Πόντιοι και Κρητικοί. Δύο λαοί με τόσα πολλά κοινά στοιχεία. Ποια είναι η αλήθεια για όλα αυτά και τι ενώνει τον Πόντο με την Κρήτη;
Λάοι περήφανοι, οι Πόντιοι και οι Κρητικοί, αγαπούν με πάθος την παράδοσή τους, τα ήθη και τα έθιμα τους. Τα διατηρούν αναλλοίωτα στο πέρασμα των αιώνων και τα μεταδίδουν από γενιά σε γενιά. Οι ομοιότητές τους στη γλώσσα, την παράδοση, την φιλοξενία, την ενδυμασία, τη μουσική, τη λύρα και τον χορό είναι αναμφισβήτητες
Αυτές οι ομοιότητες δεν είναι τυχαίες. Συνδέονται ιστορικά για περισσότερα από χίλια χρόνια. Πώς όμως;
Στην ναυτική εκστρατεία του Νικηφόρου Φωκά το 960μ.Χ, η οποία είχε σαν στόχο να εκδιώξει τους Σαρακηνούς από την Κρήτη, πήραν μέρος στρατιώτες από τον Πόντο και τότε εγκαταστάθηκαν εκεί οι πρώτοι μετανάστες.
Οι εσωτερικές μεταναστεύσεις συνεχίστηκαν για πολλούς αιώνες. Όπως αναφέρεται ιστορικά, το Φεβρουάριο του 1414, ο αρχηγός των Τραπεζούντιων Αμβράκιος Αντέρον Αρμίητος, ζήτησε από την ενετική Σύγκλητο να εγκατασταθούν στην Κρήτη 880 οικογένειες από την Τραπεζούντα του Πόντου.
Έτσι χτίστηκε ένα χωριό κοντά στην Σητεία και ονομάστηκε Τραπεζούντα. Το 1648 το χωριό καταστράφηκε και σήμερα υπάρχουν μόνο λίγα ερείπια. Εκεί βρέθηκε και παράσταση με το μονοκέφαλο αετό των Κομνηνών της Τραπεζούντας. Υπάρχουν κι άλλα χωριά, των οποίων οι ονομασίες έχουν ρίζες Ποντιακές. Όπως Τσακώνη, Μαρουλά, Αττιπάς, Αργυρούπολη, Λιθίνε κ.α.
Πολλοί ήταν οι Πόντιοι που μετανάστευσαν στην Κρήτη μετά την άλωση της Τραπεζούντας το1461. Aκόμη και στην επανάσταση του 1821, Πόντιοι πολέμησαν στην Κρήτη, όπως ο Αλέξης Μαυροθαλασσίτης, ο οποίος έπεσε σε μάχη και θάφτηκε στα Κρητικά χώματα.
Με την Μικρασιατική καταστροφή και την γενοκτονία των Ποντίων το 1922, πολλοί Πόντιοι κατέφυγαν στην Κρήτη και έμειναν για πάντα εκεί, βρίσκοντας αγάπη και θαλπωρή από τους φιλόξενους κατοίκους της.
Αναφέρεται ότι ο Τζιάκομο Κορνάρο, πατέρας του Βιτσέντζου, κατοικούσε στην Κρητική Τραπεζούντα. Στον Ερωτόκριτο συναντάμε λέξεις από την ποντιακή διάλεκτο όπως κρούζω, ο ψέλλον, κιντέα, κομπώνω, χάλκωμαν, κ.α
Η παράδοση λέει ότι οι Κρητικοί, βλέποντας του Πόντιους να χορεύουν τον χορό «τικ», τους θαύμασαν τόσο που δημιούργησαν έναν άλλο και τον ονόμασαν Λαζώτη (από τους Λαζούς).
Όμως πέρα από τα ιστορικά στοιχεία που τους ενώνουν, υπάρχει πραγματική αγάπη μεταξύ τους. Αυτό γίνεται φανερό όταν τυχαίνει να συναντηθούν Πόντιοι με Κρητικούς σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις. Πολύ συχνά μάλιστα, σύλλογοι Ποντίων και Κρητών, οργανώνουν από κοινού εκδηλώσεις πολύ επιτυχημένες και εντυπωσιακές, όπου η λεβεντιά κι η περηφάνεια κυριαρχούν.
Μέχρι και επιχειρήσεις δημιουργούνται, με συνεργασία κρητικών και ποντίων, όπως το κρεοπωλείο Ο Πόντιος & ο Κρητικός.
Στις φλέβες των Κρητικών κυλάει ποντιακό αίμα ή στις φλέβες των Ποντίων κρητικό; Ποιος μπορεί να πει με βεβαιότητα;
Όπως και να έχει, η αλήθεια μπορεί να βρίσκεται στους στίχους του τραγουδιού, που ερμηνεύουν ο Ν. Ζωιδάκης με τον Κ. Καζαντζίδη “Οι Πόντιοι κι οι Κρητικοί”.
Οι Πόντιοι κι οι Κρητικοί
όπου και να βρεθούνε
τσίπουρο πίνουν και ρακί
κι οι λύρες κελαηδούνε…
Ζαμπετάκη Ε. Pontos-News.Gr
