Του Νότη Μαριά *
«Αυλαία» για τον Μάριο Ντράγκι με πακέτο 17 δις ευρώ κατά της ακρίβειας καθώς η παραιτηθείσα πολυκομματική ιταλική κυβέρνηση ενέκρινε νέο πακέτο οικονομικής στήριξης «για να βοηθήσει τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν την άνοδο των τιμών» (www.newmoney.gr 4/8/2022). Ήταν τα τελευταία μέτρα στήριξης πριν τις πρόωρες εθνικές εκλογές που θα διεξαχθούν στις 25 Σεπτεμβρίου 2022.Ταυτόχρονα στην Ιταλία μετά την πολιτική θύελλα της παραίτησης Ντράγκι, η χώρα επικύρωσε ήδη την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Ειδικότερα την Τετάρτη 3/8/2022 κατά την ψηφοφορία στη Γερουσία υπέρ τάχθηκαν 202 γερουσιαστές, κατά 13 και δύο επέλεξαν την αποχή (www.kathimerini.gr 3/8/2022). Είχε προηγηθεί στις 2/8/2022 η ιταλική Βουλή που τάχθηκε επίσης υπέρ της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ με μεγάλη πλειοψηφία καθώς ψήφισαν υπέρ 398 βουλευτές, κατά 9 μέλη του κοινοβουλίου που έχουν ανεξαρτητοποιηθεί από τα Πέντε Αστέρια, ενώ 20 επέλεξαν την αποχή (www.protothema.gr 3/8/2022).
Ο Ντράγκι παράπλευρη απώλεια του Πολέμου στην Ουκρανία
Από την άλλη πλευρά πληθαίνουν τα δημοσιεύματα του ιταλικού τύπου ότι η πτώση της κυβέρνησης Ντράγκι έχει άμεση σχέση με τον Πόλεμο στην Ουκρανία επιβεβαιώνοντας την ανάλυση που κάναμε σε άρθρο μας με τίτλο «Και ο Ντράγκι στις παράπλευρες απώλειες του Πολέμου στην Ουκρανία» (www.poltical.gr23/7/2022). Έτσι σε αντίθεση με τις πρώτες αναλύσεις του ιταλικού αλλά και του διεθνούς τύπου που απέδιδαν την πτώση της κυβέρνησης Ντράγκι στα διάφορα μικροκομματικά παιχνίδια του Σαλβίνι, του Μπερλουσκόνι και του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, εμείς από την πρώτη στιγμή υποστηρίξαμε ότι η πτώση της Κυβέρνησης Ντράγκι έπρεπε να αναζητηθεί στην επιβολή κυρώσεων εκ μέρους της Δύσης και του ίδιου του Ντράγκι βεβαίως κατά της Ρωσίας, κυρώσεις που δημιουργούσαν τεράστια οικονομική ζημιά στην πλειοψηφία των ιταλικών επιχειρήσεων που στηρίζονται στο «madeinItaly». Πρόκειται για επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται στον τομέα της πραγματικής οικονομίας αποτελώντας την ραχοκοκαλιά της ιταλικής βιομηχανικής παραγωγής η οποία στηρίζει την ανταγωνιστικότητά της στο φτηνό ρωσικό αέριο. Το τμήμα αυτό της ιταλικής ολιγαρχίας βρίσκεται σε αντίθεση με τη διεθνή του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος του «καπιταλισμού καζίνο» που αυγατίζει τα κέρδη του με αέρα κοπανιστό ρίχνοντας τα κεφάλαια του στη χρηματιστηριακή φούσκα αποστερώντας έτσι την πραγματική οικονομία από τις αναγκαίες παραγωγικές επενδύσεις. Και καθώς ένα σημαντικό τμήμα της ιταλικής ολιγαρχίας είναι άμεσα συνδεδεμένο με τον «καπιταλισμό καζίνο» βρίσκεται πλέον σε συνεχή σύγκρουση με την επιχειρηματική ελίτ του «madeinItaly».
