Ήταν και είναι οι άνθρωποι που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της πανδημίας από την πρώτη στιγμή. Από τότε που ο κορωνοϊός ήταν ακόμα άγνωστος έως και σήμερα που γνωρίζουμε πολύ καλύτερα τις επιπτώσεις του. Και δεν είναι άτρωτοι.
Γιατροί- μέλη του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης που νόσησαν και νοσηλεύτηκαν με Covid-19 καταθέτουν τις συγκλονιστικές μαρτυρίες τους στη διαδικτυακή εκδήλωση στο πλαίσιο της εκστρατείας #εμβολιαΖΩ.
«Δεν θυμάμαι να με διασωληνώνουν…»
Ο καθηγητής καρδιολογίας του ΑΠΘ, Β. Βασιλικός, τονίζει στο #εμβολιαΖΩ: «Η νόσος ξεκίνησε με την τυπική εικόνα, πυρετός, ρίγος κ.λπ. Απομονώθηκα αμέσως στο σπίτι και την επόμενη μέρα έκανα τεστ, το οποίο ήταν… αρνητικό. Έκανα ξανά τεστ και πάλι ήταν αρνητικό. Την επομένη με είδε πνευμονολόγος με rapid πάλι… αρνητικό και το ίδιο βράδυ πήγα σε μικροβιολόγο όπου για πρώτη φορά βγήκε… θετικό. Είναι αυτό το «παράθυρο» των 5-6 ημερών. Δεν έχει σχέση με την ποιότητα των διαγνωστικών τεστ, είναι ένα από τα επικίνδυνα κομμάτια της νόσου που ενώ έχεις τη συμπτωματολογία, δε μπορείς να την αποδείξεις. Και μπορεί τα τεστ να είναι αρνητικά και εσύ να είσαι μία… κινητή βόμβα.
Στη συνέχεια πήρα όλες τις ενδεδειγμένες θεραπείες, τα αντιικά, τη κορτιζόνη, τα αντιβιοτικά, τις βιταμίνες κ.λπ. Μετά από τρεις εβδομάδες αρνητικοποιήθηκα. Ήμουν έτοιμος να πάρω εξιτήριο και εκείνες τις μέρες… επιδεινώθηκα ραγδαία! Βεβαίως εξηγείται όλο αυτό, ο ιός κάνει τον κύκλο του, αλλά από εκεί και πέρα είναι η φλεγμονή που προκαλεί διάφορα συστήματα και ανάλογα στο που είσαι επιρρεπής θα κάνεις βαριά αναπνευστική ανεπάρκεια ή καρδιοπάθεια, μυοκαρδίτιδα κλπ. Συχνά έχουμε θρομβώσεις, από τη νόσηση, από το ιό και συνήθως κάνουμε μαζικές πνευμονικές εμβολές. Αυτό φοβήθηκα κι εγώ αλλά ευτυχώς δεν το έπαθα. Άλλοι συνάδελφοι έχουν καταλήξει από τέτοιες…
Στην εντατική ήμασταν όλοι μαζί, να σας θυμίσω ήταν σε κατάσταση επιστράτευσης, γιατί δεν υπήρχαν κλίνες και βάλαμε κάποια κρεβάτια στα χειρουργεία κι αναρωτήθηκα πως θα αντέξω εκεί μέσα. Αλλά από εκεί και πέρα δε θυμάμαι τίποτα. Δε θυμάμαι να μου λένε ότι θα με διασωληνώσουν. Και κατηγορήθηκα ή κατηγορήθηκαν συνεργάτες μου ότι άργησαν να με διασωληνώσουν, ακριβώς γιατί το είχα ζητήσει, το οποίο βέβαια δεν ισχύει. Ο άρρωστος μπορεί να λέει ότι θέλει, ο γιατρός είναι υποχρεωμένος να κάνει αυτό που του λέει η συνείδηση του.
