Η μεγάλη ανατροπή στο Πτωχευτικό Δίκαιο έφτασε. Κι αυτή ακούει στο όνομα «πτώχευση ιδιωτών» που χρωστούν, όπως γίνεται και με τις επιχειρήσεις.
Το τελικό σχέδιο που δημοσίευσε χθες το Βήμα, μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα καθώς όσα νοικοκυριά ή ιδιώτες κηρύξουν πτώχευση, θα χάσουν αυτόματα όλη τους την περιουσία, αλλά θα σώσουν την κύρια κατοικία τους.
Τη διαδικασία πτώχευσης θα μπορεί να ζητήσει για τον εαυτό του ο ίδιος ο οφειλέτης, ενώ θα μπορούν να την εκκινήσουν και οι δανειστές του, διεκδικώντας τα οφειλόμενα.
Την πτώχευση θα κηρύσσει το δικαστήριο, το οποίο θα μοιράζει την περιουσία του οφειλέτη αναλογικά σε αυτούς που οφείλει. Με τη διαδικασία αυτή, θα διαγράφεται το χρέος του οφειλέτη στο σύνολό του. Δηλαδή, θα διαγράφεται και το τυχόν ποσό που απομένει ως οφειλή μετά τη ρευστοποίηση της περιουσίας του.
Στο έκτο κεφάλαιο του σχεδίου του νέου Πτωχευτικού Κώδικα που έχει ολοκληρώσει η κυβέρνηση περιλαμβάνονται οι νέες ρυθμίσεις για την πτώχευση των ιδιωτών και οι διατάξεις «συμβιβασμού» με τις τράπεζες και τα funds που έχουν στα χέρια τους τα κόκκινα στεγαστικά δάνεια και τις υποθήκες τους που δεν είναι άλλες από την ακίνητη περιουσία των οφειλετών.
Η σημαντική εξέλιξη είναι ότι ένας ιδιώτης θα χάσει μέρος της περιουσίας του, θα σώσει το σπίτι που μένει αλλά ταυτόχρονα θα σβήσει το χρέος του και θα μπορεί να επανέλθει στο επιχειρηματικό και γενικά οικονομικό γίγνεσθαι.
Με βάση το κείμενο του νέου πλαισίου, το τελικό σχέδιο, η βασική ιδέα είναι ότι ο οφειλέτης θα μπορεί να κάνει μία νέα αρχή, αφού αποδεχθεί να ρευστοποιηθεί το σύνολο της περιουσίας του, συμπεριλαμβανομένου και του σπιτιού του, με αντάλλαγμα τη διαγραφή όλων των χρεών.
Στην περίπτωση όμως που πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις, δίνεται η δυνατότητα διάσωσης της κύριας κατοικίας. Η βασική διαφωνία με τους θεσμούς αφορά πτυχές αυτής της μορφής προστασίας, καθώς θεωρούν ότι ενισχύεται ο ηθικός κίνδυνος.
Η ρύθμιση που έχει συμπεριληφθεί στον νέο Πτωχευτικό Κώδικα προβλέπει ότι όσοι πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια, θα εκχωρούν την ιδιοκτησία τους σε έναν δημόσιο φορέα και θα έχουν το δικαίωμα να παραμείνουν στο σπίτι τους πληρώνοντας ενοίκιο.
Το Δημόσιο θα αποκτά την κατοικία καταβάλλοντας στην τράπεζα την εμπορική αξία και θα συνάπτει συμβόλαιο μίσθωσης διάρκειας 12 ετών. Το ενοίκιο θα είναι συνάρτηση της εμπορικής αξίας του ακινήτου και του μέσου επιτοκίου στεγαστικών δανείων.
