Την Τετάρτη 26 Νοεμβρίου έχασε τη μάχη με τον καρκίνο ο Θανάσης Παντελόγλου, διαπρεπής χημικός που τα τελευταία 15 χρόνια έδινε αγώνα για το νερό ενάντια στη ρύπανσή του από βαρέα μέταλλα, επισημαίνοντας προς κάθε κατεύθυνση τις καρκινογενείς επιδράσεις της βιομηχανίας στην περιοχή του ποταμού Ασωπού – και όχι μόνο.
“Το νερό είναι η ζωή…”
επαναλάμβανε με πάθος ο Θανάσης Παντελόγλου, μία από τις πιο αγαπητές φιγούρες που εμφανίζονται στο ντοκιμαντέρ Σταγώνες (που αφορά την ιδιωτικοποίηση του νερού), και που προκάλεσε τόσο συμπάθεια όσο και εγρήγορση σε πολλούς ανθρώπους μέσα από τον αγώνα του για το νερό της περιοχής, και κάθε περιοχής. Μάθαμε για την αρρώστια του πριν από δύο μήνες, όταν τον προσκάλεσε η Κίνηση Πολιτών Πηλίου και Βόλου για το Νερό να μιλήσει στη δεύτερη Πανελλαδική Συνάντηση για το Νερό, που θα γίνει στο Βόλο στις 29-30 Νοεμβρίου. Αναγκασμένος να αρνηθεί εκείνη την πρόσκληση, αντίθετα από τις συνήθειές του, αναμέναμε να τον συναντήσουμε κάποια στιγμή υγιή στο μέλλον. Όμως, ο θάνατος μας πρόλαβε. Και με έναν τραγικό τρόπο επιβεβαίωσε τον εδώ και πολλά χρόνια αγώνα του για υγιές και καθαρό νερό στην περιοχή του Ασωπού. Ο Θανάσης Παντελόγλου, ένας ακόμα αριθμός στις στατιστικές αύξησης του καρκίνου, είναι ένας άνθρωπος που αγαπήσαμε και εκτιμήσαμε πολλοί για τον αγώνα που έδινε ως το τέλος έναντια στην αύξηση αυτών των θλιβερών στατιστικών, των οποίων τώρα αποτελεί μέρος.
Ποιος ήταν ο Θανάσης Παντελόγλου
Γεννήθηκε το 1945 στη Νέα Ιωνία Αττικής και ήταν πτυχιούχος χημικός και βιοχημικός μηχανικός. Υπήρξε μεταφραστής σε μεγάλες εγκυκλοπαίδειες (Brittanica, Μεγάλη Σοβιετική) και δίδαξε σε πολλά σεμινάρια για τα συστήματα Ολικής Ποιότητας στην παραγωγή, ενώ επί 15 χρόνια δίδασκε ως Καθηγητής στα ΤΕΙ Αθηνών στον τομέα Ιατρικών Οργάνων και Ιατρικής Τεχνολογίας. Η εργασία του, τόσο στη βιομηχανία ιατροτεχνολογικών προϊόντων όσο και στην παραγωγή τροφίμων, τον έφερε από την αρχή σε επαφή με το νερό. Κατασκευάζοντας και δουλεύοντας πάνω σε μηχανήματα αιμοκάθαρσης, όπου το “καθαρό νερό” είναι απαραίτητο, υπήρξε από την αρχή της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας ευαίσθητος με την ανθρώπινη υγεία. Αργότερα, και επί 32 χρόνια, δούλεψε στη βιομηχανία παραγωγής πρώτων υλών για τρόφιμα, καθώς και στην παρασκευή απορρυπαντικών. Εκεί ανακάλυψε και το πρόβλημα με το νερό στην περιοχή γύρω από τον ποταμό Ασωπό, που ξεκινά από τη Θήβα και καταλήγει στον Ωρωπό. Διαπίστωσε γύρω στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ότι οι πατέντες που χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή σαπουνιών και άλλων πρώτων υλών δεν λειτουργούσαν, δεν απέδιδαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Αναζητώντας το συστατικό που είχε “χαλάσει”, και σε συνεχή επαφή με άλλους συναδέλφους του που δούλευαν στη βιομηχανία της περιοχής, διαπίστωσε ότι αυτό ήταν ένα κοινό πρόβλημα: το χαλασμένο συστατικό ήταν το νερό!