«Μιλούσα με τραχειοστομία, δεν μπορούσα να συνεννοηθώ»
Εμείς ξέρετε οι γιατροί είμαστε λίγο «χοντρόπετσοι» και αν δεν αρρωστήσουμε, δε θα καταλάβουμε. Όταν πανικοβλήθηκα, όταν χρειάστηκε να μπω στην εντατική τότε συνειδητοποίησα κάποια πράγματα ξανά. Σε μια στιγμή που είχα ξυπνήσει ήταν για μένα η χειρότερη εμπειρία. Ένιωθα αβοήθητος, είχα τις φυσικές μου ανάγκες, κρύωνα ας πούμε και δε μπορούσα να μιλήσω. Σχεδόν 5 μήνες, στην εντατική διασωληνωμένος 2 μήνες, άλλες 5 εβδομάδες στην εντατική για να μπορέσω να κινητοποιηθώ και άλλες 3 εβδομάδες στο θάλαμο για να μπορέσω να κάνω τα πρακτικά, τα βασικά μου πράγματα, για να μπορώ να πάω σπίτι μου δηλαδή. Ξαναμαθαίνεις τη ζωή από το άλφα. Είχα την εντύπωση ότι μιλούσα αλλά με την τραχειοστομία, δεν μπορούσα να συνεννοηθώ. Και ερχόταν η σύζυγος μου και της έλεγα κάνε μου αυτό, κάνε μου εκείνο, και δεν καταλάβαινε. Κι αντιθέτως ερχόταν η νοσηλευτήρια, η οποία ήταν εκπαιδευμένη και καταλάβαινε. Και ενώ είχα την αίσθηση ότι επικοινωνούσα γραπτά καλά, μου έδειξε η σύζυγος μου τις σημειώσεις μου και τα γράμματα μου δεν ήταν ούτε νηπιαγωγείου τα οποία κι έχω κρατήσει…».
«Έπιασα τον εαυτό μου να κλέβει στην οξυμετρία»
Ο ΩΡΛ και αντιπρόεδρος του ΙΣΘ Νικόλαος Μπάτζιος αναφέρει σχετικά με τη διακομιδή του και εισαγωγή του στο νοσοκομείο: «Στην αρχή το αντιμετώπισα σχετικά καλά ως και πολύ καλά σκεπτόμενος ότι με τη νόσηση μου θα αποκτήσω ανοσία. Γενικά η κατάσταση μου ήταν ομαλή με δύο πυρετικά κύματα τη μέρα. Τα… χρειάστηκα όταν εξαντλήθηκαν όλα τα θεραπευτικά πρωτόκολλα -πήρα και ρεμδεσιβίρη- και άρχισαν να μιλάνε για διασωλήνωση στον ασθενή δίπλα μου. Δεν φανταζόμουν πόσο πολύ θα μπορούσαν να χαραχτούν γεγονότα στο υποσυνείδητο μου… Επειδή ο συνασθενής μου είχε τηλεόραση απέναντι του έβλεπε πολύ ΕΡΤ. Σας πληροφορώ ότι ακόμη και σήμερα, ύστερα από ένα χρόνο, όταν ακούω τα σήματα του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού ανεβάζω σφυγμούς. Επίσης αν και γιατρός, έπιασα τον εαυτό μου να… κλέβω στην οξυμετρία. Έπαιρνα μεγάλες ανάσες για περισσότερο οξυγόνο ώστε να μην καταγραφεί χαμηλός κορεσμός και χρειαστώ διασωλήνωση. Γενικά τις πρώτες ημέρες το παράδοξο ήταν ότι ήμουν αρκετά καλά για να πάω νοσοκομείο αλλά αρκετά άσχημα για να μείνω στο σπίτι…
Μετά τη θεραπεία πήγα στο σπίτι και συνεχίζω εκεί την υποστηρικτική αγωγή… Κι εδώ θα πρέπει να τονίσω ότι δεν είναι μόνο η νοσηλεία αλλά και ό,τι αυτή συνεπάγεται. Μιλούσα με ασθενείς μου στο τηλέφωνο και μου έλεγαν να σταματήσω γιατί με άκουγαν που δυσκολευόμουν απίστευτα. Πέρασαν τρεις μήνες για να πλησιάσω τους ρυθμούς πριν τη νόσηση μου. Έκανα λιγότερες ώρες στο ιατρείο μου. Εκείνο που με άγχωσε περισσότερο δεν ήταν η δική μου νόσηση αλλά και ότι ολόκληρη η οικογένεια μου, η σύζυγος και τα τέσσερα μας παιδιά κόλλησαν και θα έπρεπε να βρω ποιος θα μπορούσε να βοηθήσει σε περίπτωση επιδείνωσης τόσο δική μου όσο και της γυναίκας μου.