Στα 3 χρόνια
Στα πρώτα τρία χρόνια ο ενοικιαστής θα μπορεί, εφόσον το θέλει, να αιτηθεί τη μετατροπή της σύμβασης σε μίσθωση με δικαίωμα επαναγοράς 20ετούς διάρκειας. Εφόσον καταβάλει το σύνολο των μισθωμάτων, το σπίτι θα περιέρχεται στην κατοχή του. Η σύμβαση θα καταγγέλλεται εφόσον δεν πληρωθούν τρία ενοίκια και το χρέος αυτό δεν καλυφθεί έως και έναν μήνα μετά την όχληση του μισθωτή.
Παράλληλα όσοι ανήκουν στις πιο ευάλωτες ομάδες, θα μπορούν να λαμβάνουν και επιδότηση μέρους του ενοικίου από το Δημόσιο. Το ύψος αυτού του βοηθήματος δεν προσδιορίζεται. Οι προϋποθέσεις για τη λήψη του είναι οι εξής:
• Το οικογενειακό εισόδημα, ανάλογα με τη σύνθεση του νοικοκυριού δεν υπερβαίνει κάποιο όριο (μέχρι 36 χιλ. € για πενταμελή οικογένεια),
• Το υπόλοιπο της οφειλής από το στεγαστικό δάνειο πριν την αναδιάρθρωση δεν υπερβαίνει κάποιο όριο (μέχρι 200.000 € ανά πιστωτή),
• Η αντικειμενική αξία της πρώτης κατοικίας δεν υπερβαίνει κάποιο όριο
• Η αντικειμενική αξία της λοιπής ακίνητης περιουσίας του οφειλέτη δεν υπερβαίνει κάποιο όριο (αντικειμενική αξία μέχρι 150 χιλ. €), και
• Η συνολική αξία της κινητής περιουσίας του οφειλέτη δεν υπερβαίνει κάποιο όριο (μέχρι 40 χιλ. €)
Επακριβώς ο νέος Κώδικας ορίζει:
-«Εφόσον κηρυχθεί πτώχευση και ο οφειλέτης ασκήσει νομίμως το δικαίωμα του άρθρου 163, η κατοικία εξαιρείται της πτωχευτικής περιουσίας και η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει το τίμημα μεταβίβασής της. Απαγορεύεται η διάθεση της κατοικίας πλην της προβλεπομένης στο άρθρο 163 καθώς και κάθε μεταβολή της χρήσης της ή ενέργεια μειωτική της αξίας της».
Αναλυτικότερα το έκτο Κεφάλαιο του Κώδικα καθορίζει την «ΑΠΛΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΤΩΧΕΥΣΕΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ» που αναφέρεται σε φυσικά πρόσωπα που ΔΕΝ ασκούν εμπορική ή επαγγελματική δραστηριότητα
Συγκεκριμένα στο Άρθρο 98 ορίζονται μεταξύ άλλων τα εξής:
-Στις πτωχεύσεις μικρού αντικειμένου που αφορούν φυσικά πρόσωπα που δεν ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα υπό την έννοια των άρθρων 21 και 47 ν. 4172/2013 ή επάγγελμα εφαρμόζεται η απλοποιημένη διαδικασία του παρόντος άρθρου. Για κάθε θέμα που δεν ρυθμίζεται ειδικά στο παρόν άρθρο ισχύουν οι διατάξεις του παρόντος κώδικα.
-Αρμόδιο πτωχευτικό δικαστήριο για την κήρυξη της πτώχευσης είναι το Ειρηνοδικείο, στην περιφέρεια του οποίου ο οφειλέτης έχει κύρια κατοικία του. Σε περίπτωση αμφισβήτησης, κύρια κατοικία είναι η αναφερόμενη ως κατοικία του οφειλέτη στην τελευταία προ της κατάθεσης αίτησης πτώχευσης φορολογική δήλωσή του. Οι πιστωτές που προτίθενται να υποβάλλουν αίτηση πτωχεύσεως δύνανται να υποβάλλουν αίτηση προς την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων για λήψη της σχετικής πληροφορίας η οποία και υποχρεούται να τους την γνωστοποιήσει.
