεια υποψήφια για Οσκαρ, που αποτέλεσε μεγάλη εμπορική επιτυχία στη Γαλλία και φανέρωσε τη στροφή από την εσωτερικότητα της Νουβέλ Βαγκ στην εμπορική εξωστρέφεια και τις κωμωδίες.

Οι ρυθμοί, δε, με τους οποίους πρόσθετε στο βιογραφικό του γκανγκστερικές ταινίες, μαύρες κωμωδίες, ανάλαφρες κομεντί, εμπορικά θρίλερ ήταν καταιγιστικοί, αν και ποτέ δεν θέλησε να μάθει τέλεια αγγλικά και να κάνει το μεγάλο βήμα προς το Χόλιγουντ. Γάλλος ώς το κόκαλο αλλά συχνά ενοχλημένος με τους κριτικούς που πάντα κατέκριναν την εμπορική του πλευρά δεν τους συγχωρούσε ότι παραμέριζαν εύκολα τις μεγαλειώδεις στιγμές του στις ταινίες του Γκοντάρ, του Μελβίλ, του Ντε Σίκα.

Το 1970 ήταν και πάλι συμπρωταγωνιστής με τον Αλέν Ντελόν στο γκανγκστερικό «Μπορσαλίνο» του Ζακ Ντερέ, ενώ ένα χρόνο μετά βρέθηκε στην Ελλάδα μαζί με τον Ομάρ Σαρίφ για τα γυρίσματα της ταινίας «Οι διαρρήκτες» του Ανρί Βερνέιγ. Το 1972 έπαιξε στη μαύρη κωμωδία «Απίθανος, σατανικός και… ωραίος» του Κλοντ Σαμπρόλ έχοντας στο πλευρό του τη Μία Φάροου και τη Λάουρα Αντονέλι, ενώ το 1974 πρωταγωνίστησε στο δραματικό «Stavisky» του Αλέν Ρενέ, μία από τις πιο αντι-εμπορικές δουλειές της καριέρας του.

Σπουδαίος δραματικός και πολύπειρος ερμηνευτής, ανέβαινε από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 ολοένα και πιο συχνά στο θεατρικό σανίδι, ενώ ταυτόχρονα έκανε και πιο δημιουργικές δουλειές, όπως το «Εκατό και μία νύχτες» (1995) της Ανιές Βαρντά.

Το 2001, αν και ήταν ήδη αρκετά επιλεκτικός στους ρόλους του, ένα εγκεφαλικό ανέκοψε την καριέρα του και του στέρησε την ικανότητα της απρόσκοπτης ομιλίας. Στο σινεμά επέστρεψε ως ζωντανός θρύλος στον «Ανθρωπο και τον σκύλο του» (2008), ερμηνεύοντας έναν ηλικιωμένο άστεγο που περιπλανιέται στο Παρίσι με τον σκύλο του. Το 2011 τιμήθηκε στις Κάνες με ειδικό Χρυσό Φοίνικα για την προσφορά του στον γαλλικό κινηματογράφο.

Σε μια συνέντευξη το 2016 στο κινηματογραφικό περιοδικό Premiere, ο Μπελμοντό, 85 ετών τότε, αναφέρθηκε στην καριέρα του: «Είχα την τύχη να είμαι ανάμεσα σε εκείνους τους ηθοποιούς που έχουν εμβαθύνει σε κάθε είδους ταινίες, από εγκεφαλικές Νουβέλ Βαγκ μέχρι ξεκαρδιστικές κωμωδίες. Πραγματικά δεν μετανιώνω».

Ο Μπελμοντό έκανε δύο γάμους, με την Ελοντί Κονσταντάν (1953- 1965) με την οποία χώρισε όταν αποκαλύφθηκε ο παράνομος δεσμός του με την Ούρσουλα Αντρες (1965–1972), και με τη Ναταλί Ταρντιβέλ (2002 -2008). Σύντροφός του επίσης υπήρξε για οκτώ χρόνια (1972-1980) η ηθοποιός Λάουρα Αντονέλι ενώ πριν από δέκα χρόνια στις Κάνες εμφανίστηκε με την κατά 45 χρόνια νεότερη σύντροφό του και πρώην Playmate, Μπάρμπαρα Γκαντόλφι, από το Βέλγιο. Εχει αποκτήσει τέσσερα παιδιά, η μεγαλύτερή του κόρη ωστόσο έχασε τη ζωή της σε πυρκαγιά το 1994.

efsyn.gr