Η ζωή μου έχει αλλάξει…
Σκέπτομαι ότι πολλά από όσα κυνηγάμε είναι ματαιόδοξα. Είχα αρκετό χρόνο να τα σκεφτώ και να αναθεωρήσω τη στάση μου απέναντι στη ζωή. Μέτρησα επίσης τους φίλους που μου στάθηκαν πχ συναδέλφους που έβλεπαν τους ασθενείς μου γεγονός που με απασχολούσε πολύ σε μια κρίσιμη καμπή στη ζωή μου όταν κόλλησα κι εγώ και η οικογένεια μου… Νομίζω ότι ποτέ δεν έγινα το ίδιο καλά όπως ήμουν πριν τη νόσηση. Ακόμη και τώρα δυσκολεύομαι όταν κουράζομαι πχ όταν περπατάω πολύ. Στις τελευταίες αξονικές μου φαίνονται κάποια υπολείμματα και ίσως στο μέλλον θα φανούν οι επιπτώσεις πιο ξεκάθαρα…».
«Παγίδα η χαλάρωση του πρώτου κύματος»
Ο παθολόγος Βασίλης Ανδρεάδης παγιδεύτηκε στη γενική αντίληψη που επικράτησε στο πρώτο κύμα ότι απειλούνται κυρίως οι ηλικιωμένοι. Όπως αναφέρει, κόλλησε από τη σύζυγο του που είναι εκπαιδευτικός και σημειώνει ότι παρασύρθηκε γιατί αρχικά είχε ήπια συμπτώματα.
«Γρήγορα όμως διαψεύστηκα και βρέθηκα στο νοσοκομείο. Αρκετοί, που δεν προσέφυγαν σε γιατρούς, λόγω φόβου που επικρατούσε στις δομές υγείας του ΕΣΥ άργησαν και δεν τα κατάφεραν. Νοσηλεύτηκα σε απλή μονάδα κορωνοϊού. Λόγω της φύσης της νόσου δεν μπορούσαν να γίνουν πολλά -πχ φαρμακευτική αγωγή- αλλά υπήρχε το δίχτυ ασφαλείας της ΜΕΘ σε περίπτωση επιδείνωσης. Δεν πίστευα ότι μια τέτοια ίωση θα μπορούσε να μου δημιουργήσει τόσο σοβαρά προβλήματα. Ευτυχώς ανταποκρίθηκε ο οργανισμός μου και χρειάστηκα ένα μήνα για να επανέλθω στο αρχικό στάδιο. Εμβολιάστηκα μετά από τρεις μήνες της νόσησης, διότι δεν υπήρχαν οι μελέτες των έξι μηνών. Δυστυχώς για τη χώρα μας δεν είναι καλά τα ποσοστά εμβολιασμού και βλέπω να υποτροπιάζουν τα πράγματα. Έβλεπα ένα πολιτικό θέμα (καραντίνα, επιδόματα κλπ) και ένα ιατρικό θέμα (εμβόλια). Παραδόξως και οι δύο αυτές πλευρές ανταποκρίθηκαν και τελικά δεν ανταποκρίθηκε η κοινωνία! Όσο για τους εμβολιασμούς και των παιδιων ακολουθήστε το δικό μας παράδειγμα, το παράδειγμα των γιατρών. Εγώ έχω τρία παιδιά και εμβολιάστηκαν όλα».
