Η Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου με αφορμή την επέτειο της ίδρυσης του Οργανισμού Τροφίμων & Γεωργίας της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (16/10/1945). Τον Οκτώβριο του 1980 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ καθιέρωσε την 16η Οκτωβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής με κύριο στόχο τον περιορισμό της πείνας στον πλανήτη.
Στην Ελλάδα του 1,5 εκατομμυρίου ανέργων και των 4 εκατομμυρίων πολιτών υπό την απειλή της φτώχειας σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές, επείγει η λήψη μέτρων για την εξασφάλιση της διατροφής όλων των πολιτών. Τέτοια μέτρα μπορούν να είναι:
· Εισαγωγή δωρεάν δεκατιανού σε όλα τα σχολεία με τοπικά βιολογικά προϊόντα. Δεν αρκεί η στήριξη ορισμένων μαθητών σε μερικά σχολεία, ούτε η ιδιωτική πρωτοβουλία μπορεί να υποκαταστήσει τις ευθύνες του κράτους και των Δήμων. Αξιοποιώντας δημόσιες επαγγελματικές κουζίνες (π.χ. γηροκομείων, νοσοκομείων και άλλων ιδρυμάτων όπως το ΜΑΙΧ στα Χανιά), μπορεί ο κάθε Δήμος σε τοπικό επίπεδο να προσφέρει δωρεάν δεκατιανό μαγειρεμένο με υγιεινά τοπικά προϊόντα, στηρίζοντας τόσο τους μαθητές όσο και τους αγρότες και την τοπική οικονομία. Είναι λάθος η προσφορά δεκατιανού μόνο σε ορισμένους μαθητές μερικών σχολείων, γιατί έτσι γίνεται διάκριση μεταξύ των μαθητών και μπαίνουμε στη δύσκολη θέση κάποιος να επιλέγει ποιος πρέπει να πάρει δωρεάν δεκατιανό και ποιος όχι, οπότε και αδικίες μπορεί να γίνουν και πελατειακές λογικές μπορεί να επικρατήσουν. Το δωρεάν δεκατιανό για όλα τα παιδιά σε όλα τα σχολεία ξεπερνάει τη λογική της φιλανθρωπίας και προωθεί τη λογική της υγιεινής διατροφής όλων των παιδιών στο σχολείο, κάτι που έπρεπε να έχουμε κάνει ακόμη κι αν δεν ειχαμε κρίση.
· Στήριξη της τοπικής παραγωγής βιολογικών προϊόντων. Η στήριξη της τοπικής παραγωγής βιολογικών προϊόντων μπορεί να δώσει πάρα πολλές νέες θέσεις εργασίας, εισόδημα σε τοπικό επίπεδο, διέξοδο σε πάρα πολλούς ανέργους, δίνοντάς τους κάτι παραπάνω από ένα απλό επίδομα (που ελάχιστοι παίρνουν), τη δυνατότητα να παράγουν οι ίδιοι τα προϊόντα που καταναλώνουν και στη συνέχεια να μπορέσουν να πουλάνε εδώ ή στο εξωτερικό. Χρειάζεται κράτος και Δήμοι να διαθέσουν ελεύθερους χώρους γι’ αυτό το σκοπό, κατάλληλους εκπαιδευτές κι εργαλεία, υποστήριξη σε όλη τη διάρκεια της παραγωγής και της διάθεσης με ειδικούς επιστήμονες.
· Προώθηση της τοπικής κατανάλωσης τοπικών προϊόντων. Η τοπική παραγωγή βιολογικών προϊόντων δεν αρκεί από μόνη της, εάν δε στηριχθεί έμπρακτα από τους καταναλωτές αλλά και από το σύνολο των τοπικών και δημόσιων φορέων. Δημόσιες υπηρεσίες, σχολεία, νοσοκομεία, ιδρύματα, Δήμοι κοκ θα πρέπει να δεσμευτούν σε όλες τις εκδηλώσεις τους να καταναλώνουν μόνο τοπικά προϊόντα, και μόνο. Φαίνεται δύσκολο, αλλά αν θέλουμε να ξεπεράσουμε την κρίση, θα πρέπει έμπρακτα να στηρίξουμε όλοι τους τοπικούς παραγωγούς. Η τοπική κατανάλωση τοπικών προϊόντων είναι μια οικολογική λύση, γιατί, επιπλέον, δεν προσθέτει «διατροφικά μίλια» στα τρόφιμα που καταναλώνουμε, δηλαδή καταναλώνεται πολύ λιγότερη ενέργεια, ρυπαίνεται πολύ λιγότερο η ατμόσφαιρα, όταν καταναλώνεις ένα τοπικό προϊόν σε σχέση με ένα αγροτικό προϊόν που έχει έρθει από την Κίνα ή την Αμερική. Επίσης, είναι πολύ πιο εύκολο να ελέγξεις την ποιότητα του προϊόντος και τις συνθήκες παραγωγής του αλλά και τις συνθήκες των εργαζόμενων γι’ αυτό, σε τοπικό επίπεδο. Ας αναρωτηθούμε όλοι, τι γνωρίζουμε για ένα αγροτικό προϊόν που έχει έρθει από τόσο μακρινές αποστάσεις: Ξέρουμε με τι το έχουν ψεκάσει και πόσες φορές; Ξέρουμε αν εργάζονται παιδιά – σκλάβοι όπως γίνεται π.χ. σε κάποιες περιοχές της Αφρικής γι’ αυτό το προϊόν, αντί να πηγαίνουν στο σχολείο;
· Προώθηση τοπικών προϊόντων στις ζωοτροφές σε αντικατάσταση των εισαγόμενων ζωοτροφών που και χρήματα στέλνουν στο εξωτερικό, και αφαιρούν θέσεις εργασίας στο γεωργικό τομέα στη χώρα μας σε μια περίοδο που η ανεργία θερίζει και εισάγουν από το παράθυρο τα μεταλλαγμένα στη διατροφή μας με άγνωστες συνέπειες για την υγεία μας και την οικολογική ισορροπία. Παραδοσιακές ζωοτροφές όπως τα χαρούπια π.χ. πρέπει να ενθαρρυνθούν και να ξαναμπούν στη διατροφή των ζώων, μειώνοντας τα έξοδα των κτηνοτρόφων κι ολοκληρώνοντας το διατροφικό κύκλο σε τοπικό επίπεδο, προσφέροντας επιπλέον εισόδημα στους αγρότες.
· Στήριξη των πρωτοβουλιών για συσσίτια: Οι όποιες πρωτοβουλίες πολιτών και εκκλησίας για συσσίτια για όσους βρίσκονται σε δύσκολη θέση μπορούν και πρέπει να στηριχθούν από τις δημοτικές και δημόσιες υπηρεσίες με τα μέσα που διαθέτουν, πολλαπλασιάζοντας την αποτελεσματικότητά τους κι απλώνοντας δίχτυ προστασίας στους πιο αδύναμους συμπολίτες μας.
Αυτές είναι μόνο μερικές από τις προκλήσεις που θα πρέπει να δούμε πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε με αφορμή την Ημέρα Διατροφής, προωθώντας μορφές αλληλεγγύης και υγιεινής διατροφής και παραγωγής αγροτικών προϊόντων ταυτόχρονα, συμβάλλοντας και στο ξεπέρασμα της κρίσης και στην οικολογική ισορροπία.
Φώτης Ποντικάκης
Υπεύθυνος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βάμου
