Δύο καρπούζια κάτω από την ίδια μασχάλη προσπαθεί να χωρέσει η ελληνική κυβέρνηση στο ουκρανικό ζήτημα. Τυχόν πολεμική ανάφλεξη στην Ουκρανία όπως προεξοφλούν οι Δυτικοί ουσιαστικά θα βάλει ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία την Ελλάδα και κατ’ ουσίαν θα διαταράξει επικίνδυνα τις σχέσεις Αθήνας και Μόσχας.
Οι δεσμεύσεις από τις αποφάσεις ΕΕ και ΝΑΤΟ
Άλλωστε η δυσκολία ελιγμών και κινήσεων από ελληνικής πλευράς για τη σύγκρουση Μόσχας – Ουάσιγκτον αντανακλάται στον επί της ουσίας ανύπαρκτο …δημόσιο διάλογο για τη θέση της Ελλάδας σε μια τέτοια σύγκρουση.
Οι ίδιοι οι κυβερνώντες άλλωστε είναι εξαιρετικά λακωνικοί στις αναφορές τους για το ζήτημα αυτό και περιορίζονται σε ευχές για «αποκλιμάκωση». Ωστόσο έχουν διαγραφεί κάποιες βασικές γραμμές γύρω από το πώς κινείται ήδη και σκοπεύει να κινηθεί και στο μέλλον η κυβέρνηση.
Αυτά αποτυπώθηκαν στο περιεχόμενο της πρόσφατης τηλεφωνικής συνομιλίας που είχε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Όλαφ Σολτς, αλλά και στην αναφορά που έκανε ο Έλληνας πρωθυπουργός στις κοινές του δηλώσεις με τον Κροάτη ομόλογό του στο Ζάγκρεμπ.
Το τρίπτυχο που θέλει να υπηρετήσει η ελληνική κυβέρνηση στην ουκρανική κρίση συνίσταται χοντρικά στο εξής: Ενιαία στάση και ενότητα ΕΕ – ΝΑΤΟ, ανοιχτοί δίαυλοι με τη Ρωσία, σεβασμός της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας.
Το τι μπορεί να σημαίνει αυτό στην πράξη χωράει μεγάλη συζήτηση, καθώς η πραγματικότητα πολλές φορές φέρνει σε σύγκρουση αυτές τις τρεις θέσεις.
«Η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Δεσμεύεται από τις αποφάσεις που λαμβάνονται σε αυτούς τους οργανισμούς. Αλλά πάντα τονίζουμε σε όλους τους συνομιλητές μας ότι τη διατήρηση των διαύλων επικοινωνίας και έναν συνεχή διάλογο με τη Ρωσία, τα κρίνουμε απαραίτητα. Θεωρούμε ότι στην ευρύτερη αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης η Ρωσία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι. Και αυτά θα συζητηθούνε εκτενώς κατά τις επαφές αυτές» τόνισε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Αλέξανδρος Παπαϊωάννου κατά την ενημέρωση των διπλωματικών συντακτών στις 9 Φεβρουαρίου.
Στη Μόσχα ο Δένδιας στις 18 Φεβρουαρίου
Πριν από περίπου δύο εβδομάδες ο Νίκος Δένδιας βρέθηκε σε Μαριούπολη και Σαρτανά όπου είχε επαφές με εκπροσώπους της ελληνικής ομογένειας και στην τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Ουκρανό ΥΠΕΞ εξέφρασε τη στήριξή του στο Κίεβο. Επισημαίνεται ότι η ελληνική κοινότητα ξεπερνάει τους 100.000 πολίτες στην περιοχή και βρίσκονται ουσιαστικά στο κύριο σημείο της έντασης στην Ουκρανία.
Την Παρασκευή στις 18 Φεβρουαρίου ο Νίκος Δένδιας μεταβαίνει στη Μόσχα, μετά από πρόσκληση του Σεργκέι Λαβρόφ και θα έχει συνομιλίες με τον Ρώσο ομόλογό του στην τρίτη κατά σειρά επίσκεψή του στη Ρωσία τα τελευταία δύο χρόνια. Υπενθυμίζεται ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε επισκεφτεί στις αρχές Δεκεμβρίου τον Βλαντιμίρ Πούτιν στο Σότσι ενώ είχε και τηλεφωνική συνομιλία με τον Ρώσο πρωθυπουργό Μισούστιν στα τέλη του 2021.
Η ρωσική ενόχληση για το ρόλο της Αλεξανδρούπολης στα σχέδια των ΗΠΑ
Το μήνυμα για αποκλιμάκωση, λένε διπλωματικές πηγές, η Ελλάδα το μεταφέρει σε όλες τις πλευρές και όχι μόνο προς τη Ρωσία. Ωστόσο όταν η σύγκρουση φτάνει στα άκρα είναι ένα ερώτημα κατά πόσο μπορεί η Ελλάδα από τη μια να τηρεί τις «δεσμεύσεις» της έναντι της Δύσης και από την άλλη να έχει ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας με τη Ρωσία.
Είναι δε χαρακτηριστική της δυσκολίας που έχει η Ελλάδα και η απάντηση του εκπροσώπου του ΥΠΕΞ κ. Παπαϊωάννου στο ερώτημα ποια είναι η ελληνική απάντηση στην επιστολή Λαβρόφ με την οποία ζητάει από τα κράτη του ΟΑΣΕ να απαντήσουν πώς θα υπηρετήσουν στην πράξη τη ρήτρα «κάθε κράτος – μέλος να μην ενισχύει τη δική του ασφάλεια εις βάρος της ασφάλειας των άλλων».
"google ad"
«Δεν δύναμαι να σχολιάζω την εσωτερική αλληλογραφία μεταξύ κρατών» περιορίστηκε να δηλώσει ο κ. Παπαϊωάννου.
Επίμαχο ζήτημα στη συγκεκριμένη στιγμή είναι το γεγονός ότι η η Ρωσία είναι ενοχλημένη για τις διευκολύνσεις που δίνονται τα τελευταία χρόνια στην απόβαση αμερικανικών και νατοϊκών στρατιωτικών δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη και στην Ουκρανία μέσω του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, μέσω του οποίου, όπως ο ίδιος ο Τζέφρι Πάιατ έχει τονίσει, έχει γίνει η μεγαλύτερη μεταφορά στρατιωτικού εξοπλισμού στα Βαλκάνια.
Νέα Σούδα
Για το θέμα αυτό είχε εκφράσει την δυσαρέσκειά του ο Σεργκέι Λαβρόφ και με διπλωματικά προσεγμένες εκφράσεις είχε θέσει πρόσφατα το ζήτημα διαμηνύοντας ότι οι Αμερικανοί χρησιμοποιούν το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης για να απειλήσουν την ασφάλεια της Ρωσίας.
«Κατανοώ ότι η Ελλάδα είναι μέλος του ΝΑΤΟ, της ΕΕ. Όμως, επίσης, βλέπουμε ότι η Ελλάδα δεν θέλει να ακολουθήσει την οδό της επιδείνωσης των αντιρωσικών κυρώσεων, η Ελλάδα καταρχήν δεν αισθάνεται ικανοποίηση από όσα τώρα συμβαίνουν μεταξύ Δύσης και Ρωσικής Ομοσπονδίας. Εμπιστευόμαστε τους Έλληνες φίλους μας ότι με τη σοφία τους θα κάνουν την επιλογή που ανταποκρίνεται στις πεποιθήσεις τους».
Μάλιστα το θέμα είχε συζητηθεί σε τηλεφωνική επικοινωνία Δένδια – Λαβρόφ τον Ιανουάριο και αναφερόμενος σε αυτή τη συνομιλία ο Ρώσος ΥΠΕΞ τόνισε: «Ναι, θίξαμε το θέμα των νέων βημάτων που έγιναν στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις για την ενίσχυση του καθεστώτος του λιμένος της Αλεξανδρούπολης για τους σκοπούς του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ και ναι, φυσικά, διαβάσαμε σε ποιες κατευθύνσεις θα χρησιμοποιήσουν αυτό το λιμάνι οι Αμερικανοί».
Πάντως δεν είναι μόνο το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης που ενοχλεί τους Ρώσους, καθώς η Αλεξανδρούπολη έχει αναδειχτεί σε «νέα Σούδα» μετά την πενταετή ανανέωση της στρατιωτικής συνεργασίας ΗΠΑ και Ελλάδας και προβλέπει κατά τις δηλώσεις του ίδιου του Μπλίνκεν επ’ αόριστο παραμονή των αμερικανικών δυνάμεων στην Ελλάδα.
Καθημερινές απογειώσεις αμερικανικών κατασκοπευτικών από Σούδα για Μαύρη Θάλασσα και Κριμαία
Είναι και αυτή καθ’ αυτή η βάση της Σούδας, όπου «συνεχίζονται καθημερινά οι απογειώσεις αμερικανικών κατασκοπευτικών αεροσκαφών (π.χ. τύπου «RC-135V» της USAF) από τη Σούδα προς τη Μαύρη Θάλασσα και την Κριμαία, για συλλογή στοιχείων σχετικά με τις κινήσεις των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων στην περιοχή.
Λέγεται εξάλλου ότι έχει αυξηθεί και η παρουσία ΝΑΤΟικών πλοίων στο Αιγαίο ελέγχοντας τις κινήσεις ρωσικών πολεμικών που μετακινούνται από την Ερυθρά Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο, μέσα από τα Στενά προς τη Μαύρη Θάλασσα».
Κόμβος επιμελητείας για τη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ
Στο μεταξύ, σύμφωνα με το «Ριζοσπάστη», το υπουργείο Αμυνας των ΗΠΑ αναζητά να μισθώσει σύντομα άλλο ένα γιγαντιαίο μεταγωγικό πλοίο για τη μεταφορά μεταξύ άλλων τροχοφόρων και ερπυστριοφόρων οχήματα. Λιμάνι φόρτωσης ορίζεται το Charleston στη Νότια Καρολίνα και σημείο παράδοσης η Αλεξανδρούπολη, με προγραμματιζόμενο διάστημα φόρτωσης και εκφόρτωσης του νέου πολεμικού φορτίου που θέλουν να περάσουν προς τη συνοριογραμμή με τη Ρωσία, μέσα από τον Εβρο, τον Μάρτη.
Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα ο Τζέφρυ Πάιατ είχε δηλώσει πως «η Αλεξανδρούπολη έχει αναδειχθεί ως βασικός κόμβος επιμελητείας, ειδικά για τον στρατό στην Ευρώπη, για τη μετακίνηση δυνάμεων και πόρων προς και από τη νοτιοανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ».
Μάλιστα η αξιοποίηση της Σούδας και της Αλεξανδρούπολης από πλευράς ΗΠΑ στην αντιπαράθεσή τους με τη Ρωσία δεν είναι άλλωστε μυστικό και οι ίδιοι οι Αμερικανοί δεν το κρύβουν.
Στρατηγικό πλεονέκτημα
Ο Μάικλ Κάρπεντερ, στενός συνεργάτης του Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν και μόνιμος αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) μιλώντας στην «Καθημερινή» και ερωτηθείς «σε περίπτωση εισβολής (σ.σ. της Ρωσίας στην Ουκρανία), τι θα μπορούσε να κληθεί η Ελλάδα να συμβάλει στην κοινή προσπάθεια (σ.σ. του ΝΑΤΟ)», ο κ. Κάρπεντερ απάντησε:
«Θα φροντίσουμε να ενισχύσουμε την αποτρεπτική ισχύ μας μαζί με τους Ελληνες φίλους μας. Και, ξέρετε, ο κόλπος της Σούδας δεν είναι μυστικό ότι αποτελεί ένα από τα βασικά στρατηγικά μας πλεονεκτήματα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε».
Δεν παρέλειψε επίσης να αναφερθεί και στον ρόλο της Αλεξανδρούπολης, τονίζοντας ότι η «ελληνοαμερικανική συνεργασία αποσκοπεί στο να φέρει τις δύο χώρες πιο κοντά στην αμυντική μας συμμαχία, που είναι το ΝΑΤΟ» και σχολιάζοντας τις ενστάσεις που εγείρει η ρωσική πλευρά και ο Σεργκέι Λαβρόφ σημείωσε:
Αν δεν αρέσει στον Λαβρόφ…
«Η Αλεξανδρούπολη είναι βασικός κόμβος στο ενεργειακό δίκτυο στην Ανατολική και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Δεν έχω να ανακοινώσω κάτι σχετικά με την Αλεξανδρούπολη, αλλά η Ελλάδα και οι ΗΠΑ είναι τόσο στενά συνδεδεμένοι σε τόσους διαφορετικούς τομείς, στην Πολεμική Αεροπορία, στο Ναυτικό, στις χερσαίες δυνάμεις. Μιλάμε για μια πολύ, πολύ στενή συνεργασία. Αν αυτό δεν αρέσει στον κ. Λαβρόφ, τι να κάνουμε…».
Σημειώνεται ότι σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Τα Νέα», ο ναύαρχος Ρ. Μπάουερ, πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ, σε ερώτηση για τη χρήση της Αλεξανδρούπολης και της Σούδας σε περίπτωση κλιμάκωσης με τη Ρωσία, σημειώνει: «Αναγνωρίζουμε πλήρως τα σημαντικά στρατηγικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας, αλλά νομίζω ότι είναι συνετό να μην μιλάμε δημόσια για πιθανές κινήσεις τακτικής».
Ενώ και ο πρώην ανώτατος διοικητής Ευρώπης του ΝΑΤΟ, Τζ. Σταυρίδης, απαντώντας στην ίδια ερώτηση, επίσης στα «Νέα», σημειώνει πως «η Ελλάδα είναι ζωτικής σημασίας μέλος της Συμμαχίας (…) Συμμετείχε καθοριστικά στις επιχειρήσεις της (…) Είμαι σίγουρος ότι αυτό θα συνεχιστεί».
Ανησυχία να αισθάνονται οι χώρες που παραχωρούν έδαφός τους
Ο Ρώσος πρέσβης στην Αθήνα Μασλόφ σε συνέντευξή του δήλωσε σχετικά με τις ρωσικές ανησυχίες για το ρόλο της Αλεξανδρούπολης και την ελληνική συνδρομή προς τους Αμερικανούς πως «σε ό,τι αφορά την “ανησυχία” για την οποία ρωτάτε, πρέπει να την αισθάνονται ακριβώς οι ίδιες οι χώρες οι οποίες παραχωρούν έδαφός τους για χρήση του ως διαμετακομιστικό σταθμό, με σκοπό τη μεταφορά προσωπικού, εξοπλισμού και τεχνικών μέσων στη ΝΑ Ευρώπη, προς τα σύνορα με τη Ρωσία.
Παλαιότερα οι χώρες της περιοχής πιο υπεύθυνα και ψύχραιμα αξιολογούσαν τις εν δυνάμει συνέπειες για τις ίδιες από παρόμοια βήματα».
Για το αν έχουν ζητηθεί περισσότερες διευκολύνσεις από τους Αμερικανούς για τη χρήση της Σούδας και της Αλεξανδρούπολης για τη μεταφορά στρατιωτικών δυνάμεων προς την Ουκρανία ρωτήθηκε την Τετάρτη ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών και δήλωσε αναρμοδιότητα αλλά και άγνοια τυχόν σχετικού αιτήματος.
«Δεν είμαι εν γνώσει κάποιου τέτοιου σχετικού αιτήματος και δεν ξέρω αν θα περιερχόταν στο Υπουργείο Εξωτερικών απαραίτητα. Γιατί να υπενθυμίσω ότι οι στρατιωτικές βάσεις είναι ελληνικές βάσεις. Και αρμόδιο είναι το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας» είπε ο κ. Παπαϊωάννου ενώ στην επισήμανση ότι η Αλεξανδρούπολη είναι λιμάνι και όχι στρατιωτική βάση επανέλαβε ότι «δεν είμαι αρμόδιος να μιλήσω εγώ για τα λιμάνια. Πάντως σας λέω και πάλι δεν είμαι εν γνώσει κανενός τέτοιου αιτήματος».
Έτος ιστορίας Ελλάδας-Ρωσίας…
Την ώρα πάντως που πριν δύο χρόνια ο υπουργός Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος, υποδεχόμενος τον Αμερικανό αντιστράτηγο Κρ. Καβόλι στην σχολή Ευελπίδων, δήλωνε ότι «οι άνδρες μας μάτωσαν δίπλα σε Αμερικανούς στρατιώτες στους πολέμους στους οποίους συμμετείχαμε, και αυτό θα γίνει επίσης και στο μέλλον!» και σήμερα οι Αμερικανοί μιλούν με τα καλύτερα λόγια για το στρατιωτικό ρόλο της Σούδας και της Αλεξανδρούπολης στην αντιπαράθεσή τους με τη Ρωσία, Αθήνα και Μόσχα έχουν ανακηρύξει το 2022 έτος ιστορίας Ελλάδας-Ρωσίας…