Σφοδρή κριτική στις πολιτικές λιτότητας που επέλεξε η ΕΕ για αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση ασκεί ο νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς, ο οποίος κρούει το κώδωνα του κινδύνου για τη γηραιά ήπειρο προειδοποιώντας ότι αυτός ο οικονομικός παραλογισμός δεν μπορεί να συνεχιστεί.
Στο άρθρο του που δημοσιεύεται στο projesc-sindicate.org, o Stiglitz υποστηρίζει ότι στις χώρες που αντιμετώπισαν την μεγαλύτερη κρίση οι πολίτες έπαψαν να ορίζουν την οικονομική τους μοίρα και ενώ έδιωχνα δυσαρεστημένοι κυβερνήσεις και επέλεγαν άλλες, αυτές ακολουθούσαν τις οδηγίες των Βρυξελλών του Βερολίνου και της Φρανκφούρτης.
Η ανάκαμψη περνά μέσα από αλλαγή δόμων και κατάργηση της λιτότητας
«Αυτοί που πίστευαν ότι δε θα επιβιώσει το ευρώ αποδείχτηκαν επανειλημμένα λάθος. Αλλά αυτοί που τους επέκτειναν είχαν δίκιο σε ένα πράγμα: η Ευρώπη δε θα ανακάμψει αν δεν μεταρρυθμιστεί η δομή της και δεν αντιστραφεί η λιτότητα” υποστηρίζει ο Stiglitz o οποίος αναφέρεται και στον ΣΥΡΙΖΑ εκτιμώντας ότι αν τελικά δεν επιτύχει την αυτοδυναμία αυτό θα οφείλεται στο φόβο των Ελλήνων για την αντίδραση της ΕΕ. “…εάν ο ΣΥΡΙΖΑ νικήσει αλλά χωρίς αυτοδυναμία ένας από τους βασικούς λόγους θα είναι η ανησυχία των Ελλήνων για το πως θα αντιδράσει η ΕΕ. Ο φόβος δε είναι το ευγενέστερο συναίσθημα και δε θ αποτελέσει εφαλτήριο για να αυξηθεί η εθνική συναίνεση που χρειάζεται η Ελλάδα για να πάει μπροστά»
Ευρωπαϊκό το πρόβλημα κι όχι ελληνικό – Η λιτότητα θα φέρει εξέγερση
Ο Joseph Stiglitz προειδοποιεί οτί αν η λιτότητα δεν εγκαταλειφθεί τότε είναι αναπόφευκτες οι εξεγέρσεις ενώ υποστηρίζει ότι το πρόβλημα δεν είναι Ελληνικό αλλά ευρωπαϊκό, και θέτει θέμα Δημοκρατίας για τον τρόπο που επιβάλλεται η λιτότητα στους πολίτες των χωρών που την υφίστανται. «Το θέμα δεν είναι η Ελλάδα, είναι η Ευρώπη. Εαν η Ευρώπη δεν αλλάξει τους τρόπους της, δεν μεταρρυθμίσει την ευρωζώνη και δεν καταργήσει τη λιτότητα, μια λαϊκή εξέγερση θα είναι αναπόφευκτη. Η Ελλάδα ίσως παραμείνει όρθια αυτή τη φορά αλλά αυτός ο οικονομικός παραλογισμός δε μπορεί να συνεχιστεί για πάντα. Η Δημοκρατία δεν θα το επιτρέψει αλλά πόσο περισσότερο πόνο πρέπει η Ευρώπη να υπομείνει πριν επανακτηθεί η λογική;”
Αναλυτικά στο άρθρο του αναφέρει τα εξής:
“Μετά από όλα, οι ΗΠΑ εμφανίζουν σημάδια ανάκαμψης από την κρίση που ξεκίνησε στα τέλη της θητείας του Προέδρου George W. Bush, όταν η σχεδόν-καταστροφή του χρηματοπιστωτικού της συστήματος έστειλε κύματα σοκ σε όλον τον κόσμο.
Αλλά δεν είναι μια ισχυρή ανάκαμψη: στην καλύτερη περίπτωση, η απόσταση μεταξύ του που θα βρισκόταν η οικονομία και του που βρίσκεται σήμερα δεν μεγαλώνει. Εάν μικραίνει, τότε αυτό συμβαίνει πολύ αργά και η ζημιά που προκλήθηκε από την κρίση φαίνεται να είναι μεγάλης διάρκειας.
Θα μπορούσε όμως να είναι και πολύ χειρότερα. Πέραν του Ατλαντικού, υπάρχουν λίγα σημάδια ακόμη και μιας ήπιας, αμερικάνικου τύπου, ανάκαμψης: Η απόσταση μεταξύ του που είναι η Ευρώπη και που θα ήταν εάν δεν μεσολαβούσε η κρίση, συνεχίζει να αυξάνεται. Στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προιόν είναι μικρότερο απ’ ότι ήταν πριν την κρίση.
Μια χαμένη μισή δεκαετία πάει να γίνει ολόκληρη. Πίσω από τα παγερά στατιστικά στοιχεία, ζωές έχουν καταστραφεί, όνειρα έχουν σβήσει, οικογένειες διαλύονται (ή δεν δημιουργούνται) καθώς η οικονομική στασιμότητα -ύφεση σε ορισμένα μέρη- συνεχίζεται από χρόνο σε χρόνο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υψηλού ταλέντου, μορφωμένους ανθρώπους. Οι χώρες-μέλη έχουν ισχυρά νομικά καθεστώτα και λειτουργικές κοινωνίες. Πριν την κρίση, πολλές είχαν και καλές οικονομίες. Σε μερικά μέρη, η ωριαία παραγωγικότητα της εργασίας -ή ο ρυθμός αύξησής της- ήταν μεταξύ των υψηλοτέρων στον κόσμο.
Αλλά η Ευρώπη δεν είναι το θύμα. Ναι, η Αμερική κακοδιαχειρίστηκε την οικονομία της, αλλά όχι, δεν κατάφερε να φορτώσει το βάρος της παγκόσμιας κρίσης στην Ευρώπη. Η κακοδαιμονία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκλήθηκε από την ίδια, οφειλόμενη στις άνευ προηγουμένου διαδοχικές κακές οικονομικές αποφάσεις, ξεκινώντας με τη δημιουργία του ευρώ. Ενώ ή πρόθεση του ήταν να ενώσει την Ευρώπη, στο τέλος την διαίρεσε, και, με την απουσία της πολιτικής βούλησης να δημιουργηθούν ινστιτούτα τα οποία θα διευκόλυναν τον κοινό νόμσιμα να πετύχει, η ζημιά δεν έχει αποκατασταθεί.
Το σημερινό χάλι προέρχεται από την προσκόλληση στην, εδώ και καιρό αμαυρωμένη, πίστη στις αγορές που λειτουργούν ομαλά χωρίς ατέλειες στην πληροφόρηση και στον ανταγωνισμό. Η ύβρις έπαιξε επίσης το ρόλο της. Πώς αλλιώς να εξηγηθεί το γεγονός πως χρόνο με το χρόνο, οι επίσημες ευρωπαϊκές προβλέψεις για τις συνέπειες των πολιτικών ήταν διαρκώς λάθος;
Αυτές οι προβλέψεις είναι λάθος όχι επειδή οι ευρωπαϊκές χώρες απέτυχαν να εφαρμόσουν τις προτεινόμενες πολιτικές, αλλά επειδή τα μοντέλα πάνω στα οποία βασίζονται είναι λάθος. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, τα μέτρα που είχαν σκοπό να μειώσουν το αβάσταχτο χρέος έχουν αφήσει τη χώρα περισσότερο χρεωμένη απ’ ότι ήταν το 2010: το ποσοστό χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ έχει αυξηθεί, εξαιτίας της επίδρασης της δημοσιονομικής λιτότητας στο εθνικό προϊόν. Τουλάχιστον το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει αναγνωρίσει την αποτυχία στον τρόπο σκέψης και στις πολιτικές.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες παραμένουν πεπεισμένοι πως οι δομικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα τους. Αλλά τα προβλήματα που εντοπίζουν ήταν εμφανή και πριν την κρίση και δεν σταμάτησαν να μεγαλώνουν. Αυτό που η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερο από τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις των κρατών-μελών είναι η διαρθρωτική μεταρρύθμιση της ίδιας της ευρωζώνης και μια αναστροφή των πολιτικών λιτότητας, οι οποίες έχουν αποτύχει επανειλημμένως να αναζωπυρώσουν την οικονομική ανάπτυξη.
Αυτοί που πίστευαν ότι το ευρώ δεν θα επιβιώσει αποδείχτηκαν επανειλημμένα λάθος. Αλλά οι επικριτές είχαν δίκιο σε ένα πράγμα: η Ευρώπη δεν θα ανακάμψει εάν δεν μεταρρυθμιστεί η δομή της και δεν αντιστραφεί η λιτότητα.
Το δράμα της Ευρώπης κάθε άλλο παρά. Το ισχυρό σημείο της Ευρώπης είναι η ζωτικότητα των δημοκρατιών της. Αλλά το ευρώ στέρησε από τους πολίτες -ειδικά στις χώρες της κρίσης- κάθε λόγο πάνω ατην οικονομική τους μοίρα. Ουκ ολιγες φορές, οι ψηφοφόροι έχουν διώξει κυβερνήσεις, δυσαρεστημένοι με την κατεύθυνση της οικονομίας -απλά και μόνο για να έχουν μια νέα κυβέρνηση η οποία συνεχίζει στην ίδια κατεύθυνση που επιβάλλουν οι Βρυξέλλες η Φρανκφούρτη και το Βερολίνο.
Αλλά για πόσο ακόμα μπορεί να συνεχιστεί αυτό; Και πώς θα αντιδράσουν οι ψηφοφόροι; Σε όλη την Ευρώπη έχουμε δει την ανησυχητική αύξηση των ακραίων εθνικών κομμάτων, τα οποία τάσσονται ενάντια στις αξίες στου διαφωτισμού οι οποίες έκαναν την Ευρώπη τόσο επιτυχμένη. Σε ορισμένα μέρη, ανεβαίνουν μεγάλα αυτονομιστικά κινήματα.
Τώρα η Ελλάδα αποτελεί ακόμη ένα τεστ για την Ευρώπη. Η πτώση του ελληνικού ΑΕΠ από το 2010 είναι χειρότερη από αυτή που αντιμετώπισε η Αμερική στη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης της δεκαετίας του 1930. Η ανεργία στους νέους ξεπερνά το 50%. Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά έχει αποτύχει, και τώρα, εξαιτίας της αποτυχίας του κοινοβουλίου να εκλέξει νέο Πρόεδρο, θα διεξαχθούν πρόωρες εθνικές εκλογές στις 25 Ιανουαρίου.
Το αριστερό κόμμα της αντιπολίτευσης ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο έχει δεσμευτεί να επαναδιαπραγματευθεί τους όρους διάσωσης της Ελλάδας από την ΕΕ, προηγείται στις δημοσκοπήσεις. Εάν ο ΣΥΡΙΖΑ νικήσει αλλά χωρίς αυτοδυναμία, ένας βασικός λόγος θα είναι η ανησυχία των Ελλήνων για το πώς θα αντιδράσει η ΕΕ. Ο φόβος δεν είναι το πιο ευγενές των συναισθημάτων και δεν θα αποτελέσει εφαλτήριο για να αυξηθεί η εθνική συναίνεση που η Ελλάδα χρειάζεται για να πάει μπροστά.
Το θέμα δεν είναι η Ελλάδα. Είναι η Ευρώπη. Εάν η Ευρώπη δεν αλλάξει τους τρόπους της – εάν δεν μεταρρυθμίσει την ευρωζώνη και δεν καταργήσει την λιτότητα – μια λαϊκή εξέγερση θα είναι αναπόφευκτη. Η Ελλάδα ίσως παραμείνει όρθια αυτή τη φορά. Αλλά αυτός ο οικονομικός παραλογισμός δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα. Η δημοκρατία δεν θα το επιτρέψει.
Αλλά πόσο περισσότερο πόνο πρέπει η Ευρώπη να υπομείνει πριν επανακτηθεί η λογική;
capital.gr, iefimerida.gr