Ναϊρόμπι, Κένυα (ΑΡ) – Ξαφνικά, η Αιθιοπία φαίνεται ότι βρίσκεται στα πρόθυρα εμφύλιου πολέμου, γεγονός που απειλεί τη σταθερότητα στο Κέρας της Αφρικής, μίας από τις πιο στρατηγικές περιοχές του κόσμου, και διασπά μία από τις πιο ισχυρές και πολυπληθείς χώρες της Αφρικής.
Η κρίση, όμως, στην Αιθιοπία, ενός σημαντικού συμμάχου ασφαλείας των ΗΠΑ, καλλιεργείτο για μήνες. Σύμφωνα με τον Dino Mahtani, αναπληρωτή διευθυντή για το πρόγραμμα της Αφρικής του Ινστιτούτου Διεθνών Κρίσεων (International Crisis Group), «είναι σαν να παρακολουθούμε μια σύγκρουση τραίνων σε αργή κίνηση». Τώρα, ο πρωθυπουργός της Αιθιοπίας, Abiy Ahmed, βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης το προηγούμενο έτος για ριζικές πολιτικές μεταρρυθμίσεις, αντιμετωπίζει τις πλέον οξείες επιπτώσεις για τη χώρα εξαιτίας των πρόσφατων αλλαγών στην εξουσία.
ΤΙ ΣΥΝΕΒΗ;
Δύο γεγονότα συνέβησαν νωρίς το πρωί της Τετάρτης: οι επικοινωνίες διακόπηκαν στη βαριά οπλισμένη περιοχή Τιγκράι, στο βόρειο μέρος της Αιθιοπίας, και ο Abiy ανακοίνωσε ότι είχε διατάξει στρατιωτικές δυνάμεις να αντιμετωπίσουν μια υποτιθέμενη φονική επίθεση σε στρατιωτική βάση της περιοχής από τις δυνάμεις του Τιγκράι. Και οι δύο πλευρές κατηγόρησαν η μία την άλλη για την έναρξη των εχθροπραξιών.
Και οι δύο πλευρές εντατικοποίησαν τις πιέσεις την περασμένη Πέμπτη. Ο στρατός της Αιθιοπίας είπε ότι κινητοποιούσε στρατεύματα από όλη τη χώρα στο Τιγκράι, και ο επικεφαλής της περιοχής ανακοίνωσε ότι «είμαστε έτοιμοι να γίνουμε μάρτυρες». Και οι δύο πλευρές ανέφεραν απώλειες. Την Παρασκευή, ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση διεξήγαγε αεροπορικές επιθέσεις στον «πρώτο κύκλο επιχειρήσεων» κατά του TPLF (Tigray People’s Liberation Front), ενώ η περιοχή Τιγκράι απομονωνόταν ολοένα και περισσότερο.
Κάποιοι ειδικοί συγκρίνουν τη σύγκρουση με διακρατικό πόλεμο, με δύο μεγάλες και καλά εκπαιδευμένες δυνάμεις και σχεδόν καμία ένδειξη υποχώρησης. Η Αιθιοπία είναι ένα από τα καλύτερα εξοπλισμένα έθνη της Αφρικής, και το TPLF εξουσίαζε τον στρατό και την κυβέρνηση της Αιθιοπίας πριν αναλάβει καθήκοντα ο Abiy το 2018. Το TPLF διαθέτει αρκετή εμπειρία σε συγκρούσεις από τον πολυετή πόλεμο της Αιθιοπίας στα σύνορα με την Ερυθραία, δίπλα στην περιοχή Τιγκράι, και το Ινστιτούτο Διεθνών Κρίσεων υπολογίζει ότι οι παραστρατιωτικές δυνάμεις και η τοπική πολιτοφυλακή του TPLF ανέρχονται σε περίπου 250.000 στρατιώτες.
Χωρίς σύστημα επικοινωνίας επί του παρόντος, είναι δύσκολο να επιβεβαιωθούν οι περιγραφές των γεγονότων κάθε πλευράς στην περιοχή.
ΠΩΣ ΦΤΑΣΑΜΕ ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ;
Ο κυβερνών συνασπισμός της Αιθιοπίας διόρισε τον Abiy πρωθυπουργό το 2018 για να κατευνάσει τις πολύμηνες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, ο οποίος, με τη σειρά του, γρήγορα κέρδισε επαίνους – και το Νόμπελ – για το άνοιγμα πολιτικού χώρου και τον περιορισμό κατασταλτικών μέτρων στη χώρα η οποία απαρτίζεται από περίπου 110 εκ. ανθρώπους και πολυάριθμες εθνοτικές ομάδες. Το TPLF, όμως, ένιωθε όλο και περισσότερο περιθωριοποιημένο και αποχώρησε από τον κυβερνώντα συνασπισμό το προηγούμενο έτος.
Το TPLF αντιτίθεται στην καθυστερημένη διεξαγωγή εκλογών στην Αιθιοπία και στην παράταση της θητείας του Abiy, που αποδίδεται στην πανδημία της νόσου COVID-19. Τον Σεπτέμβριο, η περιοχή Τιγκράι ψήφισε σε επίπεδο τοπικών εκλογών να χαρακτηριστεί παράνομη η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Αιθιοπίας. Αργότερα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση προχώρησε σε ανακατεύθυνση της χρηματοδότησης από τον αρμόδιο του TPLF προς τοπικές κυβερνήσεις, εξοργίζοντας την τοπική ηγεσία.