Ήδη από τις 30 Ιανουαρίου 2022 πριν καν ξεσπάσει ο Πόλεμος στην Ουκρανία σε άρθρο μας με τίτλο «Η επιχειρηματική ελίτ της Ιταλίας αδειάζει τον Μπάιντεν για τα μάτια του Πούτιν» είχαμε επισημάνει τις αντιθέσεις που υπέβοσκαν στο πλαίσιο της ιταλικής ολιγαρχίας σε σχέση με την αντιρωσική πολιτική του Τζο Μπάιντεν (www.political.gr 30/1/2022).
Η ανάλυση των διαφόρων πολιτικών αντιθέσεων σε διεθνές αλλά και σε εθνικό επίπεδο δεν μπορεί ποτέ να είναι ολοκληρωμένη εάν δεν αναζητά κανείς τα οικονομικά αίτια τα οποία υποκρύπτουν οι συχνές αντιπαλότητες των διαφόρων πολιτικών κομμάτων. Αντιπαλότητες οι οποίες παρότι φιλτράρονται από το στενό κομματικό συμφέρον και εμφανίζονται ως μικροκομματικά παίγνια στην ουσία αποτελούν έκφραση των διαφόρων οικονομικών διεργασιών και αντιθέσεων που λαμβάνουν χώρα και εξελίσσονται στο πεδίο της οικονομίας.
Βεβαίως ο ιταλικός τύπος αφού άλλαξε ρότα εγκαταλείποντας την βασική του θέση ότι η πτώση του Ντράγκι οφειλόταν στα γνωστά μικροκομματικά παιχνίδια των διαφόρων ιταλικών κομμάτων, στην παρούσα φάση συνδέει την όλη υπόθεση με τη θεωρία της άμεσης ανάμιξης του Πούτιν στην πολιτική ζωή της Ιταλίας, με την εφημερίδα LaStampaνα επικαλείται αναφορές μυστικών υπηρεσιών που βλέπουν «δάκτυλο Πούτιν στην πτώση Ντράγκι» (www.capital.gr 28/7/2022)εμπλέκοντας Σαλβίνι και ρωσική πρεσβεία στη Ρώμη.
Έτσι για άλλη μια φορά στον ιταλικό τύπο αποκρύπτεται η ουσία της υπόθεσης η οποία δεν είναι άλλη από την αντίθεση της επιχειρηματικής ελίτ του «madeinItaly»με τον Ντράγκι ως κύριο εκφραστή του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος το οποίο μαζί με τους εμπόρους όπλων στηρίζει την αντιρωσική πολιτική του Τζο Μπάιντεν.
Η επιχειρηματική ελίτ του «madeinItaly» τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια του Ντράγκι
Σε επίπεδο κυρώσεων κατά της Ρωσίας αυτό που παρατηρεί κανείς είναι ότι οι διάφοροι ισχυροί ιταλικοί επιχειρηματικοί όμιλοι σιγά-σιγά αποσύρονται από την ρωσική αγορά καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα έμπαιναν στο στόχαστρο του δυτικού χρηματοπιστωτικού συστήματος και θα έβλεπαν την κάνουλα των χρηματοδοτήσεων τους να μειώνεται επικίνδυνα. Ταυτόχρονα όσοι ιταλικοί επιχειρηματικοί όμιλοι δείχνουν έστω και σχετική ανοχή προς τη Ρωσία ήδη στοχοποιούνται και διαπιστώνουν σημαντικές οικονομικές απώλειες στις αγορές των G7. Έτσι αργά μεν αλλά σταθερά οι διεθνοποιημένοι μεγάλοι ιταλικοί επιχειρηματικοί όμιλοι αποχωρούν από τη Ρωσία με πρόσφατη αυτήν της εταιρείας ενέργειας Enel (www.reuters.com 16/6/2022).
