Η προϊούσα κατάρρευση της Βενεζουέλας

Του Κώστα Ράπτη

Οικονομική σταθερότητα η Βενεζουέλα δεν διέθετε ούτε στους «καλούς καιρούς» των πετρελαιοεξαγωγών κρατών. Όμως, η υποχώρηση της τιμής του μαύρου χρυσού κατά 50% εντός του 2014 φέρνει ενώπιον πρωτοφανών προβλημάτων τη χώρα του Νικολάς Μαδούρο, η οποία στηρίζεται στις πετρελαϊκές εξαγωγές για το 95% των εσόδων της σε ξένο συνάλλαγμα.

Πολιτική σταθερότητα, επίσης, δεν διέθετε η «Μπολιβαριανή Δημοκρατία», όπως υπενθυμίζει το γεγονός ότι οι ταραχές που ξέσπασαν πέρυσι τέτοια εποχή πέρυσι, με πρωτεργάτες τους φοιτητές, άφησαν πίσω τους 43 νεκρούς.
Η διπλή αυτή περιδίνηση, στην οποία έχει εμπλακεί η Βενεζουέλα ήρθε με τον σαφέστερο τρόπο στο προσκήνιο την περασμένη Πέμπτη, όταν ανακοινώθηκε αφενός η υποτίμηση του νομίσματος στην πράξη κατά 69% και αφετέρου η «αποτροπή σχεδιαζόμενου πραξικοπήματος» για το οποίο συνελήφθησαν 11 στρατιωτικοί.

Αμείλικτα μεγέθη

Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι: Ο δείκτης τιμών καταναλωτή σημείωσε άλμα της τάξης του 5,3% τον Δεκέμβριο (με αιχμή τα τρόφιμα), οδηγώντας σε κλείσιμο του πληθωρισμού για το σύνολο του έτους στο 68,5%, σύμφωνα με στοιχεία της κεντρικής τράπεζας. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 4% το 2014 και πρόκειται να χάσει επιπλέον 7% κατά τις προβλέψεις του ΔΝΤ, ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα οδεύει προς το 20%, σύμφωνα με μη κυβερνητικούς αναλυτές. Τα συναλλαγματικά αποθέματα της κεντρικής τράπεζας ανέρχονται σε μόλις 21,4 δισ. δολάρια, ενώ η βενεζολάνικη κυβέρνηση και η κρατική εταιρεία πετρελαίου PDVSA αντιμετωπίζουν εντός του έτους λήξεις ομολόγων συνολικού ύψους 10,3 δισ. δολαρίων (αρχής γενομένης με την αποπληρωμή 1,1, δισ. δολαρίων τον Μάρτιο και με κορύφωση 5 δισ. τον Οκτώβριο). Ο κεντρικός τραπεζίτης δηλώνει ότι η χώρα θα τιμήσει τις υποχρεώσεις της προς τους δανειστές και εκφράζει την πεποίθηση ότι ο ρυθμός ανάπτυξης το 2015 θα είναι θετικός. Ωστόσο, η περιοδεία του προέδρου Νικολάς Μαδούρο σε Κίνα, Ρωσία, Ιράν και αραβικές χώρες σε αναζήτηση οικονομικής βοήθειας απέφερε απλώς τη χαρακτηριστική του δήλωση «ο Θεός θα δώσει»…

Ελλείψεις και υποτίμηση

Οι ελλείψεις σε καταναλωτικά είδη μετατρέπουν τα σούπερ-μάρκετ σε πεδίο καθημερινής κοινωνικής αναταραχής, την οποία δεν εκτονώνουν προφανώς οι καταγγελίες της κυβέρνησης ότι οι μεγάλες αλυσίδες λιανικές αποθησαυρίζουν τα εμπορεύματα, στο πλαίσιο «οικονομικού σαμποτάζ». Αντίστοιχα, στα νοσοκομεία παρατηρούνται μοιραίες ελλείψεις σε καρδιαγγειακές βαλβίδες ή αντικαρκινικά φάρμακα.