Τη Δευτέρα, ο επικεφαλής του Τιγκράι, Debretsion Gebremichael, προειδοποίησε για το ενδεχόμενο πρόκλησης αιματηρής σύγκρουσης.
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΕΙ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ;
Η σύγκρουση ενδέχεται να επεκταθεί και σε άλλα μέρη της Αιθιοπίας, όπου κάποιες περιοχές ζητούσαν περισσότερη αυτονομία και η φονική εθνοτική βία οδήγησε την ομοσπονδιακή κυβέρνηση στην επαναφορά μέτρων που περιλαμβάνουν τις συλλήψεις επικριτών.
Για να αντιμετωπίσει αυτούς τους φόβους, ο αναπληρωτής αρχηγός του στρατού, Birhanu Jula, είπε για το Τιγκράι την περασμένη Πέμπτη, «Ο πόλεμος τελειώνει εκεί».
Κάποιες κυβερνήσεις και ειδικοί ζητούν επειγόντως τη διεξαγωγή διαλόγου για το θέμα του Τιγκράι, αλλά ένας διπλωμάτης της Δύσης που βρίσκεται στην πρωτεύουσα, Αντίς Αμπέμπα, αναφέρει ότι «το μήνυμα των Αιθιόπων είναι ότι, αν μιλάς για διάλογο, εξισώνεις τις δύο πλευρές, ενώ ‘Πρόκειται για μία νόμιμη κυβέρνηση, έναντι μιας ομάδας αποστατών’». Ο στόχος, όπως προβάλλεται από την Αιθιοπία, είναι η συντριβή του TPLF, δήλωσε ο διπλωμάτης υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας, και «αν λέω ότι σκοπεύω να σε συνθλίψω, τότε υπάρχει όντως περιθώριο διαπραγμάτευσης;»
Πριν τη σύγκρουση, το TPLF δήλωσε ότι δεν ενδιαφέρεται να διαπραγματευτεί με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και ότι επιδιώκει την απελευθέρωση αρχηγών υπό κράτηση ως προϋπόθεση για τη διεξαγωγή συζητήσεων. Παρατηρητές αναφέρουν ότι πρέπει να πραγματοποιηθεί διάλογος με τη συμμετοχή όλων, όμως μια δήλωση από ομάδα πρώην διπλωματών των ΗΠΑ και στρατιωτικών εμπειρογνωμόνων για το Ινστιτούτο Ειρήνης των ΗΠΑ την προηγούμενη Πέμπτη προειδοποιεί ότι δεν θα σημειωθεί πρόοδος «όσο πολλοί από τους πιο αξιόλογους πολιτικούς αρχηγούς της χώρας παραμένουν στη φυλακή».
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΕΚΤΟΣ ΣΥΝΟΡΩΝ ΑΙΘΙΟΠΙΑΣ;
Λίγες περιοχές είναι πιο ευάλωτες από το Κέρας της Αφρικής. Στους γείτονες της Αιθιοπίας περιλαμβάνονται η Σομαλία – σύμφωνα με πληροφορίες, οι δυνάμεις της Αιθιοπίας άρχισαν να αποσύρονται από τη συγκεκριμένη χώρα για να επιστρέψουν στην πατρίδα – και το Σουδάν, το οποίο αντιμετωπίζει τη δική του τεράστια πολιτική μετάβαση. Η γειτονική Ερυθραία έχει παρουσιάσει ελάχιστα σημάδια επεκτατισμού αφότου σύναψε ειρήνη με την Αιθιοπία το 2018, και η κυβέρνησή της δεν έχει καλές σχέσεις με εκείνη του Τιγκράι.
Μια περιοχή στην οποία ο Abiy αποτέλεσε σημαντικός ειρηνοποιός πλέον βρίσκεται σε κίνδυνο.
Οι παρατηρητές προειδοποιούν ότι μια σύγκρουση θα μπορούσε να παρασύρει τις συγκεκριμένες χώρες, καθώς και άλλες σε μικρή απόσταση από το μικροσκοπικό Τζιμπουτί, το στρατιωτικό φυλάκιο με την πιο στρατηγική θέση στην Αφρική, όπου αρκετές παγκόσμιες δυνάμεις, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Κίνας, διατηρούν τις μοναδικές στρατιωτικές βάσεις τους στην ήπειρο. Επίσης, μόλις μερικά ναυτικά μίλια χωρίζουν το Κέρας της Αφρικής από την Υεμένη και την υπόλοιπη Αραβική Χερσόνησο.
Η Αιθιοπία ήδη προκαλούσε ανησυχία εξαιτίας μιας διαμάχης με την Αίγυπτο για ένα τεράστιο φράγμα που ολοκληρώνει η πρώτη στον Γαλάζιο Νείλο. Παρότι υπήρξαν ανησυχίες για στρατιωτική δράση, ο πρώην διπλωμάτης των ΗΠΑ και ανώτερος σύμβουλος του αμερικανικού Ινστιτούτου Ειρήνης, Payton Knopf, είπε αυτή την εβδομάδα, «Θα ήθελα να πιστεύω ότι η Αίγυπτος είναι ένας αρκετά υπεύθυνος παράγοντας ώστε να συνειδητοποιήσει ότι ο κατακερματισμός της Αιθιοπίας είναι ουσιαστικά ιδιαιτέρως επιβλαβής για την περιφερειακή ασφάλεια».
AP
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΔΩΡΑ ΒΛΑΣΣΗ