Η προσπάθεια της Γερμανίας να επιτρέψει στις χώρες της ΕΕ να επιδοτούν εκτενέστερα τις βιομηχανίες τους έχει συναντήσει την αντίδραση εμπειρογνωμόνων και κρατών μελών, οι οποίοι φοβούνται ότι η κίνηση αυτή θα μπορούσε να δώσει στη Γερμανία ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ανησυχίες τις οποίες το Βερολίνο έχει μέχρι στιγμής απορρίψει σε μεγάλο βαθμό.
Η ΕΕ αναζητά επί του παρόντος τρόπους για την αντιμετώπιση του βαρύτατου αμερικανικού νόμου περί μείωσης του πληθωρισμού ύψους 500 δισεκατομμυρίων ευρώ, ο οποίος έχει εγείρει ανησυχίες ότι οι βιομηχανίες της ΕΕ θα μπορούσαν να μετεγκατασταθούν στις ΗΠΑ προκειμένου να επωφεληθούν από το καθεστώς επιδοτήσεων.
Η Γερμανία είναι ιδιαίτερα πρόθυμη να χαλαρώσει τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, οι οποίοι σήμερα διασφαλίζουν τον θεμιτό ανταγωνισμό μεταξύ των κρατών μελών εντός της Ένωσης, ώστε να ταιριάζουν με τις ΗΠΑ. Το πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων «πρέπει επειγόντως να μεταρρυθμιστεί και να επικαιροποιηθεί», αναφέρεται σε έγγραφο στρατηγικής του κυβερνώντος SPD από την περασμένη εβδομάδα.
Ωστόσο, μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας και προειδοποιεί πολλά από τα άλλα κράτη μέλη, τα οποία φοβούνται ότι θα μπορούσε να δώσει στη Γερμανία ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι τωμ υπολοίπων στην Ένωση.
«Η χαλάρωση των κανόνων ανταγωνισμού και κρατικών ενισχύσεων δεν είναι τις περισσότερες φορές ο προτιμότερος τρόπος ή ο πιο επωφελής τρόπος για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων», δήλωσε εκπρόσωπος του ολλανδικού υπουργείου Οικονομικών Υποθέσεων στη EURACTIV.
Αντίθετα, η χαλάρωση των κανόνων για τις επιδοτήσεις θα μπορούσε εύκολα να στρεβλώσει τον ανταγωνισμό και την ανάπτυξη ή να οδηγήσει σε μια «επιβλαβή κούρσα επιδοτήσεων που ωφελεί λίγους και βλάπτει πολλούς», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Παρόμοιες ανησυχίες εμφανίστηκαν και στην Τσεχική Δημοκρατία, όπου ορισμένοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής φοβούνται ότι ένας τέτοιος αγώνας επιδοτήσεων θα ωφελούσε κυρίως τα μεγαλύτερα κράτη μέλη.
«Εάν υπάρξει μια σπείρα του «ποιος δίνει περισσότερα», η Τσεχική Δημοκρατία δεν θα κερδίσει», προειδοποίησε ο Τσέχος ευρωβουλευτής Λούντεκ Νιεντερμάγιερ (TOP 09, ΕΛΚ).
«Το συμφέρον μας είναι, στην πραγματικότητα, να γίνουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις πιο αυστηροί και όχι λιγότερο αυστηροί. Και, φυσικά, θα πρέπει να τηρούνται», πρόσθεσε ο Τσέχος ευρωβουλευτής, ο οποίος εκπροσωπεί ένα από τα κόμματα του τσεχικού κυβερνητικού συνασπισμού.
Ωστόσο, παρά τις αυξανόμενες ανησυχίες μεταξύ των εμπειρογνωμόνων και των μικρότερων κρατών μελών, η Γερμανία δεν λαμβάνει επί του παρόντος υπόψη της αυτές τις εκτιμήσεις.
Ερωτηθείσα από τη EURACTIV σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η Γερμανία αντιμετωπίζει αυτές τις ανησυχίες, το υπουργείο Οικονομίας ήταν απρόθυμο να σχολιάσει το θέμα. Το υπουργείο Οικονομίας απέρριψε τις ανησυχίες δηλώνοντας ότι η Γερμανία πιέζει μόνο για χαλάρωση και όχι για «εγκατάλειψη του εσωτερικού ελέγχου του ανταγωνισμού της ΕΕ», δήλωσε εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομίας στη EURACTIV. Αντιθέτως, ο εκπρόσωπος υποστήριξε ότι η χαλάρωση θα καταστήσει «την Ευρώπη στο σύνολό της κατάλληλη για το μέλλον».
Ωστόσο, ακόμη και μια χαλάρωση των κανόνων της ΕΕ για τις επιδοτήσεις θα μπορούσε να έχει τεράστιες αρνητικές επιπτώσεις στην ενιαία αγορά και να ωφελήσει τη Γερμανία έναντι άλλων κρατών μελών, όπως δείχνει η εμπειρία του παρελθόντος.
Διεύρυνση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος της Γερμανίας
Αντιδρώντας στην κρίση του Covid και στο ενεργειακό σοκ που προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία, «οι χώρες με βαθιές τσέπες, οι οποίες έχουν μεγαλύτερα δημοσιονομικά περιθώρια, ήταν πολύ πιο ικανές να αντιδράσουν και να σώσουν τις εταιρείες τους και να αμβλύνουν την πίεση που προέκυψε», δήλωσε στη EURACTIV ο Αρμίν Στάινμπαχ, καθηγητής δικαίου και οικονομικών της ΕΕ στην École des Hautes Études Commerciales de Paris.