Την Παρασκευή ανακοινώθηκαν αυξήσεις στα εισιτήρια των μέσων μεταφοράς της τάξης του 40%, ενώ η κεντρική τράπεζα ανακοίνωσε τη μεταρρύθμιση των συναλλαγματικών ελέγχων, ήτοι την έμπρακτη υποτίμηση. Ο μέχρι τώρα ισχύων μηχανισμός προέβλεπε τρεις διαφορετικές ισοτιμίες: 6,3 μπολίβαρ ανά δολάριο για την προμήθεια τροφίμων και φαρμάκων και 12 και 52 μπολίβαρ σε άλλες συναλλαγές (με την ισοτιμία της μαύρης αγοράς να διαμορφώνεται κατά το dolartoday.com στα 190 μπολίβαρ). Ο νέος μηχανισμός ανταλλαγής, ονόματι Simadi, μεταρρυθμίζει το δεύτερο και τρίτο επίπεδο στη βάση της προσφοράς και της ζήτησης, απελευθερώνοντας περισσότερα διαθέσιμα για την εξυπηρέτηση του εξωτερικού χρέους, αλλά και επιφέροντας απώλειες σε τουλάχιστον 40 αμερικανικές εταιρείες με συνολική έκθεση 11 δισ. δολαρίων σε λογαριασμούς σε μπολίβαρ. Ορισμένες εξ αυτών εξετάζουν ήδη την αποχώρησή τους από την βενεζολάνικη αγορά.

Στο ναδίρ η δημοτικότητα

Την ίδια ώρα, στο εσωτερικό του κυβερνητικού στρατοπέδου διεξάγεται αντιπαράθεση ανάμεσα στους μεταρρυθμιστές που ζητούν κινήσεις φιλελευθεροποίησης, όπως η περιοκοπή των επιδοτήσεων καυσίμων, και τους αριστεριστές που καταγγέλλουν γραφειοκρατικοποίηση και διαφθορά. Είναι χαρακτηριστικό, πάντως, ότι η Βενεζουέλα βρίσκεται τώρα ανοχύρωτη μπροστά στην κρίση, παρά τα 800 δισ. δολάρια που απέφερε η παρελθούσα χρυσή 12ετία των τιμών του πετρελαίου, ενώ άλλες αριστερόστροφες κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής, όπως η Βολιβία και το Εκουαδόρ, οικοδομούν από τις εξαγωγές πρώτων υλών sovereign welath funds.

Με δημοτικότητα της τάξης του 22% ο πρόεδρος της χώραι Νικολάς Μαδούρο, αποδεικνύεται ότι υπολείπεται κατά πολύ του προκατόχου και μέντορά του Ούγο Τσάβες- και οι βουλευτικές εκλογές στα τέλη του έτους αναμένεται να τον φέρουν σε μια δύσκολη συγκατοίκηση με την αντιπολίτευση.

Ήδη, για την πρώτη επέτειο των περσινών ταραχών, φοιτητές πραγματοποιούν διαδηλώσεις στη δυτική επαρχία του Σαν Κριστόμπαλ, ενώ η Καθολική Εκκλησία μεσολαβεί για τη συνένωση των διαφορετικών πτερύγων της αντιπολίτευσης – ήτοι τον περισσότερο «θεσμικό» Ενρίκε Καπρίλες, ο οποίος έχασε οριακά από τον Μαδούρο στις τελευταίες προεδρικές εκλογές, βρίσκοντας οδούς διείσδυσης στο αλλοτινό ακροατήριο της Μπολιβαριανής Επανάστασης, και τον ακραίο Λεοπόλδο Λόπες, ο οποίος από πέρυσι κρατείται σε στρατιωτικές φυλακές.

Αποτροπή πραξικοπήματος

Είναι σε αυτό το φόντο που το γενικό επιτελείο ενόπλών δυνάμεων έσπευσε να διατρανώσει την πίστη του στην κυβέρνηση, εν μέσω ανακοινώσεων για αποτροπή πραξικοπήματος, τα σχέδια του οποίου προέβλεπαν τον από αέρος βομβαρδισμό του προεδρικού μεγάρου Μιραφλόρες και του κρατικού τηλεοπτικού σταθμού TeleSur. Από την πλευρά του ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου (και πρώην στρατιωτικός) Ντιοσδάδο Καβέγιο εμφάνισε και φωτογραφίες κατασχεθέντος οπλισμού, ωστόσο η αντιπολίτευση απαντά ότι η «εξάρθρωση των συνωμοτών» δεν αποτελεί παρά ακόμα έναν αντιπερισπασμό εν όψει της προϊούσας κατάρρευσης της χώρας.

Μάλιστα, ο Καβέγιο βρέθηκε να αποτελεί αντικείμενο μιας άλλης εντυπωσιακής καταγγελίας – ότι, δηλ., ηγείται καρτέλ ναρκωτικών. Το γεγονός ότι η καταγγελία προέρχεται από τον Λεάσμι Σαλαζάρ, άλλοτε αξιωματικό της προεδρικής φρουράς του Τσάβες, ο οποίος κατέφυγε στις ΗΠΑ, προφανώς σπέρνει στις τάξεις του στρατού και της κυβέρνησης καχυποψία και ανασφάλεια.

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Κεφάλαιο” της 21ης Φεβρουαρίου