Έκτοτε, βάλθηκε να ενημερώσει τον κόσμο για τον κίνδυνο στην υγεία και άρχισε να συλλέγει στοιχεία και να δίνει διαλέξεις λέγοντας στον κόσμο ότι, “στην περιοχή σκοτώνετε τα παιδιά σας”. Το 2000, ένας ιερέας που μόλις είχε γίνει γονιός, ο Ιωάννης Οικονομίδης, άκουσε μία διάλεξη, και έκτοτε οι δυο τους συνενώθηκαν σε αυτόν τον αγώνα ενημέρωσης και κινητοποίησης των κατοίκων, που θα συνεχίζεται μέχρι τη δικαίωση…
Αγώνας για το Νερό, αγώνας για τη Ζωή
Εν συντομία το ιστορικό της περιοχής: από το 1969 με χουντικό διάταγμα ο ποταμός Ασωπός γίνεται αποδέκτης βιομηχανικών λυμμάτων και πολλές βιομηχανίες της Αττικής συγκεντρώνονται εκεί. Εκεί που μέχρι τότε το νερό ήταν ποτιστικό (για τα χωράφια), ενώ ο ίδιος θυμάται πως ήταν και νερό διασκέδασης (τα παιδιά ψάρευαν και παίζαν με τα νερά του Ασωπού). Οι βιομηχανίες συγκεντρώθηκαν άναρχα σε μια περιοχή που ποτέ δεν χαρακτηρίστηκε βιομηχανική και, ως εκ τούτου, ποτέ δεν είχε τις αυστηρές προδιαγραφές λειτουργίας βιομηχανικής ζώνης (δρόμους, αποχετεύσεις, κλπ). Ως αποτέλεσμα, από τη μία οι βιομηχανίες πετούν απευθείας μέσα στον υδροφόρο ορίζοντα τα λύμματά τους, ρυπαίνοντας όχι μόνο τον ποταμό αλλά και όλη την υπόγεια λεκάνη νερού. Από την άλλη, οι βιομηχανίες συνυπάρχουν δίπλα-δίπλα με χωράφια που παράγουν προϊόντα που διοχετεύονται σε όλη την Ελλάδα και καταναλώνονται από όλους μας. Τα προϊόντα αυτά (καρότα, πατάτες κλπ, που αναπτύσσονται μέσα στη γη και λειτουργούν ως “σφουγγάρι” για τη ρύπανση) έχουν βρεθεί να έχουν βαρέα μέταλλα (νικέλιο, κάδμιο, εξασθενές χρώμιο). Οι αποκαλύψεις αυτές συνάντησαν την οργή των αγροτών που, αντί να συσπειρωθούν με τους επιστήμονες ενάντια σε όσους ρυπαίνουν, ενήργησαν εναντίον όσων αποκάλυψαν το πρόβλημα. Έτσι, απείλησαν τον κ. Παντελόγλου, ξυλοκόπησαν με την κάλυψη μπράβων τον ιερέα Οικονομίδη, ενώ έστειλαν μέσω του δικηγόρου τους κ. Βασίλη Καπερνάρου εξώδικο στον καθηγητή Γιάννη Ζαμπετάκη που διεξήγαγε εργαστηριακές έρευνες που επιβεβαίωσαν την ύπαρξη των βαρέων μετάλλων στα προϊόντα τους.
Όμως, οι λίγοι σύμμαχοι που -δειλά, λόγω της οικονομικής εξάρτησης της περιοχής από τη βιομηχανία, αλλά σταθερά- αυξάνονταν σε αυτόν τον αγώνα, δεν σταμάτησαν ποτέ. Διότι γι αυτούς είναι ένας αγώνας για τη ζωή. Που μάλιστα αφορά όλη την Ελλάδα, που καταναλώνει αυτά τα προϊόντα.
Σύμφωνα με όλα τα στοιχεία που μας παραχώρησε αφειδώς ο Θανάσης Παντελόγλου και όλοι όσοι συμμετέχουν σε αυτόν τον αγώνα είναι συγκλονιστικά. Στην περιοχή αυτή, όπου επαναλαμβάνω υπάρχει αγροτική παραγωγή, υπάρχουν σήμερα 1000 και πλέον βιομμηχανίες, κυρίως μεταλλουργίας, χαλκού και αλουμινίου, βαφεία κλπ, οι οποίες χρησιμοποιούν τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα για την παραγωγή των προϊόντων τους και μετά πετούν εκεί τα λύμματά τους. Ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας έχει ταπεινωθεί σε μεγάλο βαθμό: “απ’ τα 30 μέτρα τα πηγάδια μας, τώρα είναι στα 300 μέτρα”, όπως μας είπε, και η θάλασσα έχει εισρεύσει υφαλμυρώνοντας το νερό σε περιοχές όπως ο Ωρωπός. Διότι ο ενιαίος υδροφόρος ορίζοντας εκτείνεται από τη Θήβα και τα Οινόφυτα, ως το Καπανδρίτι και τον Ωρωπό!
Το νερό λοιπόν έχει μολυνθεί με μόλυβδο, αρσενικό, μαγγάνιο, νικέλιο, χαλκό, βαρέα μέταλλα που επιτίθενται στους πνεύμονες, το αίμα, το συκώτι, τα νεφρά, το νευρικό σύστημα, το ανοσοποιητικό και το κυκλοφορικό. Έχουμε όμως και το εξασθενές χρώμιο, το οποίο εισχωρεί στο κύτταρο και επηρεάζει το ανθρώπινο DNA. Όπως μας είπε χαρακτηριστικά, “εκεί δημιουργείται ένα ογκολογικό κύτταρο, και αν ο όγκος είναι καλοήθης ή κακοήθης θα μας το δείξει η νεκροψία”! Η επίδραση όμως των βαρέων μετάλλων είναι ακόμη μεγαλύτερη καθώς επιδρούν στο αναπαραγωγικό σύστημα δημιουργώντας τερατογενέσεις και προβλήματα αναπαραγωγής. “Αυτές οι επιδράσεις φτάνουν μέχρι τρίτη γενιά”, μας είπε στο πλαίσιο της έρευνάς μας για το νερό, “και τώρα μελετάμε τυχόν επιδράσεις σε τέταρτη γενιά”!
Ύστερα από επώνυμες, και επώδυνες, καταγγελίες και μετρήσεις που έγιναν αναγκαστικά ύστερα από πολλά χρόνια, επιβεβαιώθηκαν πρόστιμα αρκετών χιλιάδων ευρώ σε βιομηχανίες που ρυπαίνουν – μία από αυτές (η ΕΑΒ, που είχε στείλει εξώδικο στον Παντελόγλου) κρατική, άρα το πρόστιμο θα το πληρώσουμε εμείς, οι πολίτες. Παρόλα αυτά, όλες οι βιομηχανίες συνεχίζουν τη ρυπογόνα τους δραστηριότα καθώς τα κέρδη τους είναι μεγαλύτερα από τα πρόστιμα και σίγουρα πολύ μεγαλύτερα απ’ ότι αν επένδυαν σε φίλτρα και άλλες τεχνολογίες καθαρισμού του νερού. “Στην ουσία κρυφοεπιδοτούνται όλοι αυτοί”, μας είχε πει ο Θανάσης Παντελόγλου, “αφού απαλάσσονται από την υποχρέωση καθαρισμού, που είναι ένα 15% του κόστους τους”!
Παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές
Ο Θανάσης Παντελόγλου θεωρούσε πολύ σημαντικό να καταγραφούν όλα αυτά τα στοιχεία προκειμένου να είναι διαθέσιμα στους πολίτες και τους επιστήμονες που θα τα χρειαστούν στο μέλλον. Έτσι, τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιούνταν σε θέματα Εγκληματολογίας Περιβάλλοντος και Υγείας στο Ινστιτούτο Τοπικής Ανάπτυξης και Πολιτισμού (ΙΤΑΠ) στα Οινόφυτα Βοιωτίας, όπου ήταν πρόεδρος, Ινστιτούτο που σκοπό είχε την επιστημονική τεκμηρίωση γύρω από τα θέματα του νερού και της ρύπανσης. Ο αγώνας του ήταν αγώνας για την ίδια τη ζωή, και ως τέτοιος δεν σταματά με έναν θάνατο, έστω κι αν είναι ο θάνατος ενός αγαπητού προσώπου που, ως τέτοιος, θλίβει όσους είχαμε την τιμή να τον γνωρίσουμε από κοντά. Απεναντίας, με μεγαλύτερο πείσμα, συνεχίζουμε…
Η κηδεία του Θανάση Παντελόγλου θα γίνει την Παρασκευή 28 Νοεμβρίου στις 14:00 στον Κόκκινο Μύλο στην Ν. Φιλαδέλφεια (Αθήνα).
Τον ίδιο και τις απόψεις του, που αφειδώς μας προσέφερε, μπορείτε να παρακολουθήσετε στα σύντομα αποσπάσματα του ντοκιμαντέρ Σταγώνες που είναι ελεύθερα αναρτημένο στο διαδίκτυο (www.stagonesdoc.gr, στο 35:25-44:10, 1:20:15-1:26:02, και στο 1:34:00).
Σύντομα θα δημοσιεύσουμε και άλλα κομμάτια της συνέντευξης που μας παραχώρησε και, λόγω χώρου, δεν μπορέσαμε να δημοσιεύσουμε στο ντοκιμαντέρ.