«Δεν μπορούσα να σταθώ σε όρθια θέση για καιρό»
Ο Θεμιστοκλής Τουφεκτσής, αγγειοχειρουργός αφηγείται:
«Τέλη Οκτωβρίου με πιάνει ρίγος με πυρετό. Ε το ψιλιάστηκα, δεν ήθελε και πολύ. Δε γνωρίζω (πώς κόλλησα), δεν κατάλαβα. (Στο ιατρείο) κρατούσα όλα τα μέτρα προφύλαξης. Επειδή έχω και χειρουργική ιδιότητα, φοβόμουν για τους ασθενείς. Δηλαδή δεν είχα το δικαίωμα να αμελώ 5 στοιχειώδεις κανόνες οπότε, όντως δεν κατάλαβα πως και γιατί. Μένω σπίτι για 7 περίπου ημέρες, ένας πυρετός. Είχα κάποια δύσπνοια αλλά δεν επιδεινώθηκε. Αλλά περίπου στην εβδομάδα πάνω, είδα ότι άρχισε να πέφτει ο κορεσμός. Εντάξει, εγώ ήμουνα και καπνιστής, δεν είχα ποτέ υψηλούς κορεσμούς. Και μετά από ένα σημείου, και που είχα κατεβεί και κάτω από το 90, ενώ το όριο ήταν το 93 υποτίθεται, λέω καλύτερα να μην το ρισκάρω άλλο. Η επιδείνωση μου στην κλινική ήταν ραγδαία. Δηλαδή με το ζόρι κατάφερνα να μιλήσω με το οικείο μου περιβάλλον για 3-4 λεπτά την ημέρα. Εχω δε ομιχλώδεις αναμνήσεις πριν τη διασωλήνωση.
Θυμάμαι όταν ήρθε η ώρα και είχα εξασθένηση δε μπορούσα, με σέρνανε να με πάνε στον αξονικό τομογράφο, δε μπορούσα καν να σταθώ να καθίσω σε αμαξίδιο… Είχα φοβερή δύσπνοια, παρόλο που έπαιρνα οξυγόνο. Την τελευταία μέρα -πριν τη διασωλήνωση- θυμάμαι που πήρα τη γυναίκα μου και της το είπα για να μην της το ανακοινώσει άλλος. Έχω υποτίθεται κάποιες αναμνήσεις αλλά θεωρώ ότι είναι από τα φάρμακα… Είχα εξαντληθεί. Με ισοπέδωσε η νόσος. Σιγά σιγά, με δύσπνοια, φουλ δόσεις οξυγόνου και υποστήριξη αναπνευστική δε μπορούσα να κινηθώ. Είχαν αδυνατίσει όλοι μου οι μυς, δε μπορούσα να σταθώ σε όρθια θέση. Εκανα περίπου μία βδομάδα για να καταφέρω να είμαι σε καθιστή θέση στο κρεβάτι, τέτοια ήταν η μυϊκή αδυναμία. Για να καταφέρω να πάω τουαλέτα, δύο βήματα, έκανα 14 μέρες. Ναι ήταν αγώνας. Δεν πήγα σε κέντρο αποκατάστασης, δεν άντεχα.