Από την άλλη πλευρά μια σημαντική μερίδα της ιταλικής επιχειρηματικής τάξης προσπαθεί να παρακάμψει τις κυρώσεις κατά της Μόσχας κάνοντας μπίζνες με τη Ρωσία μέσω τρίτων χωρών. Αξιοποιεί κυρίως το Καζακστάν και άλλες ασιατικές οικονομίες και μέσω αυτών των χωρών τροφοδοτεί τη ρωσική αγορά παρακάμπτοντας έξυπνα τις κυρώσεις κατά της Μόσχας, με το αζημίωτο βεβαίως. Το γεγονός αυτό είχε οδηγήσει το ιταλικό κοινοβούλιο στη συγκρότηση μιας ειδικής κοινοβουλευτικής επιτροπής που σε αγαστή συνεργασία με τις ΗΠΑ είχε βάλει στο στόχαστρο τις απείθαρχες ιταλικές επιχειρήσεις ετοιμάζοντας μάλιστα και τη λήψη πειθαρχικών μέτρων(https://www.wsj.com 28/4/2022) που απ΄ ό,τι φαίνεται θα μείνουν στο ράφι μετά τη διάλυση της ιταλικής βουλής και την προκήρυξη εκλογών για τον Σεπτέμβριο.
Η διάσταση στους κόλπους της ιταλικής επιχειρηματικής ελίτ για την συμμόρφωση ή μη στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας εκφράζεται με μια έντονη αντιδικία ανάμεσαστο ιταλικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και στους μεγάλους διεθνοποιημένους ιταλικούς επιχειρηματικούς ομίλους με κύκλο εργασιών σε πολλές δυτικές χώρες από τη μια μεριάκαι στους εθνοκεντρικούς ιταλικούς επιχειρηματικούς ομίλους και στις 20.000 περίπου δυναμικές ιταλικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις (SMEs)μεσαίου μεγέθους από την άλλη μεριά. Τόσο οι εν λόγω εθνοκεντρικοί ιταλικοί επιχειρηματικοί όμιλοι όσο και οι μεσαίου μεγέθους ιταλικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών περίπου 43 εκατ. ευρώ η κάθε μία και 250 εργαζόμενους η κάθε μία, είναι στενά δεμένοι με τη Ρωσία αφενός λόγω της παραγωγικήςτους βάσης και αφετέρου λόγω των εξαγωγών τους, όπως συμβαίνει με η ιταλική βιομηχανία παραγωγής υποδημάτων (https://www.lemonde.fr/en 27/5/2022). Άλλωστε η συντριπτική πλειοψηφία των εθνοκεντρικών ιταλικών επιχειρηματιών ομίλων και των ιταλικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων μεσαίου μεγέθους στηρίζουν την ανταγωνιστικότητα τους σε μακροχρόνια συμβόλαια αγοράς ρωσικού φυσικού αερίου σε χαμηλές τιμές γεγονός που επισήμανε ο ίδιος ο Πούτιν στις 26 Ιανουαρίου 2022 στην περίφημη τηλεδιάσκεψη με την ελίτ της ιταλικής επιχειρηματικής τάξης (http://en.kremlin.ru 26/1/2022).
