Η Ελλάδα είναι σε τόσο δεινή οικονομική κατάσταση που οι άνθρωποι της είναι στους δρόμους, και οι χρηματοδοτικοί κίνδυνοι της χώρας την ωθούν εκτός της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης. Ωστόσο, σε μια πρόσφατη έρευνα γύρω από τη διαχείριση των οικονομικών τους, οι Έλληνες βρέθηκαν στην κορυφή όλης της Ευρώπης.
Αυτό το φαινομενικά αδιανόητο συμπέρασμα προέρχεται από την ING Investment Management. Στην έρευνα ερωτήθηκαν 5.500 ενήλικες σε 11 χώρες και διαπιστώθηκε ότι οι Έλληνες ιδιώτες επενδυτές σημείωσαν την υψηλότερη βαθμολογία. Η δημοσκόπηση έθεσε 13 ερωτήσεις σχετικά με τη συνταξιοδοτική αποταμίευση, τα στεγαστικά δάνεια, τις πιστωτικές κάρτες, τους λογαριασμούς ταμιευτηρίου και τη χρηματιστηριακή αγορά.
Οι Έλληνες, ένας λαός εξαρτώμενος κατά πως φαίνεται για χρόνια από κρατικά επιδόματα, που τώρα αντιμετωπίζει τεράστιες περικοπές μισθών και συντάξεων, δεν είχαν σχεδόν καμία εκπαίδευση σε θέματα προσωπικής οικονομικής διαχείρισης ιστορικά. Σε συνεντεύξεις με τραπεζίτες στην Αθήνα αυτό το φθινόπωρο, το μόνο ίχνος χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης ήταν τα πρόσφατα εγκαίνια του Εθνικού Μουσείου Οικονομικής Ιστορίας. Το γεγονός σχολιάστηκε τότε: εν μέσω αυτής της αναταραχής, έχει σημειωθεί πολύ μικρή προσπάθεια ένταξης της χώρας στην παγκόσμια τάση οικονομικής παιδείας.
Οι ιδιωτικές τράπεζες χρηματοδοτούν ένα πρόγραμμα Junior Achievement προσανατολισμένο σε μαθητές λυκείου. Αλλά έχει υπάρξει μικρή διείσδυση. Σε πολλά σχολεία, οι εκπαιδευτικοί είναι τόσο αηδιασμένοι με τους τραπεζίτες που δεν τους επιτρέπουν να επισκέπτονται τις τάξεις τους. Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση βρέθηκε αντιμέτωπη με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και την εξοικονόμηση πόρων. Δεν έχει κάνει σχεδόν τίποτα στο μέτωπο της οικονομικής εκπαίδευσης.
Πώς μπορεί λοιπόν οι Έλληνες να ήρθαν πρώτη σε ένα τεστ οικονομικής παιδείας; Η απάντηση είναι ότι δεν μπορούν. Το μόνο που δείχνει η δημοσκόπηση είναι ότι τα πήγαν καλύτερα από όλους τους άλλους. Κατά μέσο όρο, οι Ευρωπαίοι απάντησαν σωστά σε 6,2 από τα 13 ερωτήματα, λιγότερο από το 6,8 στην ίδια έρευνα δύο χρόνια νωρίτερα. Τα αποτελέσματα αυτά είναι σύμφωνα με τα δυσμενή αποτελέσματα περί χρηματοοικονομικής παιδείας στις ΗΠΑ.
Στην έρευνα της ING, το 24% των Ελλήνων βρέθηκαν να έχουν καλή ή άριστη γνώση των προσωπικών οικονομικών θεμάτων, και ακολουθούν οι:
Ηνωμένο Βασίλειο 22%
Ολλανδία, 22%
Ουγγαρία, το 15%
Τσεχική Δημοκρατία, 14%
Ρουμανία, το 12%
Βουλγαρία, 12%
Πολωνία, 11%
Σλοβακία, 9%
Ισπανία, 9%
Τουρκία, 7%
Στην Ευρώπη, η Ισπανία για παράδειγμα έχει κάνει σημαντικές προσπάθειες για την οικονομική εκπαίδευση των πολιτών όπως προκύπτει από στοιχεία των ισπανικών τραπεζών. Ωστόσο, η Ισπανία εμφανίστηκε προτελευταία στη δημοσκόπηση. Η Ισπανία είναι μία από τις 36 χώρες με επίσημη στρατηγική για την αύξηση του οικονομικού IQ των πολιτών της, και έχει υιοθετήσει αντίστοιχα προγράμματα από το 2008. Το πρόγραμμα έχει τις ρίζες του στον απόηχο της φούσκας του Internet το 2002, όταν κρίθηκε απαραίτητη η εκπαίδευση των επενδυτών σε θέματα όπως η διαχείριση ρίσκου και η διαφοροποίηση.
Η κατάρρευση του στεγαστικού κλάδου, η οποία ήταν εξίσου καταστροφική με αυτήν στις ΗΠΑ, διεύρυνε την εστίαση σε στεγαστικά δάνεια και σε όλα τα είδη του οικογενειακού χρέους. «Τώρα, με τα μέτρα λιτότητας που συνδέονται με την κρίση του ευρώ, η Ισπανία έχει ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα προσωπικών οικονομικών που περιλαμβάνει σχεδιασμό προϋπολογισμού, αποταμίευση, συνταξιοδότηση και γενικά τραπεζικά θέματα.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Η οικονομική παιδεία είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα, και δεν έχουμε ακόμη βρει τον τρόπο να περάσουμε στους απλούς ανθρώπους την οικονομική τεχνογνωσία που χρειάζονται για να διαχειριστούν τη ζωή τους. Η Ισπανία έχει ένα δραστήριο πρόγραμμα αλλά εμφανίστηκε χαμηλά στη λίστα, ενώ η Ελλάδα δεν έχει κανένα πρόγραμμα και έφτασε στην κορυφή. Εν τω μεταξύ, αξίζει να σημειωθεί πως όλες οι βαθμολογίες είναι χαμηλές.
Στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης, ακαδημαϊκοί και πολιτικοί σε όλο τον κόσμο ερευνούν τρόπους για να καταστήσουν τους πολίτες γνώστες μιας σειράς θεμάτων όπως αδυναμία πληρωμών, έξοδα από τόκους, και άλλα. Μερικοί έχουν παραδώσει τα όπλα και δήλωσαν ότι είναι αδύνατο – ότι ο στόχος αυτός δεν θα επιτευχθεί ποτέ. Αντ ‘αυτού προτιμούν να πιέσουν για περισσότερες διασφαλίσεις εκ μέρους της κυβέρνησης. Αλλά αυτό δεν είναι μια μακροπρόθεσμη λύση. Θα πρέπει να βρούμε τρόπους να κάνουμε τα μαθηματικά και τα χρηματικά θέματα ενδιαφέροντα για τα παιδιά, έτσι ώστε να μεγαλώσουν γνωρίζοντας πώς να κάνουν έξυπνες αποφάσεις σχετικά με τα εισοδήματα τους.