– Με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης μπορεί να ορίζεται ότι τα Ειρηνοδικεία ορισμένων μόνο περιφερειών θα έχουν πτωχευτική αρμοδιότητα και να ρυθμίζονται ειδικότερα οι λοιπές περιφέρειες για τις οποίες τα δικαστήρια αυτά θα έχουν κατά τόπο αρμοδιότητα, θέματα οργάνωσής και στελέχωσής τους και κάθε άλλο ειδικό θέμα και σχετική λεπτομέρεια
-Σε κάθε περίπτωση πτώχευσης μικρού αντικειμένου, εφόσον γίνει αποδεκτή αίτηση πτώχευσης, ο εισηγητής διατάσσει τη σφράγιση της πτωχευτικής περιουσίας και προσδιορίζει την ημέρα παύσης πληρωμών.
-Εφόσον κηρυχθεί πτώχευση και ο οφειλέτης ασκήσει νομίμως το δικαίωμα του άρθρου 163, η κατοικία εξαιρείται της πτωχευτικής περιουσίας και η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει το τίμημα μεταβίβασής της.
Οριστική απαλλαγή από τα χρέη
1. Ο οφειλέτης απαλλάσσεται πλήρως από κάθε οφειλή προς τους πτωχευτικούς πιστωτές εφόσον παρέλθουν xx μήνες (σ.σ. δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί ο χρόνος αλλά θα είναι κατυά τις πληροφορίες μικρότερος των 12 μηνών) από την υποβολή της αίτησης πτώχευσης, και xx μήνες από την κήρυξη της πτώχευσης ή την καταχώρηση της παραγράφου 4 του άρθρου 3, εκτός εάν εντός της παραπάνω προθεσμίας υποβληθεί προσφυγή οποιουδήποτε έχει έννομο συμφέρον κατά της απαλλαγής του. Η απαλλαγή έχει ως συνέπεια και την παύση των στερήσεων δικαιωμάτων τις οποίες συνεπάγεται η πτώχευση.
2. Σε περίπτωση που η προθεσμία της παραγράφου 1 λήγει εντός πενταετίας από προηγούμενη απαλλαγή του οφειλέτη, τότε η απαλλαγή σύμφωνα με το παρόν άρθρο επέρχεται στην πέμπτη επέτειο της προηγούμενης απαλλαγής.
Διμερείς συμφωνίες αναδιάρθρωσης με χρηματοδοτικό φορέα
Ακόμη, ιδιαίτερη σημασία και μεγάλο ειδικό βάρος έχει ο καθορισμός της διαδικασίας συμβιβασμού των οφειλετών με τις τράπεζες ή τα funds που έχουν αγοράσει τα δάνεια του. Συγκεκριμένα προβλέπονται τα εξής:
1. Αίτηση μπορεί να υποβληθεί για την κατάρτιση συμφωνίας αναδιάρθρωσης με ένα και μόνο χρηματοδοτικό φορέα. Η υποβολή αίτησης ή η κατάρτιση συμφωνίας αναδιάρθρωσης με ένα χρηματοδοτικό φορέα δεν συνιστά κώλυμα για την υποβολή αίτησης ή για την κατάρτιση διμερούς ή πολυμερούς αναδιάρθρωσης άλλων οφειλών του ιδίου οφειλέτη.
2. Στην περίπτωση αυτή ο οφειλέτης υποβάλλει την αίτηση του άρθρου 116. Ως προς την αξία ακινήτων που δηλώνονται στην αίτηση, εάν ο πιστωτής στον οποίο απευθύνεται η αίτηση έχει υποθήκη ή προσημείωση υποθήκης επί ακινήτου, η αξία του ακινήτου αυτού ορίζεται η εγγεγραμμένη ως εμπορική του αξία στα βιβλία του πιστωτή.