Η μοναξιά της νόσου
Επί δύο μήνες δεν είδα μία ανθρώπινη φυσιογνωμία, δεν είδα ανθρώπινα μάτια. Έβλεπες μόνο στολές, γυαλιά, σαν μία επιστημονικής φαντασία ταινία, το οποίο αν δεν το ζήσεις δεν μπορείς να αντιληφθείς γιατί πράγμα μιλάμε. Είναι κρύο και σε μία κατάσταση γενικότερης θολούρας. Θυμάμαι καθόμουν στο κρεβάτι κι έβλεπα μόνο το οστό από την άρθρωση του γόνατος, δεν έβλεπα που ήταν οι μύες, είχανε λιώσει τα πάντα, δεν έβλεπα τίποτα, δεν έβλεπα τη γάμπα μου, δε μπορούσα να τη δω, είχανε λιώσει τα πάντα, και δεν ήμουνα αδύνατος άνθρωπος. Είχανε ατροφήσει πλήρως, είχα χάσει μεγάλη μυϊκή μάζα και μεγάλο βάρος, δηλαδή πάνω από 20 κιλά.
Μερικά δεν μου έχουνε φύγει ακόμη δηλαδή θα έχω αρθραλγίες πού και πού, θα έχω μυαλγίες έντονες, θα με πιάσει καμία δύσπνοια χωρίς κανέναν ιδιαίτερο λόγο. Οι αντοχές βελτιώνονται αλλά δεν είμαι όπως ήμουνα και δε ξέρω αν θα φθάσω και ποτέ. Έχω μόνιμες βλάβες από τη νόσο, μου το έχουνε πει οι πνευμονολόγοι και οι εντατικολόγοι όταν ήμουνα εκεί. Κάποιες περιοχές στον πνεύμονα να το πούμε έτσι απλά έχουν… καταστραφεί. Ότι θα έχω, θα έχω μόνιμες βλάβες, κανείς δε ξέρει αυτές τις επιπτώσεις θα έχουν στη δική μου καθημερινότητα. Αυτό θα το βλέπω μέρα με τη μέρα. Πέρασα πρόσφατα ένα απλό κρυολόγημα, ας το πούμε έτσι, που το μόνο που με προβλημάτισε είναι ότι με το παραμικρό ένιωσα δύσπνοια, κατευθείαν, που ίσως να είναι και ενδεικτικό των πνευμόνων μου και της λειτουργίας τους. Κοιτάξτε, πριν έκανα κάτι “καταχρήσεις”, κάτι ηλεκτρονικά τσιγάρα, κάτι τέτοια. Τώρα δε τολμάω…»
«Δεν μπορώ ακόμα να ανέβω μια σκάλα»
Η παιδίατρος Ελένη Ιασωνίδου μίλησε για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις της νόσου, τη λεγόμενη long covid: «Εγώ νόσησα ήπια στην αρχή, ως μια απλή ίωση. Στις είκοσι ημέρες ήμουν έτοιμη να λιποθυμήσω και με είδε καρδιολόγος που βρήκε περικαρδίτιδα από τον ιό. Αυτή η επίπτωση δεν είναι μόνο για μένα ή για συνομήλικους μου, είναι και για παιδιά. Δεν έχει σημασία η ηλικία, το ξαναλέω, ή τα υποκείμενα νοσήματα. Μπορεί να μην πεθάνεις από κορωνοιό αλλά να πάθεις long covid, μια διαφορά που δεν έχει επικοινωνηθεί. Υγιή και αθλητικά άτομα έχουν πάθει long covid, αθλητές έχουν χάσει τους ολυμπιακούς αγώνες από τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της νόσου. Για να καταλάβετε, στην πρώτη καραντίνα έβγαζα αυστηρό πρόγραμμα αεροβικής μιας ώρας και σήμερα δυσκολεύομαι να περπατήσω ή να ανέβω μια σκάλα ή μια ανηφόρα! Η αξονική μου βγήκε καθαρή όμως αντιμετώπισα νευρολογικά προβλήματα, επώδυνη ουλίτιδα, δέρμα σαν καμένο, δύσπνοια που συνεχίζεται κτλ. Δηλαδή μιλάμε για μία νέα νόσο που μοιάζει με κάποιες άλλες παλαιότερες όμως αυτές προκύπτουν από την Covid-19.