Στην παραπάνω τηλεδιάσκεψη από ρωσικής πλευράς πλην του Πούτιν συμμετείχαν και οκτώ Ρώσοι υπουργοί καθώς και οι επικεφαλής της Rosneft και του Ρωσικού Ταμείου Άμεσων Επενδύσεων (RDIF), ενώ από ιταλικής πλευράς συμμετείχαν σημαντικές ενώσεις επιχειρήσεων, όπως η περίφημη Confindustria, δηλαδή ο ιταλικός ΣΕΒ και η GIM Unimpresa καθώς και οι επικεφαλής (CEO) δεκαέξι ιταλικών εταιρειών μεταξύ των οποίων η κρατική εταιρεία ενέργειας Enel, οι δύο μεγάλες ιταλικές τράπεζες IntesaSanpaolo and UniCredit, η ασφαλιστική εταιρεία Generali, η Pirelli (news.trust.org 26/1/2022), η Barilla κλπ. Στην ουσία επρόκειτο για τους 16 πρωταγωνιστές του made in Italy (www-repubblica-it 26/1/2022), ενώ δεν συμμετείχαν οι κρατικές εταιρείες ενέργειας Eni and Saipem (indiatimes.com 26/1/2022) κατόπιν κυβερνητικών πιέσεων(www.notismarias.gr 30/1/2022)
Τώρα με την επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας οι παραπάνω ιταλικές επιχειρήσεις είναι αναγκασμένες να αγοράζουν φυσικό αέριο σε τιμές spot που βέβαια έχουν φτάσει στα ύψη. Και αυτό οδηγεί σταθερά και με βεβαιότητα στην πτώχευσή τους. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με πολλές γερμανικές βιομηχανίες που επίσης είχαν συνηθίσει να αγοράζουν πάμφθηνο ρωσικό φυσικό αέριο στη βάση μακροπρόθεσμων συμβολαίων και τώρα αναγκάζονται να αγοράζουν σε τιμές spot. Είναι δε χαρακτηριστική η περίπτωση της γερμανικής εταιρείας αερίου Uniperη οποία βρέθηκε στο χείλος της πτώχευσης καθώς αναγκάστηκε να αγοράζει πανάκριβα πλέον το ρωσικό αέριο. Έτσι η γερμανική κυβέρνηση προκειμένου να την διασώσει κρατικοποίησε το 30% της εν λόγω εταιρείας (www.ienergeia.gr 20/7/2022). Σε κάθε περίπτωση Γερμανία και Ιταλία, σε αντίθεση με Ουγγαρία, Τσεχία και Σλοβακία που πήραν εξαίρεση από τις κυρώσεις κατά του ρωσικού πετρελαίου (https://emerging-europe.com 31/5/2022),κινδυνεύουν με σημαντικές δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις. Για τον λόγο αυτόν άλλωστε η γερμανική και η ιταλική κυβέρνηση με τη σύμφωνη γνώμη των Βρυξελλών νομοθέτησαν ότι δήθεν είναι σύννομη η εξόφληση ρωσικού φυσικού με ρούβλια(www.euractiv.com 21/5/2022).
"google ad"
Πάντως το τελευταίο διάστημα άρχισαν να πυκνώνουν τα φαινόμενα ανοιχτής προσέγγισης με τη Ρωσία των διαφόρων ιταλικών επιχειρήσεων. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε η συμμετοχή στο οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης του AlfredoGozzi Προέδρου της ConfindustriaRussiaκαθώς και του VincenzoTrani Προέδρου του Ιταλορωσικού Εμπορικού Επιμελητηρίου (https://decode39.com 17/6/2022).
Στην ουσία πρόκειται για συνέχιση της γραμμής του Ιταλικού ΣΕΒ που όπως τονίσαμε παραπάνω από τα τέλη Ιανουαρίου 2022 σνομπάροντας τον Ντράγκι και παρά τη ρητή απαγόρευση του Ιταλού πρωθυπουργού είχε συμμετάσχει στις 26 Ιανουαρίου 2022 σε τηλεδιάσκεψή με τον Πούτιν και την αφρόκρεμα της ρωσικής οικονομικής νομενκλατούρας (www-repubblica-it26/1/2022).
Η πολιτική κόντρα στους κόλπους της κυβέρνησης Ντράγκι
Οι αντιθέσεις στους κόλπους της ιταλικής επιχειρηματικής τάξης όπως είναι λογικό εκφράζονται και σε πολιτικό επίπεδο με την Legaτου Σαλβίνι, που παραδοσιακά στηρίζει τα συμφέροντα της ιταλικής βιομηχανίας του Βορρά, να τονίζει έντονα την αντίθεσή της στις πολιτικές της επιβολής των δυτικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας (https://cepa.org. 8/6/2022). Στην ίδια γραμμή και ο Μπερλουσκόνι ο οποίος επί πρωθυπουργίας του είχε φροντίσει να ενισχυθούν σημαντικά οι οικονομικές σχέσεις της Ιταλίας με την Ρωσία.
