Για σχεδόν έξι δεκαετίες, βετεράνοι των μονάδων ορεινού πεζικού και αλεξιπτωτιστών του Γ’ Ράιχ συγκεντρώνονται κάθε Μάιο στη Γκνίμπινγκ, κοντά στο Φέλντμπαχ, στη νοτιοανατολική Στυρία της Αυστρίας. Η εκδήλωση αυτή αποτίει φόρο τιμής σε δύο κομβικές μάχες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου: τη Μάχη της Κρήτης το 1941 και την επανακατάληψη του Φέλντμπαχ από τον Κόκκινο Στρατό το 1945.
Η σύνδεση με τη Μάχη της Κρήτης
Η Μάχη της Κρήτης, που ξεκίνησε στις 20 Μαΐου 1941, υπήρξε η πρώτη μεγάλης κλίμακας αεραποβατική επιχείρηση στην ιστορία του πολέμου. Οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές (Fallschirmjäger) και οι μονάδες ορεινού πεζικού εξαπέλυσαν επίθεση στο νησί, καταφέρνοντας τελικά να το καταλάβουν, αλλά με τεράστιες απώλειες.
Οι απώλειες αυτές οδήγησαν τον Αδόλφο Χίτλερ να απαγορεύσει μελλοντικές ανάλογες επιχειρήσεις. Η ετήσια συγκέντρωση στη Γκνίμπινγκ τιμά όσους συμμετείχαν στη συγκεκριμένη επιχείρηση.
Το Μνημείο του Αλεξιπτωτιστή στο Gniebing αδελφό μνημείο του “κακού πουλιού”
Το 1954, η τοπική οργάνωση πρώην αλεξιπτωτιστών Landeskameradschaft Feldbach ανήγειρε στη Γκνίμπινγκ το Fallschirmjägerdenkmal – Μνημείο Αλεξιπτωτιστών. Πρόκειται για έναν οβελίσκο ύψους 13,5 μέτρων, στην κορυφή του οποίου δεσπόζει ένας αετός βάρους 2,5 τόνων.
Ο αετός αποτελεί αναφορά στο έμβλημα των γερμανικών αλεξιπτωτιστών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το μνημείο χτίστηκε στο σημείο όπου έπεσε ο πρώτος Γερμανός αλεξιπτωτιστής κατά τις μάχες του 1945 στην περιοχή.
Η ύπαρξη του μνημείου προκαλεί έντονες αντιδράσεις, καθώς επικρίνεται ότι εξυμνεί τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της ναζιστικής Γερμανίας χωρίς να αναδεικνύει τα εγκλήματα που τις συνόδευαν. Έχουν διατυπωθεί αιτήματα για την επανανοηματοδότηση του μνημείου, ώστε να εντάσσεται σε ένα πιο κριτικό και ολοκληρωμένο ιστορικό πλαίσιο.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, το 1941, οι γερμανικές αρχές κατασκευάζουν και στην Κρήτη ένα μνημείο προς τιμήν των αλεξιπτωτιστών τους. Το μνημείο αυτό, γνωστό στους ντόπιους ως «ο κακός αετός» ή «γερμανικό πουλί», απεικόνιζε έναν αετό σε κάθετη πτήση με γαντζωμένη σβάστικα. Καταστράφηκε επανειλημμένως από ντόπιους και τελικά κατεδαφίστηκε οριστικά το 2018, μετά από έντονες αντιδράσεις.
Υπόγειες διασυνδέσεις με την ακροδεξιά
Η ετήσια τελετή στη Γκνίμπινγκ έχει δεχθεί έντονη κριτική λόγω της παρουσίας ομάδων και προσώπων με δεσμούς με την ακροδεξιά. Στις συγκεντρώσεις έχουν συμμετάσχει βετεράνοι της Βέρμαχτ και των SS, εθνικιστικές φοιτητικές οργανώσεις, πολιτικοί, κληρικοί, ακόμη και –στο παρελθόν– στελέχη του ομοσπονδιακού στρατού της Αυστρίας.
Το 2013, το αυστριακό Υπουργείο Άμυνας απαγόρευσε στους στρατιώτες του Bundesheer να παρίστανται με στολή στη Γκνίμπινγκ, δηλώνοντας ότι η συμμετοχή σε εκδηλώσεις προς τιμήν μονάδων της Βέρμαχτ αντίκειται στους κανόνες του στρατού.
Παράλληλα, η παρουσία της ομάδας Kameradschaft vom Edelweiß, που συνδέεται με την προβολή του ρόλου των μονάδων του Γ΄ Ράιχ, ενισχύει την αντίληψη ότι η εκδήλωση έχει χαρακτήρα αναβίωσης και εξύμνησης ναζιστικών μύθων.
Η δημόσια συζήτηση συνεχίζεται
Οι παραπάνω συνθήκες έχουν οδηγήσει σε έντονη δημόσια αντιπαράθεση για τον χαρακτήρα αυτών των εκδηλώσεων και τη σκοπιμότητα διατήρησης μνημείων με τέτοιο ιστορικό φορτίο. Η αυξανόμενη ανησυχία για την ακροδεξιά διείσδυση και την αλλοίωση της ιστορικής μνήμης καθιστά την ανάγκη για κριτική ανάγνωση του παρελθόντος επιτακτική.
Η συζήτηση παραμένει ανοιχτή – ανάμεσα σε εκείνους που βλέπουν στη Γκνίμπινγκ μία απλή στρατιωτική τιμητική τελετή και σε όσους προειδοποιούν για την υποβόσκουσα νοσταλγία της πιο σκοτεινής περιόδου της Ευρώπης.
