Η ανίχνευση γενετικού υλικού του κορωνοϊού SARS-CoV-2 και ο προσδιορισμός του ιικού φορτίου στα αστικά λύματα έχει προκαλέσει διεθνώς ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθότι θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό επιδημιολογικό εργαλείο όσον αφορά την εκτίμηση της διασποράς του ιού στην κοινότητα καθώς και την τάση αυτής (αυξητική, επίπεδη, πτωτική) και εργαλείο έγκαιρης προειδοποίησης και απόκρισης κατά την επανεμφάνιση του ιού μετά από μία περίοδο ύφεσης.
Στα πλαίσια Προγραμματικής Σύμβασης, συνεργασίας μεταξύ του ΕΟΔΥ και του Πανεπιστημίου Κρήτης (Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας – ΕΛΚΕ-ΠΚ), υλοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του ΕΟΔΥ έργο: «Παρακολούθηση των αστικών αποβλήτων ως εργαλείο έγκαιρης προειδοποίησης εμφάνισης και εξέλιξης της Covid-19». Το αντικείμενο του έργου υλοποιείται από το Περιφερειακό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας Κρήτης (ΠΕΔΥ Κρήτης) στην Ιατρική Σχολή του Παν/μιου Κρήτης. Η διενέργεια εργαστηριακών ελέγχων για την ανίχνευση του SARS-CoV-2 σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων (ΕΕΛ) της Περιφέρειας Κρήτης ξεκίνησε στις 18/11/2020. Επιλέχθηκαν οι ΕΕΛ 5 μεγάλων δήμων της Περιφέρειας Κρήτης (Ηρακλείου, Χανίων, Ρεθύμνου, Αγ. Νικολάου και Σητείας).
Για την καλύτερη υλοποίηση του έργου έχουν υπογραφεί μνημόνια συνεργασίας μεταξύ του ΠΕΔΥ Κρήτης και των αντίστοιχων Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ).
Λαμβάνονται δείγματα σε τακτική βάση (δύο φορές/εβδομάδα) από τις αντίστοιχες τοπικές μονάδες επεξεργασίας λυμάτων. Η συλλογή και η μεταφορά των δειγμάτων γίνεται σύμφωνα με πρωτόκολλα της διεθνούς βιβλιογραφίας και κάθε δείγμα συνοδεύεται από δελτίο δειγματοληψίας στο οποίο αναγράφονται οι παράγοντες οι οποίοι δύναται να επηρεάσουν την παρουσία του ιού. Ο εργαστηριακός έλεγχος (μοριακή ανίχνευση και ποσοτικοποίηση ιικού RNA) γίνεται βάσει των οδηγιών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και του Αμερικάνικου Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων (CDC).
Αποτίμηση των αποτελεσμάτων των εργαστηριακών ελέγχων κατά το χρονικό διάστημα 18/11/2020 έως 5/1/2021
Το χρονικό διάστημα από 18/11/20 έως 5/1/2021 έχουν ελεγχθεί στο ΠΕΔΥ Κρήτης 50 δείγματα από τις ΔΕΥΑ Χανίων, Ρεθύμνης, Ηρακλείου, Αγίου Νικολάου, Σητείας. Εκτός της σταθερής παρακολούθησης, πρόσφατα προστέθηκε (κατόπιν αιτήματος) και εργαστηριακός έλεγχος από την περιοχή Παλαίκαστρου Σητείας μετά τη συρροή κρουσμάτων που εντοπίστηκαν στην περιοχή τις τελευταίες ημέρες.
Από τις πρώτες δειγματοληψίες ανιχνεύτηκε και συνεχίζει να ανιχνεύεται ιικό RNA στις ΕΕΛ Ηρακλείου, Ρεθύμνου και Χανίων. Τα έως 5/1/2021 αποτελέσματα στις 3 παραπάνω ΕΕΛ έδειξαν χαμηλό έως πολύ χαμηλό ιικό φορτίο, με ελάχιστες αυξομοιώσεις/διακυμάνσεις.
Τα αρχικά δείγματα (26-11/2020 έως 3/12/2020) στην ΕΕΛ Αγ. Νικολάου ήταν αρνητικά ενώ στα δείγματα από 7/12/2020 έως 5/1/2021 βρέθηκε χαμηλό ιικό φορτίο. Όλα τα δείγματα στην ΕΕΛ Σητείας, ήταν αρνητικά, ενώ στο τελευταίο δείγμα (5/1/2021) βρέθηκε χαμηλό ιικό φορτίο.
Αυξημένο ιικό φορτίο βρέθηκε στο μοναδικό δείγμα από την περιοχή Παλαίκαστρου Σητείας
Άννα Ψαρουλάκη
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μικροβιολογίας , Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κρήτης Επιστημονική Υπεύθυνη ΠΕΔΥ Κρήτης