Του Όμηρου Ταχμαζίδη
Η αμερικανική πολυεθνική έκλεισε το εργοστάσιο της στην Θεσσαλονίκη και έκτοτε οι εργαζόμενοι καλούν το καταναλωτικό κοινό της Ελλάδας να μποϊκοτάρει τα προϊόντα της: Coca Cola, Fanta, Sprite, Amita, Amita motion, Frulite, Monster, café Lavazza, κρύο τσάι Nestea και τώρα Fuze Tea, πατατάκια “Τσακίρης”.
Κεντρικά συνθήματα των απεργών είναι: “Ούτε γουλιά Coca Cola μέχρι να επαναλειτουργήσει το εργοστάσιο” και “Κόκκινη κάρτα στα προϊόντα της Coca Cola” (αυτό το δεύτερο είναι σύνθημα του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης). Ένα από τα επιχειρήματα των απεργών και των συνδικαλιστικών τους οργάνων είναι ότι η Μακεδονία και η Θράκη δικαιούνται ένα εργοστάσιο, το οποίο θα αντιστοιχεί στον όγκο κατανάλωσης των προϊόντων της αμερικανικής πολυεθνικής.
Η Coca Cola, παρότι έχει χάσει τεράστια μερίδια αγοράς, τα οποία έχουν αποσπάσει ελληνικές εταιρίες (η Green Cola Hellas από την Ορεστιάδα, η Λουξ από την Πάτρα, τα αναψυκτικά Βίκος από τα Ιωάννινα, η ΕΨΑ από τον Βόλο, η Frutop από την Αθήνα, τα αναψυκτικά Γεράνι και Φήμη από την Κρήτη, τα αναψυκτικά Νέκταρ από τις Σέρρες, τα αναψυκτικά Κλιάφας από τα Τρίκαλα, τα αναψυκτικά Κρίνος από το Αίγιο, χυμοί Χριστοδούλου από το Άργος και τα Κουφάλια Θεσσαλονίκης, χυμοί Vita από τη Λάρισα, Όλυμπος, Κουκάκη από τους Άγους Απόστολους Κιλκίς, Agros από την Αργολίδα, Κάμπος Χίου, Λακωνία κ.α.) συνεχίζει να αρνείται να θέσει σε λειτουργία τη μονάδα της Θεσσαλονίκης, η οποία έχει μετατραπεί σε αποθήκη διανομής. Σημειώνουμε ότι η Coca Cola σε μια προγραμματισμένη προσπάθεια να μεταφέρει όλη την παραγωγική δραστηριότητά της στην Βουλγαρία [Βλ. σχετικώς το άρθρο στο Διαδίκτυο: Όμηρος Ταχμαζίδης, Έτσι ύπουλα φεύγει η Coca Cola για τη Βουλγαρία] έκλεισε επτά εργοστάσια στην Ελλάδα (Κέρκυρα, Μεσολόγγι, Ρόδος, Αθήνα, Πάτρα, Βόλος, Θεσσαλονίκη) καταργώντας πάνω από τέσσερις χιλιάδες θέσεις εργασίας. Οι απεργιακές κινητοποιήσεις των εργαζομένων της Θεσσαλονίκης ανέκοψαν αυτή την πορεία και κρατούν την αμερικανική πολυεθνική καθηλωμένη στον ελλαδικό χώρο, σε μια προσπάθειά της να μην απολέσει ακόμη μεγαλύτερα μερίδια αγοράς.
Δεν είναι, ωστόσο, μόνο αυτός ο λόγος. Η Coca Cola δεν είναι απλώς η πολυεθνική σύμβολο του παγκόσμιου καπιταλισμού, αλλά είναι και ένα εξάρτημα της πολιτικής του εθνικού κράτους στο οποίο έχει την έδρα της: τις ΗΠΑ.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου σε ένα σύντομο, αλλά άκρως περιεκτικό κείμενό του με τον τίτλο Multinational Corporation and Empire (Πολυεθνικές εταιρίες και αυτοκρατορία) σημειώνει, ευστόχως, για αυτόν τον πολιτικό χαρακτήρα των πολυεθνικών εταιριών: “Ο όρος >πολυεθνικές< κρύβει το γεγονός ότι τα συγκροτήματα-γίγαντες λειτουργούν δια-εθνικώς ξεκινώντας από μια εθνική βάση, ότι σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις είναι εθνοκεντρικοί. Αυτό από ένα μέρος φαίνεται από την ισχυρή αντίδραση που φέρνουν αυτά τα συστήματα συγκροτημάτων σε οποιαδήποτε μορφή ιδιοκτησίας από μέρους των υπηκόων των χωρών υποδοχής. Αυτό που είναι περισσότερο σημαντικό, είναι η στενή σχέση ανάμεσα στις διοικήσεις των μητρικών εταιριών και του κρατικού μηχανισμού τους της μητροπολιτικής τους βάσης, που βρίσκεται στην πατρίδα τους. Οι κυβερνήσεις των χωρών στις οποίες έχουν την βάση τους, βλέπουν αυτά τα συστήματα των πολυεθνικών συγκροτημάτων σαν μέσα για την εξάπλωση του οικονομικού τους και του πολιτικού τους ελέγχου πέρα από τα σύνορά τους, δηλαδή σαν ένα όργανο που χρησιμοποιούν για την εξωτερική τους πολιτική”. [υπογράμμιση Α. Παπανδρέου]. Στο ίδιο κείμενο ο Ανδρέας Παπανδρέου επισημαίνει κάτι εξίσου σημαντικό, ότι η στρατηγική των πολυεθνικών μπορεί μεν να υπαγορεύεται μακροπροθέσμως από την αναζήτηση κερδών, αλλά σε ειδικές περιστάσεις και ειδικές περιοχές δεν είναι η άμεση αναζήτηση κερδών το ζητούμενο και αυτό διότι: “η αλληλουχία ανάπτυξη-κέρδος-ανάπτυξη, συνδέεται στενά και αδιαχώριστα με τη δύναμη. Μια εξάπλωση του δικτύου δύναμης είναι το άμεσο δυναμικό κίνητρο, γιατί η δύναμη γεννάει κέρδη – ακριβώς όπως τα κέρδη γεννάν δύναμη”. [υπογράμμιση Α. Παπανδρέου]
