Στοιχεία που καταρρίπτουν τον κυβερνητικό μύθο του πρωτογενούς πλεονάσματος παραθέτουν οικονομικοί αναλυτές, οι οποίοι τονίζουν ότι -ακόμη και αν ευσταθεί- η θεωρία του πλεονασματικού προϋπολογισμού προβάλλει ως σταγόνα στον ωκεανό σε σχέση με τις απαιτήσεις που διαμορφώνει το δυσθεώρητο δημόσιο χρέος.
Ν.Θεοχαράκης: Πρόκειται για success fairy tail
Δ.Χιόνης: Εθνικό σχέδιο εδώ και τώραΟ αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας εμφανίζει πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 3 δις σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης στο πρώτο 8μηνο του 2013, έναντι στόχου για πρωτογενές έλλειμμα 2,5 δις την ίδια περίοδο. Το συγκεκριμένο «επίτευγμα» αποτελούσε διακαή πόθο της κυβέρνησης αλλά και της τρόικας, στο πλαίσιο της προσπάθειας να οικοδομηθεί το περιβόητο ελληνικό success story.
Όμως, ο τρόπος με τον οποίο προκύπτει αυτό το στατιστικό εύρημα καταδεικνύει ότι προσεγγίζεται ως επικοινωνιακός αυτοσκοπός από το οικονομικό επιτελείο και την τρόικα, κόντρα στη σκληρή πραγματικότητα που διαμορφώνουν η εκτίναξη της ανεργίας, η κατάρρευση του ΑΕΠ και φυσικά η αέναη αύξηση του χρέους.
Η αναγγελία πρωτογενούς πλεονάσματος σκοπίμως δεν λαμβάνει υπόψη της τα ακόλουθα ποσά:
-2 δις προέκυψαν από περικοπή πρωτογενών δαπανών με συνέπειες στην κρατική λειτουργία
-1,5 δις κέρδη των ομολόγων που επέστρεψαν οι κεντρικές τράπεζες προσμετρήθηκαν στον προϋπολογισμό (κανονικά δεν υπολογίζονται)
-1,3 δις αναπτυξιακά κονδύλια δεν έχουν αποδοθεί
-800 εκατ. έσοδα του ΕΣΠΑ εμφανίζονται ως κέρδος για το ελληνικό δημόσιο
-700 εκατ. φόροι δεν έχουν επιστραφεί σε πολίτες και επιχειρήσεις
Την αναγγελία πρωτογενούς πλεονάσματος από το υπουργείο Οικονομικών σχολιάζουν ο καθηγητής Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Διονύσης Χιόνης και ο επίκουρος καθηγητής Οικονομικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Νίκος Θεοχαράκης:
Δ.Χιόνης
Ας μην διυλίζουμε τον κώνωπα και καταπίνουμε την κάμηλο. Το πρωτογενές πλεόνασμα είναι μία πραγματικότητα. Όμως, το πρόβλημα της Ελλάδας με το Μνημόνιο δεν είναι να πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα, αλλά να πετύχει ανάπτυξη και να νικήσει το χρέος. Αυτός είναι ο στόχος.
Υπάρχει καμία πιθανότητα το γενικό δημοσιονομικό πλεόνασμα να μπορέσει ποτέ να αποπληρώσει από τώρα έως το 2020 το ποσό των 77,8 δις ευρώ; Όχι. Πρόκειται λοιπόν για ένα θέμα το οποίο εγκλωβίζει τη δημόσια συζήτηση αποκλειστικά και μόνο στη δημοσιονομική πολιτική και απομακρύνεται από την ουσία.
Ένα πρωτογενές πλεόνασμα μας επιτρέπει ενδεχομένως να διεκδικήσουμε μία ελάφρυνση του χρέους, ωστόσο, αυτήν τη στιγμή δεν έχουμε ένα δικό μας εθνικό σχέδιο. Μιλάμε για χρέος ύψους 325 δις για το οποίο ως Ελλάδα δεν έχουμε πρόταση. Ασχολούμαστε τώρα με το αν το πρωτογενές πλεόνασμα είναι αληθινό ή ψεύτικο;
Πρέπει να συγκροτηθούν προτάσεις για το χρέος και την ανάπτυξη. Τον Μάιο του 2014 τελειώνει το Μνημόνιο. Ποιος θα καλύπτει τα τοκοχρεολύσια και τι ανταλλάγματα θα ζητήσει; Αυτή είναι η συζήτηση.
Το πρωτογενές πλεόνασμα είναι μια σταγόνα στον ωκεανό σε σχέση με αυτά που έχουμε μπροστά μας.
Ν.Θεοχαράκης
Το γεγονός ότι είναι σε εξέλιξη μία εσωτερική στάση πληρωμών (δεν επιστρέφεται ΦΠΑ, δεν πληρώνονται προμηθευτές κ.ο.κ.) δημιουργεί ερωτήματα γύρω από την αναγγελία του πρωτογενούς πλεονάσματος. Αντίστοιχα, η προσμέτρηση ενός ποσού (τόκων) από την ΕΚΤ. Διότι στην πραγματικότητα, όταν η ΕΚΤ αγόρασε τα ομόλογα έστω και σε χαμηλό discount, τα εξαίρεσε από το «κούρεμα». Δηλαδή, αυτό που παρουσιάζεται σήμερα ως κέρδος είναι πολύ μικρότερο από αυτό που ήδη είχε χάσει το ελληνικό δημόσιο.
Δεν πρέπει κανείς να θριαμβολογεί για το πλεόνασμα που προκύπτει με αυτόν τον τρόπο. Αν δει κανείς τους πραγματικούς δείκτες της οικονομίας (οικοδομή, λιανικό εμπόριο κλπ), αντιλαμβάνεται ότι αυτή η ελληνική οικονομία δεν έχει τη δυνατότητα να ορθοποδήσει. Δεν πρόκειται για ένα success story αλλά για ένα success fairy tail (παραμύθι).
Άλλωστε, ακόμη και αν υποθέσουμε ότι έχουμε όντως ένα πρωτογενές πλεόνασμα, αυτό θα καταλήγει στην αποπληρωμή των τοκοχρεολυσίων των δανείων του επίσημου τομέα, που αποτελείται από τα κράτη τα οποία μας δανείζουν. Δεν θα χορηγηθεί δηλαδή στην πραγματική οικονομία, η οποία βουλιάζει από την έλλειψη ρευστότητας, από την απουσία παραγωγικής δυνατότητας, από την ανεργία και από την πραγματική πλέον αδυναμία του κόσμου να πληρώσει τους φόρους του.