Του Στέλιου Κούλογλου
Πάμε καλά, έστω και με μερικά χρόνια καθυστέρηση. Το ίδιο Σαββατοκύριακο που η Ελλάδα ανακάλυπτε λίγο καθυστερημένα το #Metoo, η Γαλλία συγκλονιζόταν από παρόμοια, μεγαλύτερα εγκλήματα. Το κίνημα #metooinceste(“και εγώ αιμομιξία”) θίγει ένα ζήτημα ταμπού στην γαλλική και όχι μόνο κοινωνία: τη σεξουαλική κακοποίηση και τους βιασμούς μικρών παιδιών.
Η καταιγίδα ξεκίνησε με τη δημοσίευση ενός βιβλίου. To «La familia Grande »( Η Μεγάλη Οικογένεια) θυμίζει το «Miss Violence». Μόνο που ενώ στην εξαιρετική ταινία του Αλέξανδρου Αβρανά, που κυκλοφόρησε το 2013, η ιστορία εκτυλίσσεται σε μια μικροαστική ελληνική οικογένεια, στη γαλλική εκδοχή αφορά μια από τις πιο γνωστές φαμίλιες της παρισινής μπουρζουαζίας.
Το βιβλίο υπογράφει η Καμίλ Κουσνέρ, μια γνωστή 45χρονη Γαλλίδα νομικός, κόρη του Μπερνάρ Κουσνέρ, ιδρυτή των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, των Γιατρών του Κόσμου και μετέπειτα υπουργού των Σοσιαλιστών. Και περιγράφει τη σεξουαλική κακοποίηση του δίδυμου αδελφού της από τον πατριό τους Ολιβιέ Ντιαμέλ, γόνο αριστοκρατικής οικογένειας, γνωστό πολιτικό και διανοούμενο και μέχρι προχθές επικεφαλής των Πολιτικών Επιστημών στη Γαλλία!
Ο Ολιβιέ κακοποιείται σεξουαλικά από τον πατριό του στα 13 του, το εκμυστηρεύεται στην αδελφή του στα 14 και το μυστικό θα παραμείνει ανάμεσα τους για 20 χρόνια. Μέχρι τη στιγμή που η Καμίλ αισθάνεται ότι κινδυνεύουν πλέον τα παιδιά του μεγαλύτερου αδελφού τους, που πρόκειται να επισκεφτούν τον «παππού » στο εξοχικό. Τότε πείθει τον αδελφό της να μιλήσουν στη μητέρα της.
Η τελευταία αποφασίζει να καλύψει τον σύζυγο της, χρησιμοποιώντας τα ίδια επιχειρήματα («το έχει μετανιώσει, τον βασανίζει») με αυτά που συχνά ακούμε για το metoo. Φτάνει να κατηγορήσει εμμέσως την κόρη της: «αν είχες μιλήσει νωρίτερα..». Η ιστορία παραμένει για αποκλειστική χρήση των φίλων της οικογένειας στην παρισινή ελίτ, μέχρι την εμφάνιση του βιβλίου της Καμίλ, πριν από λίγες μέρες.
«Δεν αποκαλύπτω τίποτα, όλος ο κόσμος το ήξερε» γράφει η Καμίλ, εννοώντας το περιβάλλον της οικογένειας. « Μια πραγματική ομερτά », δήλωνε ένας φίλος της οικογένειας Ντιαμέλ. Σαν την ομερτά, για την οποία έκανε λόγο ο Κακλαμανάκης στο ελληνικό σκάνδαλο μετά τις αποκαλύψεις Μπεκατώρου.
Μέσα σε μερικές μέρες, με αποκορύφωμα αυτό το Σάββατο και την Κυριακή, δεκάδες χιλιάδες τραγωδίες θα ανέβουν στο #metooinsecte, ενώ σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία το λιγότερο 5%των παιδιών στη Γαλλία, έχουν πέσει θύματα σεξουαλικών επιθέσεων και βιασμών.
Τα υπόλοιπα θα μπορούσαν να αποτελέσουν σεναριακά στοιχεία μιας συγκλονιστικής ταινίας, αλλά το συμπέρασμα εδώ είναι άλλο: η Καμίλ Κουσνέρ, όπως και η Σοφία Μπεκατώρου, είναι whistleblowers, μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος. Αποφασίζουν να πουν την αλήθεια, εκτιθέμενες στη κοινή θέα, βάζοντας σε δοκιμασία την προσωπική τους ζωή και την οικογένεια τους, διακινδυνεύοντας σε μια σύγκρουση με συχνά υπέρτερες δυνάμεις. Και το κάνουν για το κοινό καλό, για να προστατέψουν τα παιδιά-υποψήφια θύματα στη Γαλλία η μία, τους αθλητές και τις αθλήτριες-υποψήφια θύματα η άλλη.
Έχουν βέβαια κάποια ατού στα χέρια τους. Η μία είναι Ολυμπιονίκης, η άλλη ανήκει σε μία ισχυρή οικογένεια (η Καμίλ είναι σύζυγος του διευθυντή της Le Monde). Πως θα πάρουν όμως το θάρρος να μιλήσουν οι άγνωστοι άνθρωποι, κυρίως απροστάτευτες γυναίκες, να τα βάλουν όχι μόνο με κοινωνικά ταμπού αλλά και τους θύτες, συχνά ισχυρότερους, έτοιμους να αρνηθούν την ενοχή τους και να ξεκινήσουν τα αντίποινα;
Το ένα όπλο είναι η ανωνυμία. Η μέθοδος των «κουκουλοφόρων» που θάλεγαν και οι εμπλεκόμενοι- πολέμιοι του σκανδάλου Novartis, όλων αυτών των απλών ανθρώπων που διηγούνται τις συγκλονιστικές τους ιστορίες αυτές τις μέρες, στην Ελλάδα ή τη Γαλλία. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να αποκαλυφθεί η αλήθεια και ακόμα με έναν: τη νομοθεσία προστασίας των whistleblowers. Η ΕΕ υιοθέτησε πριν από δύο χρόνια, μετά μεγάλη πίεση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μια νομοθετική οδηγία για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος που θα πρέπει να ενσωματωθεί στην εθνική νομοθεσία από όλα τα κράτη-μέλη, μέχρι το τέλος της χρονιάς.
Στην Ελλάδα, η πρόταση της νομοπροπαρασκευαστικής Επιτροπής αναμενόταν καιρό, με όριο τον Οκτώβριο του 2020. Αλλά καμία πρόταση δεν κατατέθηκε και οι διαμάχες μεταξύ υπουργείου Δικαιοσύνης και Αρχής Διαφάνειας δεν προμηνύουν τίποτα καλό, σε ένα κυβερνητικό περιβάλλον που βλέπει τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος με καχυποψία, αν όχι με εχθρότητα. Μακάρι, το σοκ από τη γενναία πράξη της Σοφίας Μπεκατώρου, να αποδειχθεί ευεργετικό.