Η ανησυχία και ο προβληματισμός κατά των δυτικών κυρώσεων στους κύκλους των εργαζομένων βρίσκει ευήκοον ους στο Κίνημα των Πέντε Αστέρων με την ιταλική ακροδεξιά υπό την σκέπη της ΤζόρτζιαΜελόνι να αξιοποιεί την ανησυχία των Ιταλών καταναλωτών που βλέπουν τους λογαριασμούς της ηλεκτρικής ενέργειας να χτυπούν κόκκινο.
Από την πλευρά του ο Ντράγκι είχε στρατευθεί ως ένα είδος εμπροσθοφυλακής κατά της Ρωσίας σε σχέση με την Ουκρανία ακολουθώντας την γραμμή των γερακιών της Ουάσιγκτον που ως γνωστόν έχουν άμεση σχέση με το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και τις βιομηχανίες παραγωγής όπλων. Η αντιρωσική γραμμή του Ντράγκι αλλά και του Ντι Μάιο είχε ως αποτέλεσμα τη ρήξη στους κόλπους της κυβέρνησης Ντράγκι με ορισμένους από τους κυβερνητικούς εταίρους. Έτσι παρότι το δίδυμο Ντράγκι-Ντι Μάιο κάτι ψέλλισε για συμβιβασμό Ρωσίας και Ουκρανίας εντούτοις ήταν σαφέστατα ταγμένο στη σκληρή αντιρωσική γραμμή της Ουάσιγκτον. Από την άλλη πλευρά ο Σαλβίνι και τα Πέντε Αστέρια πίεζαν για εξεύρεση συμβιβασμού και επίλυση στον πόλεμο της Ουκρανίας με σημαντική υποχώρηση της Ουκρανίας στις ρωσικές απαιτήσεις.
Όμως η εμμονή του Μάριο Ντράγκι στην αντιρωσική γραμμή είχε ως αποτέλεσμα την κατάρρευση της ιταλικής κυβέρνησης. Οι αντιθέσεις λοιπόν αυτές στο πεδίο της πολιτικής, αποτέλεσμα και έκφραση των αντιθέσεων κυρίως στο πλαίσιο της ιταλικής επιχειρηματικής τάξης που αναλύθηκαν παραπάνω σε συνδυασμό και με τα μηνύματα ανησυχίας και προβληματισμού στους κόλπους της ίδιας της ιταλικής κοινωνίας οδήγησαν τελικά στην πτώση της κυβέρνησης Ντράγκι όπως άλλωστε αναλύσαμε εκτεταμένα την προηγούμενη εβδομάδα (www.notismarias.gr 26/7/2022).
Και η ζωή στην Ιταλία συνεχίζεται με την επικεφαλής της ιταλικής ακροδεξιάς ΤζόρτζιαΜελόνι να κάνει σπονδές στο ΝΑΤΟ προκειμένου να διασφαλίσει την αποδοχή της Συμμαχίας και να διαδεχθεί τον Ντράγκι στην πρωθυπουργία της Ιταλίας δηλώνοντας:«Η διεθνής τοποθέτηση της Ιταλίας είναι βασικής σημασίας. Το κόμμα μας πήρε θέση αμέσως, στηρίζοντας την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Ντράγκι. Σε αυτό το θέμα δεν έχουμε κάποιο πρόβλημα, το αποδεικνύουν τα γεγονότα. Ψηφίσαμε υπέρ της επικύρωσης της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Αυτοί που έχουν πρόβλημα δεν είμαστε εμείς, αλλά η κεντροαριστερά» (www.capital.gr 3/8/2022).
Καμία έκπληξη βεβαίως. Άλλωστε η γερμανική Handelsblatt είχε ήδη αρχίσει «να φτιάχνει κλίμα» χαρακτηρίζοντας την ΤζόρτζιαΜελόνιαπλά ως «τη νέα ελπίδα της ιταλικής δεξιάς» (www.capital.gr 23/7/2022).
Η συνέχεια λοιπόν επί της οθόνης σε Γερμανία και αλλαχού.
* Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ- Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, Καθηγητής Θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής, notismarias@gmail.com