Πνευματικό Ημερολόγιο (Σημειώσεις για τον 21ο αιώνα): ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ

Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ – CONSTANTINE CAVAFY
(Αλεξάνδρεια 1863 – Αθήνα 1933)

Σημαντικός νεοέλληνας ποιητής του μείζονος ελληνισμού, από μεγαλοαστική αλεξανδρινή οικογένεια με φαναριώτικες ρίζες, που μετά την παρακμή της θα τον οδηγήσει στη θέση υπαλλήλου του Γραφείου Υδρεύσεως. Ιδιόρρυθμος κοσμοπολίτης, πέρασε αρκετό καιρό στο Λίβερπουλ, το Λονδίνο και την Πόλη και αναδείχθηκε σε σημαντική μορφή της δυτικής ποίησης. Υιοθετώντας μια ιστορική, ψυχολογική και πολιτική οπτική, έγραψε φιλοσοφικά, ιστορικά και αισθησιακά ποιήματα, εμπνευσμένα από το λυρικό, ερωτικό και συμβολικό τρόπο αντιμετώπισης της ζωής. Το συνολικό του έργο, αποτελούμενο από δύο εκατοντάδες περίπου ποιήματα και κάποια πεζά, πέρα από την επίδραση του αμφισβη-τούμενου ομοφυλοφιλικού πάθους του, υπερβαίνει την Αλεξάνδρεια της εποχής του, γεφυρώνοντας την ατομική και την συλλογική συνείδηση, τον ανατολικό και τον ελληνικό κόσμο, την αρχαιότητα και τη νεωτερικότητα.

Έργα: Ποιήματα (1935).

Βιβλιογραφία: [Έκδ. Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών, Τ. Καλμούχος – Ρ. Σεγκοπούλου, Αλεξάνδρεια (1935), Ίκαρος, Γ.Β. Σαββίδης, Αθήνα (1963)], Μιχ. Περίδης, Ο βίος και το έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη, 1948, Μιχ. Περάνθης, Ο αμαρτωλός, μυθιστορηματική βιογραφία του Κ. Καβάφη, 1953, Τίμος Μαλάνος, Ο ποιητής Κ.Π. Καβάφης, Ο άνθρωπος και το έργο του, 1957, Στρατής Τσίρκας, Ο Καβάφης και η εποχή του, 1958, Ατανάζιο Κατράρο, Ο φίλος μου ο Καβάφης, 1970, Ι.Μ. Χατζηφώτης, Καβαφικά, 1995, Δ. Δασκαλόπουλος – Μ. Στασινοπούλου, Ο βίος και το έργο του Κ.Π. Καβάφη, 2002.

ΚΕΙΜΕΝΑ: ΚΑΒΑΦΗΣ, ΠΟΙΗΜΑΤΑ (ΙΘΑΚΗ)

* * *

Μιλήσαμε για φιλοσοφία σα να γνωρίζομε τι είναι σοφία. Στην πραγματικότητα το αγνοούμε, αφού τίποτα δεν μπορούμε να το πάρομε δεδομένο. Διαιρούμε τώρα τη Φιλοσοφία σε Γνωσιολογία, Μεταφυσική και Αξιολογία, χωρίς και πάλι να γνωρίζομε την έννοιά τους. Όλη μας η προσπάθεια είναι να μπορέσομε πρώτα να τη μάθομε και ύστερα να τη βιώσομε. Αυτό μας φέρνει πάλι, για τρίτη φορά, στο ζήτημα της γνώσης. Σοφία, Γνωσιολογία, Γνώση, είναι τα θέματα που αποτελούν το πρώτο μέρος αυτών των σημειώσεων. Στο δεύτερο μέρος μας απασχολεί το ζήτημα της Μεταφυσικής, της Φιλοσοφίας γενικά, της ερμηνείας του κόσμου και της ζωής, στο τρίτο, το ζήτημα των ανθρώπινων πράξεων, των αξιών της ζωής, ή Αξιολογία.

Ο δρόμος δηλαδή ξεκινά από την Αγνοια, προχωρεί στη Γνώση, φτάνει στη Βίωση. Ωστόσο καθένα από τα τρία τούτα στάδια της πορείας μας, είναι αξεχώριστο από τα άλλα. Κανένα δε μπορεί να ολοκληρωθεί μόνο του, παρά μόνο σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα. Και πολύ φοβούμαστε πως όταν φτάσομε στο τέλος της προσπάθειάς μας, πρέπει πάλι να επιστρέψομε στην αρχή της. Γιατί μόνο τότε θα έχομε καταλάβει “οι Ιθάκες τι σημαίνουν” (Καβάφης, Ιθάκη).