Αν μια φωτογραφία είναι χίλιες λέξεις, τότε 3 φωτογραφίες που ανασύρουν συγκλονιστικές στιγμές 74 χρόνια μετά λένε πολλά. Ο λόγος για τις φωτογραφίες που αποτυπώνουν την εκτέλεση ενός Ρεθυμνιώτη στην παραλία των Μισσιρίων.
Ανάλογο ενδιαφέρον όμως έχει και η αναζήτηση-έρευνα που πραγματοποίησε ο Δημήτρης Σκαρτσιλάκης για να εξακριβωθεί η ταυτότητα αυτού του νέου ανθρώπου-μάρτυρα, μέσω ανθρώπων οι οποίοι μπορεί να άκουσαν, να είδαν η να τον γνώριζαν. Η φωτογραφία-ντοκουμέντο είναι αδιαμφισβήτητα ο πιο δυνατός συνδυασμός σε μία ιστορική έρευνα.
Η έρευνα για την αναγνώριση αυτού του ανθρώπου όπως ήταν φυσικό ξεκίνησε από το επίκεντρο των γεγονότων που φαίνονται στη φωτογραφία, δηλαδή από τα περιβόλια και τα Μισσίρια. Εξάλλου η πλειοψηφία των θυμάτων προέρχονταν από εκείνη την περιοχή.
Τα στοιχεία που μας δίνουν οι φωτογραφίες είναι ότι: 1. πρόκειται για μεμονωμένη εκτέλεση 2. Πρόκειται για νέο άνθρωπο μάλλον όχι αγρότη 3. Χρονικά το συμβάν τοποθετείται στον Ιούνιο (λόγω ένδυσης και εξοπλισμού των Γερμανών, καθώς και της διαταγής για αντίποινα που εκδόθηκε αμέσως μετά τη μάχη). Η έρευνα μας οδήγησε στον Σταυρωμένο, όπου οι πληροφορίες ταίριαζαν με την περιγραφή του ανθρώπου αυτού. Η σύγκριση με μία προπολεμική οικογενειακή φωτογραφία βοήθησε αρκετά στην αναγνώριση του θύματος.
Πρόκειται για το Δημήτρη Δροσάκη από το χωριό Χαμαλεύρι, υπάλληλο της Αγροτικής Τράπεζας.
Οι μαρτυρίες του κυρίου Δημήτρη Αντωνογιωργάκη, της κυρίας Στέλλας Γουλιερμάκη καθώς και η διασταύρωση πληροφοριών ήταν καθοριστικές για την έρευνα αυτή.
Ο Δ. Δροσάκης καταγόταν από το χωριό Χαμαλεύρι και ήταν υπάλληλος στην Αγροτική Τράπεζα. Η ρίψη των Αλεξιπτωτιστών τον βρήκε στο Χαμαλεύρι. Πολέμησε (ως πολίτης) με τον υπολοχαγό Ν. Κατσιράκη στη μάχη του Σταυρωμένου. Μετά από σκληρή μάχη ο οικισμός καταλαμβάνεται και οι Γερμανοί αιχμάλωτοι περνάνε μέσα από το χωριό. Λέγεται ότι κατά τη διάρκεια της παράδοσης των ναζί αλεξιπτωτιστών, ο Δ. Δροσάκης έχοντας δει το σπίτι του στο Σταυρωμένο κατεστραμμένο από τη μάχη, μαινόμενος άρπαξε ένα ξύλο και άρχισε να χτυπάει τους αιχμάλωτους Γερμανούς έως ότου τον σταμάτησαν. Αυτό το συμβάν θα του στοίχιζε αργότερα τη ζωή.
Τον Ιούνιο του 1941 όλα έχουν τελειώσει οι Συμμαχικές δυνάμεις έχουν εγκαταλείψει την Κρήτη, οι Γερμανοί γλείφουν τις πληγές τους, ενώ μετά τα αντίποινα και τις καταστροφές οι πολίτες επιστρέφουν δειλά-δειλά στα σπίτια τους. Η Γερμανική πλέον διοίκηση διατάζει την επιστροφή όλων των δημοσίων υπαλλήλων στις θέσεις τους.
Ο Δροσάκης αποφασίζει να επιστρέψει στη δουλειά του και έτσι κατεβαίνει στην πόλη του Ρεθύμνου. Ενώ καθόταν στο καφενείο του “Ζωλώτα” (οδός Αρκαδίου) μια ομάδα Γερμανών πέρασε από μπροστά του. Ένας από αυτούς τον κοίταζε επίμονα. Ο καφετζής, διαπιστώνοντας τον κίνδυνο, προειδοποιεί τον Δροσάκη να φύγει. Δεν πρόλαβε όμως, σύντομα η ομάδα τον είχε κυκλώσει. Δεν γνωρίζουμε εάν τον αναγνώρισε κάποιος από αυτούς η αν οι κινήσεις του τον πρόδωσαν.
Ήταν μεσημέρι αλλά δεν γνωρίζουμε ακριβώς ποια μέρα, όταν ο Δ. Δροσάκης περικυκλωμένος από ένα άγημα Αλεξιπτωτιστών, οδηγείται στον τόπο της εκτέλεσης.
Η Βασιλεία Μουτάφη 12 ετών τότε, όπου μερικές μέρες πριν είχε χάσει τον πατέρα της(εκτελέστηκε στο ίδιο σημείο) κοίταζε με φόβο την πομπή να περνάει μπροστά από το σπίτι της. «Ποιός είναι αυτός;» Ακουγόταν από στόμα σε στόμα. «Ο Δροσάκης είναι…. Ακόμα δε χόρτασαν αίμα;» Οι κάτοικοι φοβισμένοι κλείστηκαν μέσα στα σπίτια. Σύντομα ακούστηκαν πυροβολισμοί.
Τα άσχημα νέα διαδόθηκαν γρήγορα. Το κακό μαντάτο φτάνει στην οικογένεια του. Ο νεκρός πρέπει να ταφεί, όμως ο φόβος δεν επιτρέπει κάτι τέτοιο. Ωστόσο το Σεπτέμβριο του 1941 φίλοι του νεκρού πάνε στο σημείο της εκτέλεσης, ανασύρουν το πρόχειρα θαμμένο σώμα και το μεταφέρουν στο χωριό.
Φήμες ακούστηκαν αργότερα, ότι ο Δ. Δροσάκης άνοιξε μόνος του τον τάφο του και ότι ακόμα χτύπησε με το φτυάρι έναν Γερμανό. Αυτό όμως δε φαίνεται να ευσταθεί διότι δεν τεκμηριώνεται από τις φωτογραφίες, τα ρούχα του δείχνουν καθαρά και επιπλέον εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο θα τον σκότωναν επί τόπου
Ενδιαφέρον έχουν οι φήμες που ήθελαν τους Γερμανούς να φωτογραφίζουν τους Κρητικούς την ώρα που πολεμούσαν. Έτσι έλεγαν και για τον άνθρωπο αυτό. Φυσικά αυτό δεν αληθεύει δείχνει όμως σε τι βαθμό είχε αναπτυχθεί αυτή η μυθολογία για τους Γερμανούς στρατιώτες και τις φωτογραφικές τους μηχανές, κάτι που σε τελική ανάλυση είχε βάσεις. Μην ξεχνάμε ότι οι τελευταίες στιγμές αυτού του ανθρώπου απαθανατίστηκαν από αυτούς.
Ο Δημήτρης Δροσάκης ήταν ένας από τους πολλούς Έλληνες που πλήρωσαν με τη ζωή τους την αντίσταση στον κατακτητή.
Μετά από 70 χρόνια αυτή η έρευνα ίσως είναι το καλύτερο μνημόσυνο για έναν μάρτυρα όπως και για τους υπόλοιπους 109 που εκτελέστηκαν στα Μισσίρια.
Οφείλουμε να θυμόμαστε…..
Το κείμενο και οι φωτογραφίες είναι του ιστορικού ερευνητή Δημήτρη Σκαρτσιλάκη και πρωτοδημοσιεύθηκαν σε τοπικό ΜΜΕ της Κρήτης.
Η έρευνα αυτή δε θα μπορούσε να ολοκληρωθεί χωρίς τη βοήθεια των: Δημητρίου Αντωνογιωργάκη, Στέλλας Γουλιερμάκη, Βασιλείας Μουτάφη, Βαγγέλη Χατζηκωνσταντίνου(ανιψιός Δ.Δροσάκη), Γεωργίου Πωλιουδάκη, Μαρίας Αρχοντάκη και Ανδρέα Φεσσά.