Τούτες οι σκέψεις του Ανδρέα Παπανδρέου μου έλυσαν μια απορία σχετικώς με την στάση της Coca Cola απέναντι στο πρόβλημα της ονομασίας της FYROM. Η αμερικανική πολυεθνική αφότου εγκαταστάθηκε στη γειτονική χώρα, δεν έλαβε εξ αρχής καθόλου υπ΄ όψιν της τις ονοματολογικές αιτιάσεις της ελληνικής πλευράς και δηλώθηκε επισήμως ως Coca Cola Macedonia. Αυτή η κίνηση δε δηλώνει απλώς και μόνο την αλαζονεία του ισχυρού, αλλά αναδεικνύει και το ρόλο προπομπού για τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή της συγκεκριμένης πολυεθνικής εταιρίας. Η Coca Cola, όχι απλώς αναγνώρισε το συγκεκριμένο κράτος ως Μακεδονία, αλλά φρόντισε ποικιλοτρόπως να προσφέρει της υπηρεσίες της για την ενσωμάτωσή του στους ευρύτερους πολιτικούς σχεδιασμούς της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή. Και συνεχίζει να κινείται σε αυτήν την κατεύθυνση.
Κατά την επίσημη επίσκεψη του προηγούμενου πρωθυπουργού της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ) Νίκολα Γκρουέφσκι στις ΗΠΑ, το φθινόπωρο του 2012, παρουσιάστηκε από τον Michael Golzmann, έναν αντιπρόεδρο της Coca Cola, υπεύθυνο για τις σχέσεις με κυβερνήσεις και για τις δημόσιες υποθέσεις, ο οποίος δε λησμόνησε να αναφέρει ότι οι υπεύθυνοι της Coca Cola “είναι πολύ περήφανοι για το ότι οι Μακεδόνες έκαναν μια από τις πιο καλές κοκακόλες στον κόσμο”.[Βλ. στο: http://www.macedonia2025.com/news/single/74 ] Το στέλεχος των κεντρικών της αμερικανικής πολυεθνικής αναφέρεται στην βράβευση του εργοστασίου της Coca Cola της πόλης των Σκοπίων το έτος 2009, ως ένα από τα εργοστάσια της εταιρίας, όπου παράγεται μια από τις καλύτερες κοκακόλες στον κόσμο. Με ένα τέτοιο βραβείο είχε βραβευτεί παλαιότερα και το εργοστάσιο της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για μια πάγια τακτική της αμερικανικής πολυεθνικής, όταν θέλει να ασκήσει μια συγκεκριμένη πολιτική ή να προωθήσει μια περιοχή, να βραβεύει το εκεί εργοστάσιο.
Έτσι διαβάζουμε σε διάφορες αγγλόφωνες ιστοσελίδες για την καλύτερη κοκακόλα που παράγεται στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας [“The best Coca Cola in the world is made in Macedonia΄s capital”] και ότι το εργοστάσιο των Σκοπίων αναδείχθηκε σε “Best Bottling Company», μεταξύ 178 εταιριών παγκοσμίως, από τους εκπροσώπους της Coca Cola. Θα υπήρχε ένα ελαφρυντικό για τους Ελληνοκυπρίους ιδιοκτήτες της Coca Cola Τρία Έψιλον για αυτή την προκλητική de facto αναγνώριση της γειτονικής χώρας με την ονομασία Macedonia, εάν αφορούσε απλώς μόνο την αμερικανική μητρική εταιρία. Δυστυχώς, εμπλέκεται και η Coca Cola Ελληνική Εταιρία Εμφιαλώσεως σε αυτή την πολιτική υπονόμευσης των εθνικών θέσεων γύρω από το όνομα της συγκεκριμένης χώρας. Εκπρόσωπος της Coca Cola 3 Ε απέδωσε και αυτός με τη σειρά του τα εύσημα στην ποιότητα της κοκακόλα του εργοστασίου εμφιάλωσης στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας, τα Σκόπια. [Βλ. για τις δηλώσεις στελεχών της Coca Cola Ελληνική Εταιρία Εμφιάλωσης στο: http://macedoniaonline.eu/content/view/7151/45 ].
Η διεύθυνση της Coca Cola στην Αθήνα οφείλει να δώσει μια εξήγηση στον ελληνικό λαό και μια ξεκάθαρη απάντηση στο ερώτημα: πόσες Μακεδονίες και ποιες αναγνωρίζει επισήμως η εταιρία … Προσωπικώς δε θα είχα καμία αντίρρηση να ονομασθεί η γειτονική χώρα Σλαβομακεδονία: θα ήταν μια έντιμη και, πιθανώς, βιώσιμη λύση. Αλλά το σκέτο “Μακεδονία” προετοιμάζει για τα χειρότερα: αυτό θέλει και αυτό επιδιώκει η Coca Cola κ. Δαυίδ;
* Ο Όμηρος Ταχμαζίδης είναι μέλος του Ε.Γ. της “Σοσιαλιστικής Προοπτικής”