«Αν τώρα χαλαρώσουμε περαιτέρω τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, ουσιαστικά θα αυξήσουμε αυτή την ανισορροπία εντός της Ευρώπης», προειδοποιεί.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι γερμανικές εταιρείες είναι ήδη οι μεγαλύτεροι δικαιούχοι κρατικών ενισχύσεων που χορηγήθηκαν ως απάντηση στην ενεργειακή κρίση, όπου έγινε ανεκτή η πρόσθετη στήριξη των εταιρειών.
Στο πλαίσιο του λεγόμενου Προσωρινού Πλαισίου για την Κρίση, η Γερμανία έχει κοινοποιήσει περισσότερες από τις μισές εγκεκριμένες κρατικές ενισχύσεις (53%), με τη Γαλλία (24%) και την Ιταλία (7%) να ακολουθούν στη δεύτερη και τρίτη θέση. Έτσι, η υπόλοιπη ΕΕ αποτελεί μόνο το 16% των κοινοποιημένων κρατικών ενισχύσεων, παρότι αντιπροσωπεύει το 45% του ΑΕΠ της ΕΕ.
«Δεν έχουν όλα τα κράτη μέλη τον ίδιο δημοσιονομικό χώρο για τις κρατικές ενισχύσεις. Αυτό είναι γεγονός. Και αποτελεί κίνδυνο για την ακεραιότητα της Ευρώπης», αναφέρεται σε επιστολή που απέστειλε στους εθνικούς υπουργούς η αντιπρόεδρος της Επιτροπής Μαργκέτε Βεστάγκερ την Παρασκευή.
Στην επιστολή, η οποία διέρρευσε στη EURACTIV, η Βεστάγκερ προτείνει επίσης τη χαλάρωση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, αλλά μόνο εάν αυτή πλαισιωθεί από ένα «συλλογικό ευρωπαϊκό ταμείο», το οποίο πιθανότατα θα χρηματοδοτηθεί με πρόσθετο κοινό χρέος της ΕΕ.
Αυτό υποστηρίζεται ηχηρά από την Ιταλία και τη Γαλλία, οι οποίες δηλώνουν ότι θα συμφωνούσαν να χαλαρώσουν τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις μόνο συμπληρωματικά με ένα νέο ταμείο της ΕΕ.
Ενώ η Γαλλία πίεσε μαζί με τη Γερμανία να χαλαρώσουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις σε ένα κοινό έγγραφο θέσεων, η Γαλλίδα υπουργός ΕΕ Λοράνς Μπουν διευκρίνισε αργότερα ότι μια τέτοια κίνηση θα είχε νόημα μόνο παράλληλα με ένα ταμείο σε επίπεδο ΕΕ.
Ο στόχος είναι να «διασφαλιστεί ότι τα μέσα αυτά δεν θα ιδιοποιηθούν από μία μόνο χώρα, κάτι που θα μπορούσε να συμβεί αν απλώς κάναμε τις κρατικές ενισχύσεις πιο ευέλικτες», δήλωσε στην επιτροπή ΕΕ της γαλλικής Εθνοσυνέλευσης την περασμένη Τετάρτη (11 Ιανουαρίου).
«Για να το διασφαλίσουμε αυτό, θα πιέσουμε για ένα ευρωπαϊκό μέσο που θα μειώσει τον κατακερματισμό και θα παρέχει τις ίδιες συνθήκες απλούστευσης και χρηματοδότησης σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες», πρόσθεσε.
Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι προέβη σε παρόμοιες δηλώσεις σε συνάντηση με την πρόεδρο της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στη Ρώμη την περασμένη εβδομάδα.
Τόνισε ότι η Ιταλία θα συμφωνούσε να χαλαρώσει τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις μόνο εάν δημιουργούνταν ταυτόχρονα ένα «Ευρωπαϊκό Ταμείο Κυριαρχίας», όπως πρότεινε η φον ντερ Λάιεν, διαφορετικά η Γερμανία θα επωφελούνταν δυσανάλογα από τη χαλάρωση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις.
Ωστόσο, η Γερμανία έχει μέχρι στιγμής αντιταχθεί ριζικά σε μια τέτοια επιλογή. Σύμφωνα με σχέδια του γερμανικού υπουργείου Οικονομίας, που διέρρευσε από την Handelsblatt, το Βερολίνο είναι εξαιρετικά επιφυλακτικό ως προς τη χρηματοδότηση της αντίδρασης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αντ’ αυτού, η πρόσθετη χρηματοδότηση θα πρέπει να «αντληθεί κυρίως σε εθνικό επίπεδο», αναφέρεται στο έγγραφο.
Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ είναι ιδιαίτερα επικριτικός απέναντι σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή απάντηση που θα περιλαμβάνει κοινά ευρωπαϊκά χρέη.
«Ένα ταμείο κυριαρχίας δεν πρέπει να είναι μια νέα προσπάθεια κοινού ευρωπαϊκού δανεισμού. Αυτό θα ήταν μόνο η ίδια παλιά λύση σε αναζήτηση κάθε νέας αφορμής που θα προταθεί», δήλωσε ο Λίντνερ τον Δεκέμβριο. «Δεν βλέπουμε κανένα λόγο για πρόσθετο ευρωπαϊκό χρέος», πρόσθεσε.