3. Η αίτηση, η παροχή στοιχείων, η διαδικασία διαπραγμάτευσης και η τυχόν επιτευχθείσα συμφωνία ή η αποτυχία αυτής παραμένουν εμπιστευτικά μεταξύ του οφειλέτη και του χρηματοδοτικού φορέα στον οποίον απευθύνονται και δεν κοινοποιούνται σε οποιονδήποτε τρίτο, των λοιπών χρηματοδοτικών φορέων, του Δημοσίου ή των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, με εξαίρεση τυχόν στοιχεία τα οποία παρέχονται στην βάση ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ. Κατά συνέπεια η άδεια πρόσβασης της παραγράφου 7 του άρθρου 116 παρέχεται μόνο στην χρηματοδοτικό φορέα στον οποίο απευθύνεται η αίτηση, όπως ειδικότερα προβλέπεται στην παράγραφο 4 του άρθρου 120, χωρίς να ισχύει ως άδεια κοινοποίησης προς άλλους συμμετέχοντες πιστωτές σύμφωνα με το τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 5 του άρθρου 116.
4. Για την αναδιάρθρωση οφειλών του παρόντος άρθρου απαιτείται μόνο η συμφωνία του οφειλέτη και του χρηματοδοτικού φορέα προς τον οποίο απευθύνεται η αίτηση.
5. Οι χρηματοδοτικοί φορείς δύνανται να επιλέγουν μαθηματικό τύπο για την παραγωγή προτάσεων αναδιάρθρωσης σε διμερή βάση και να τυποποιούν τους λοιπούς όρους των συμβάσεων αυτών, συμπεριλαμβανομένων των όρων καταγγελίας και των συνεπειών τους.
6. Η συμφωνία αναδιάρθρωσης δεν έχει οποιαδήποτε συνέπεια ή επίπτωση στις απαιτήσεις των λοιπών χρηματοδοτικών φορέων, του Δημοσίου ή των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης.
7. Κατά τα λοιπά εφαρμόζονται στις διμερείς συμφωνίας αναδιάρθρωσης οφειλών οι διατάξεις του δεκάτου κεφαλαίου.
8. Σε περίπτωση που η διμερής συμφωνία αναδιάρθρωσης οφειλών αφορά στεγαστικό δάνειο το οποίο εξασφαλίζεται με την κύρια κατοικία του οφειλέτη (όπως ορίζεται στο εδάφιο 1(δ) του άρθρου 163), τότε θα παρέχεται επιδότηση των οφειλομένων δόσεων υπό την προϋπόθεση ότι ικανοποιούνται σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
a. Το οικογενειακό εισόδημα, ανάλογα με τη σύνθεση του νοικοκυριού δεν υπερβαίνει κάποιο όριο (μέχρι 36 χιλ. € για πενταμελή οικογένεια),
b. Το υπόλοιπο της οφειλής από το στεγαστικό δάνειο πριν την αναδιάρθρωση δεν υπερβαίνει κάποιο όριο (μέχρι 200.000 € ανά πιστωτή),
c. Η αντικειμενική αξία της πρώτης κατοικίας δεν υπερβαίνει κάποιο όριο
d. Η αντικειμενική αξία της λοιπής ακίνητης περιουσίας του οφειλέτη δεν υπερβαίνει κάποιο όριο (αντικειμενική αξία μέχρι 150 χιλ. €), και
e. Η συνολική αξία της κινητής περιουσίας του οφειλέτη δεν υπερβαίνει κάποιο όριο (μέχρι 40 χιλ. €)
9. Η υποβολή αίτησης για την επιδότηση δόσης συνεπάγεται ως προς το δημόσιο την παροχή άδειας για την πρόσβαση στο σύνολο των στοιχείων του οφειλέτη σύμφωνα με τις παραγράφους 5, 6 και 7 του άρθρου 116.
10. Η επιδότηση θα ισούται προς [ ].
11. Σε περίπτωση καταγγελίας της αναδιαρθρωμένης οφειλής από τον χρηματοδοτικό φορέα παύει αυτοδικαίως η επιδότηση των δόσεων που οφείλονται μετά την ισχύ της καταγγελίας.
12. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών ορίζεται κάθε ειδικότερα θέμα και αναγκαία λεπτομέρεια που αφορά την διαδικασία αίτησης για την παροχή της επιδότησης δόσης της παραγράφου 8, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, την διασταύρωση στοιχείων, την επικοινωνία με τον δικαιούχο και τον πιστωτή και καταβολής της.
Ηλεκτρονική πλατφόρμα εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών
Στο άρθρο 120 καθορίζεται επακριβώς και η διαδικασία εξωδικαστικού συμβιβασμού για χρέη.
1. Η διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών που περιγράφεται στον παρόντα νόμο διεξάγεται μέσω ψηφιακής πλατφόρμας ηλεκτρονικής υποβολής και διαχείρισης αιτήσεων, που αναπτύσσεται από τη Γενική Γραμματεία Γ.Γ.Π.Σ. και Δ.Υ.ΥΠ.ΟΙΚ. και στην οποία παρέχεται πρόσβαση μέσω της ιστοσελίδας της Ε.Γ.Δ.Ι.Χ.. Η ηλεκτρονική πλατφόρμα έχει κυρίως τις παρακάτω λειτουργίες και εφαρμογές:
a. ταυτοποίηση των συμμετεχόντων στη διαδικασία μέσω των μοναδικών κωδικών για χρήση των εφαρμογών του συστήματος TAXISnet του Υπουργείου Οικονομικών, [σύστημα Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης;] ως εξής:
b. υποβολή αίτησης υπαγωγής και συνοδευτικών εγγράφων σε ψηφιακή ή ηλεκτρονική μορφή,
c. πρόσβαση οφειλέτη και συμμετεχόντων πιστωτών στα στοιχεία που είναι διαθέσιμα μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας,
d. σύστημα επικοινωνίας, κοινοποίησης και ανταλλαγής εγγράφων μεταξύ οφειλέτη και συμμετεχόντων πιστωτών,
e. έκδοση πιστοποιημένων εγγράφων,
f. υπολογιστικές εφαρμογές,
g. διασύνδεση ηλεκτρονικών και ψηφιακών αρχείων για τη διασταύρωση και την επαλήθευση στοιχείων
h. παραγωγή στατιστικών αναφορών και εκθέσεων, οι οποίες αξιοποιούνται για το σχεδιασμό της εθνικής στρατηγικής για τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους υπό την προϋπόθεση ψευδωνυμοποίησης των υποκειμένων των δεδομένων.
2. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Ανάπτυξης και Οικονομικών καθορίζονται οι διαδικασίες, οι προϋποθέσεις και οι τεχνικές λεπτομέρειες οι οποίες αποτελούν τις λειτουργικές προδιαγραφές της ηλεκτρονικής πλατφόρμας εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών.
3. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Ανάπτυξης και Οικονομικών, καθορίζεται το περιεχόμενο της σύμβασης στην οποία υποχρεούνται να προσχωρήσουν χρηματοδοτικοί φορείς προκειμένου να δικαιούνται να καταστούν συμμετέχοντες πιστωτές. Η σύμβαση αυτή θα προβλέπει ιδίως:
a. Τη διαδικασία επικοινωνίας, διαπραγμάτευσης, έγκρισης και κοινοποιήσεων που αφορούν την σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών, ενδεικτικά των στοιχείων οφειλών του αιτούντα,
b. την υποχρέωση εμπιστευτικότητας των παρεχομένων στοιχείων,
c. για τις περιπτώσεις που η αίτηση συμβιβασμού υποβάλλεται σε πολυμερή βάση:
(i) την από κοινού αποδοχή μαθηματικού τύπου για την παραγωγή προτάσεων συμβιβασμού προς τον οφειλέτη για οφειλές ανά χρηματοδοτικό ίδρυμα μέχρι ορισμένου ύψους,
(ii) την αποδοχή ότι για την έγκριση πρότασης αναδιάρθρωσης οφειλών απαιτείται συμφωνία του οφειλέτη και της πλειοψηφίας συμμετεχόντων πιστωτών, συμπεριλαμβανομένου και του ποσοστού συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο, και
(iii) την αποδοχή ότι η συμφωνία δεσμεύει και τους μη συναινούντες συμμετέχοντες πιστωτές, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του παρόντος κεφαλαίου,
(iv) τα γεγονότα καταγγελίας, τα δικαιώματα καταγγελίας των συμμετεχόντων πιστωτών και τις συνέπειες καταγγελίας από και ως προς καταλαμβανόμενο πιστωτή και τον οφειλέτη,
(v) την δήλωση ως προς την βιωσιμότητα που θα συνοδεύει την έγκριση πρότασης αναδιάρθρωσης οφειλών,
(vi) τις διαδικασίες συμμετοχής του Δημοσίου και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης στην κατάρτιση συμφωνιών εξωδικαστικής ρύθμισης χρηματικών οφειλών σε πολυμερή βάση,
(vii) την αποχή από μέτρα εκτέλεσης αλλά και από την άσκηση συμβατικών δικαιωμάτων σε βάρος του οφειλέτη κατά το χρόνο που εξετάζεται τυχόν αίτησή του ή πρόταση προς αυτόν για την συναινετική αναδιάρθρωση των οφειλών του (συμπεριλαμβανομένης και της προθεσμίας διαμεσολάβησης κατά του όρους του εδαφίου (δ)). Σημειώνεται ότι αναστολή δεν θα παρέχεται σε οφειλέτες που είναι φυσικά πρόσωπα και δεν θα καταλαμβάνει πλειστηριασμό ο οποίος έχει προγραμματισθεί εντός δύο (2) μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης από τον οφειλέτη,
(viii) την εξέταση αιτήματος οφειλέτη που δεν αποδέχεται προτεινόμενη πρόταση συμβιβασμού που παράγεται αλγοριθμικά για την υποβολή των όρων συμβιβασμού σε διαμεσολάβηση. Σε περίπτωση που το αίτημα υποβολής σε διαμεσολάβηση γίνεται δεκτό από την πλειοψηφία των χρηματοδοτικών φορέων που αφορά, τότε ως προς τις οντότητες που ικανοποιούν τον ορισμό της πολύ μικρής οντότητας του ν. 4308/2014, την ευθύνη διαμεσολάβησης μπορεί να αναλάβει οποιοσδήποτε πιστοποιημένος μεσολαβητής, ενώ σε κάθε άλλη περίπτωση την ευθύνη αναλαμβάνει πιστοποιημένος τραπεζικός μεσολαβητής, σε περίπτωση που παρά την παρέλευση 30 ημερών από την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία συμβιβασμού μεταξύ της πλειοψηφίας των πιστωτών και του οφειλέτη, τότε η μεσολάβηση θεωρείται λήξασα χωρίς δυνατότητα παράτασης ή ανανέωσης, και
(ix) την επεξεργασία κοινά αποδεκτής μεθόδου για την διάγνωση της βιωσιμότητας οφειλέτη και την ευθύνη της παροχής σχετικής δήλωσης προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, κατά περίπτωση.
4. Μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας μπορούν επίσης να υποβάλλονται και να προωθούνται αιτήσεις οφειλετών για διμερή ρύθμιση των οφειλών τους. Με την αίτηση υπαγωγής στη διαδικασία κατά το προηγούμενο εδάφιο παρέχεται από τον οφειλέτη άδεια για κοινοποίηση στον πιστωτή, επεξεργασία και διασταύρωση από αυτόν των δεδομένων του, τα οποία περιλαμβάνονται στην αίτηση και τα συνοδευτικά έγγραφα για τους σκοπούς της διαδικασίας ρύθμισης οφειλών. Η άδεια του προηγούμενου εδαφίου συνεπάγεται την άρση του απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεων.