Πνευματικό Ημερολόγιο (Σημειώσεις για τον 21ο αιώνα): ΛΑΠΛΑΣ

Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης

ΛΑΠΛΑΣ – PIERRE SIMON LAPLACE

(Μπωμόν-αν-Ωζ 1749 – Παρίσι 1827)

Από τους διασημότερους γάλλους επιστήμονες, καθηγητής μαθηματικών, μέλος της Ακαδημίας των Επιστημών στο Παρίσι και όλων των Ακαδημιών του κόσμου, Γερουσιαστής και Υπουργός επί Ναπολέοντος, οργανωτής του Πολυτεχνείου και της Ecole Normale. Μελέτησε την ουράνια μηχανική (ελλειπτική κίνηση πλανητών, κινήσεις σελήνης, τροχιές πλανητών Δία και Κρόνου), τη φυσική (διάθλαση, θερμομετρία, στατική ηλεκτρική) και τη θεωρία των πιθανοτήτων και διατύπωσε τον ομώνυμο νόμο του ηλεκτρομαγνητισμού. Στην κοσμογονική του υπόθεση, κατά την οποία το ηλιακό σύστημα προήλθε από περιστρεφόμενο νεφέλωμα, βασίζονται οι σύγχρονες θεωρίες της δημιουργίας. Από τη βαθιά πίστη του στην επιστήμη διατύπωσε την άποψη ότι μια διάνοια, γνωρίζοντας την ακριβή θέση καθώς και τις δυνάμεις και τις καταστάσεις του ατόμου στο σύμπαν, θα μπορούσε να αποκαλύψει το παρελθόν και το μέλλον, όπως το παρόν (Δαίμων Λαπλάς).

Έργα: Θεωρία της κινήσεως και της ελλειπτικής μορφής των πλανητών (1784), Θεωρία των έλξεων, των σφαιροειδών και του σχήματος των πλανητών (1785), Έκθεσις του συστήματος του κόσμου (1796), Πραγματεία ουρανίου μηχανικής (1798-1825), Αναλυτική θεωρία των πιθανοτήτων (1812-1820), Φιλοσοφικό δοκίμιο επί των πιθανοτήτων (1814).

Βιβλιογραφία: [Έκδ. Άπαντα, Παρίσι (1843-1847), Ακαδημία Επιστημών, Oeuvres complètes de Laplace (1878-1898), 14 τόμ.], W.W. Rouse Ball, Pierre Simon Laplace, 1908, H. Andoyer, L’ oeuvre scientifique de Laplace, 1922, M.A.B. Deakin, The development of the Laplace transform, 1981, C.C. Gillispie, – R. Fox – I.G. Guinnes, Pierre Simon Laplace 1749-1827, A life in exact science, 1997, R. Hahn, Pierre Simon Laplace 1749-1827, A determined scientist, 2005, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου (άρθρ. Κ.Σ. Χασάπη), Βικιπαίδεια.

Εικονογραφία: Προσωπογραφία, Madam Feytaud, 1842.

ΚΕΙΜΕΝΑ: ΛΑ ΠΛΑΣ, ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΟΥΡΑΝΙΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ (Τομ. ΙΙΙ-V)

* * *

Για την ερμηνεία της δημιουργίας και της συστάσεως του κόσμου αντιπαρατάσσονται η μηχανική και η τελολογική θεωρία. Ο κόσμος είναι αποτέλεσμα τυφλής και τυχαίας ενέργειας, ή έργο σκόπιμης νοητικής δυνάμεως.

Οι ίωνες φιλόσοφοι, πρώτοι δημιουργοί της μηχανικής θεωρίας, πήραν για πρώτη αρχή, βασικό στοιχείο του κόσμου, το νερό ο Θαλής, το άπειρο ο Αναξίμανδρος, τον αέρα ο Αναξιμένης, το πυρ ο Ηράκλειτος, τα άτομα ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος. Ο Εμπεδοκλής δέχεται τέσσερα ριζώματα, πυρ, αέρα, ύδωρ και γη, συστατικά της κοσμογονίας του. Και οι πυθαγόρειοι, ξεκινώντας από το κεντρικό πυρ την “Εστίαν” (Διός οίκον), εισάγουν στην κοσμογονία την κίνηση της γης περί τον άξονά της και περί τον ήλιο και την αρμονική ανακύκληση των κόσμων (αποκατάστασις και παλιγγενεσία). Μετά 20 αιώνες θα εμφανιστεί ο Κοπέρνικος, ο Κέπλερ, ο Γαλλιλαίος, ο Βάκων, ο Χομπς, ο Μπόυλ, ο Κάντιος και ο Λαπλάς, για να παρουσιάσουν τη νεφελική υπόθεση της δημιουργίας του κόσμου.