Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ – THUCYDIDES
(Αθήνα περ. 460 – περ. 395 π.Χ.)
Μέγιστος έλληνας ιστορικός, που κατέγραψε την ιστορία του πελοποννησιακού πολέμου, εξόριστος από την Αθήνα λόγω ατυχούς εκβάσεως της στρατηγίας του στην Αμφίπολη. Στο έργο του παρουσιάζει την πολιτική ζωή της εποχής του, στον πόλεμο και στην ειρήνη, ξεκινώντας από τις αρχές της ιστορικής αλήθειας, της κυκλικής κίνησης της ιστορίας και της επιδράσεως των οικονομικών, κοινωνικών και προσωπικών όρων, καθώς και του παραλόγου στην ιστορική εξέλιξη, με αυστηρή επιστημονική και κριτική μέθοδο και σε μεγαλοπρεπές ύφος. Μολονότι αριστοκρατικής καταγωγής, θαυμαστής του Περικλή και εκφραστής του πνεύματος της αθηναϊκής δημοκρατίας στον Επιτάφιο και της διαλεκτικής σύνθεσης των πολιτικών αντιθέσεων στις Δημηγορίες. Η επίδραση της θουκυδίδειας σκέψης υπήρξε καθοριστική σε όλους τους μεταγενέστερους ιστορικούς συγγραφείς, κυρίως λατίνους, γερμανούς και άγγλους.
Έργα: Ξυγγραφή.
Βιβλιογραφία: [Έκδ. Aldi Βενετία (1502), Weidmann Series (1862-1878), Karl Hude, Teubner, Leipzing (1913-1925), 2 τόμ., Εδ. Μέγερ, μτφρ. Βενιζέλου (1937-1940)], Μαρκελλίνος, Πλούταρχος, Κίμων, Διονύσιος Αλικαρνασσεύς, Περί του Θουκυδίδου χαρακτήρος, Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, Σουίδας, F.Ulrich, Συμβολαί εις την ερμηνεία του Θουκυδίδου, 1846, Ul. v. Wilamowits – Moellendorff, Die Thucydides Legende, 1878, Ed. Schwartz, Το ιστορικό έργο του Θουκυδίδου, 1919, J.H. Finley, Thucydides, 1947, Jacq. de Romilly, Thucydides and athenian imperialism, 1963, J. Classen, 1964, Hans Herter, Thukydides, 1968, Hartmut Leppin, Thukydides und die Verfassung der polis, 1999, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου (άρθρ. Κ.Δ. Γεωργούλη), Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Ηρόδοτος και Θουκυδίδης, μαρμάρινη προτομή, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νεαπόλεως.
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ (ΒΙΒΛ. Β΄, 36-41)
** ** **
Αφετηρία μιας ιστορίας είναι το γεγονός. Το γεγονός πρέπει να χρονολογηθεί, να ενταχθεί στο χρόνο, να τοποθετηθεί στην εποχή του. Το γεγονός πρέπει να εντοπιστεί, να ταυτιστεί με τον τόπο, να τεθεί στη γεωγραφική του θέση. Το γεγονός πρέπει να γνωριστεί, να γίνει γνωστό, να μεταδοθεί.
Το γεγονός είναι είδηση, ανακάλυψη, πληροφόρηση. Η είδηση πρέπει να είναι ακριβής, πλήρης, θετική. Η ανακάλυψη πρέπει να στηρίζεται στην έρευνα, στις πηγές, στις ιστορικές μαρτυρίες. Η πληροφόρηση πρέπει να βασίζεται στη βιβλιογραφία, στα ιστορικά στοιχεία, στις βοηθητικές επιστήμες της ιστορίας.
Το γεγονός πρέπει να επιλεγεί. Όλα τα γεγονότα δεν είναι ιστορικά γεγονότα. Το γεγονός πρέπει να οικοδομηθεί. Κάθε απομονωμένο γεγονός είναι ακατανόητο, αν δεν το δούμε στο ιστορικό του πλαίσιο. Το γεγονός πρέπει να ερευνηθεί. Χωρίς έρευνα των πηγών, χωρίς έλεγχο της αξιοπιστίας μίας μαρτυρίας, χωρίς κριτική, το γεγονός δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό.