Με αφορμή και την επίσκεψη του αεροπλανοφόρου Harry S. Truman με 5.000 ναύτες και την ειδησεογραφία σύμφωνα με την οποία τις εορταστικές αυτές ημέρες θα πλημμυρίσουν τους δρόμους των Χανίων παρά την έξαρση της πανδημίας, οφείλουμε να μιλήσουμε για τα βασικά και αυτονόητα που αν και τα επαναλαμβάνουμε διαρκώς φαίνεται ότι πάντα τα ξεχνάμε για να τα επαναλάβουμε σχεδόν σισύφεια.
Καταρχάς, είναι ξεκάθαρο πλέον ότι όπως και σε μία σειρά άλλα ζητήματα, κακοί πολιτικοί χρησιμοποιούν την πανδημία του κορωνοϊού για να εφαρμόσουν κακές πολιτικές. Από τον περιορισμό των διαδηλώσεων μέχρι την κατάργηση δικαιωμάτων, η πανδημία εργαλειοποιείται για να εφαρμοστούν πολιτικές που υπό άλλες συνθήκες θα δημιουργούσαν μεγάλες αντιδράσεις.
Το ίδιο φαίνεται ότι συμβαίνει και στα Χανιά με την εμφανή πλέον προσήλωση των αρχών του τόπου στην ενδυνάμωση της οικονομικής εξάρτησης από τις στρατιωτικές βάσεις. Στο πλαίσιο αυτό είχε πραγματοποιηθεί και συνάντηση τον Αύγουστο του 2020 του Αντιπεριφερειάρχη Χανίων κ. Νίκου Καλογερή με τον νέο διοικητή των βάσεων στη Σούδα, Πλοίαρχο Rafael C. Facundo στην οποία συζητήθηκαν “τα προβλήματα που προκάλεσε η πανδημία σε πολλαπλά επίπεδα, και ιδιαίτερα την επακόλουθη κατά πολύ μειωμένη τουριστική κίνηση, όπως και τις δυνατότητες συνεργασίας με τους ντόπιους επαγγελματίες”.
Μια συνεργασία για την ενίσχυση των ντοπιων επαγγελματιών ακούγεται όμορφα στα αυτιά όλων ανεξαρτήτως τουριστικής κίνησης, όμως τα πράγματα σε αυτές τις περιπτώσεις ποτέ δεν ειναι τόσο απλά.
Η Ζακλίν Αντρές, ερευνήτρια στο θέμα των βάσεων που είχε παλιότερα επισκεφθεί τα Χανιά στα πλαίσια έρευνας που είχε πραγματοποιήσει, σε συνέντευξη που είχε δώσει στην εφημερίδα μας είχε πει ότι το επιχείρημα περί οικονομικών οφελών από την παρουσία των βάσεων
“…είναι μία τεχνητή, μια ψευδής ιδέα”
Για να συνεχίσει:
“Δεν είναι μια βιώσιμη οικονομία αυτή που αναπτύσσεται μέσω της οικονομικής εξάρτησης από τις στρατιωτικές δραστηριότητες, υποστηρίζει μόνο συγκεκριμένα τμήματα του πληθυσμού και παράγει οφέλη που δεν επιστρέφουν σε όλη την κοινότητα. Ωφελούνται τα μπαρ, τα στριπτιτζάδικα και αναπτύσσεται σεξοτουρισμός. Ίσως οφέλη έχουν κάποια ενοικιαστικά αυτοκινήτων και κάποιοι που νοικιάζουν σπίτια στις περιοχές κοντά στις βάσεις. Δεν είναι όμως μία οικονομική δραστηριότητα που εμπλουτίζει την κοινότητα, όπως άλλες μορφές οικονομικής δραστηριότητας που προσφέρουν δουλειές καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και δε δημιουργούν εξάρτηση από τις πολεμικές δομές”.
Βεβαίως, δεν είναι μονο η Ζακλιν Αντρές που επισημαίνει αυτά που βλέπουμε όλοι μας.
Σε σειρά ερευνών αποτυπώνεται το γεγονός ότι σε κάποιες υποβαθμισμένες και φτωχές περιοχές του πλανήτη παρουσιάζεται κάποια βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη από την παρουσια των βάσεων, λ.χ., από τις θέσεις εργασίες που παραδικά δημιουργούνται κατά την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων, όμως μακροπρόθεσμα, σπάνια δημιουργούνται συνθήκες υγιούς ανάπτυξης των τοπικών οικονομιών.
Αντιθέτως, αυτό που παρατηρείται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, και αυτό που λέμε στοιχειοθετείται επαρκώς, είναι η ανάπτυξη παρασιτικών μορφών οικονομίας, από το εμπόριο λευκής σάρκας, ως το παρεμπόριο και τη διακίνηση ναρκωτικών.
Χαρακτηριστικές είναι και έρευνες που έχουν γινει από το Ινστιτούτο Brookings αλλά και το RAND Corporation, δύο κατ’ εξοχήν συντηρητικών think tank, που αποδεικνύουν ότι όταν κλείνουν οι βάσεις τα αρνητικά αποτελέσματα είναι ελάχιστα και για συγκεκριμένες μόνο ομάδες του πληθυσμού.
Μάλιστα, όπως σημειώνεται σχετικά, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων το κλείσιμο των βάσεων δημιουργεί άμεσα θετικές επιπτώσεις στην οικονομία αφού δημιουργείται πραγματική και υγιής οικονομική ανάπτυξη με τη δημιουργία σπιτιών, δομών ή και με την προώθηση άλλων περισσότερων αποδοτικών χρήσεων γης μέσω επενδύσεων.
Σε σύγκριση με άλλες μορφές οικονομικής δραστηριότητας, η δημιουργία βάσεων είναι μια σπάταλη χρήση γης, στην οποία γη βρίσκουν δουλειά λίγοι άνθρωποι με το κόστος για τη συντήρησή τους να είναι δυσβάστακτο, από το οποίο κόστος ελάχιστα καταλήγουν στην τοπική οικονομία και αυτά που καταλήγουν στην τοπική οικονομία κυρίως τροφοδοτούν τομείς της οικονομίας που ταυτίζονται με δραστηριότητες παρασιτικές.
Στα Χανιά όμως κινούμαστε σε αντίθετη κατεύθυνση, και η “τρουμποποίησή” της πόλης αποκτά θεσμικά χαρακτηριστικά αφού οι αρχές του νομού με τις ευλογίες των κομμάτων εξουσιας καλωσορίζουν το δολλάριο.
Κάποιοι λένε ότι τα Χανιά είναι ένας τουριστικός νομός, και δε μπορούμε να ξεχωρίζουμε ποιος θα τον επισκέπτεται. Έχουν δικαίωμα στον τουρισμό και οι στρατιώτες, λένε. Όμως οι στρατιώτες δεν είναι τουρίστες. Κανένας τουρίστας δεν απολαμβάνει καθεστώς ετεροδικίας. Και τα πυρηνοκίνητα αεροπλανοφόρα δεν είναι κρουαζιερόπλοια.
Κλείνουμε ξανά με κάτι που είχε πει η Ζακλίν Αντρές που πιστεύουμε συνοψίζει και τις βαθύτερες συνεπειες της παρουσίας στρατιωτικών βάσεων στον τόπο μας:
“…οι στρατιωτικές βάσεις δημιουργούν οικολογικά προβλήματα, προβλήματα υγείας, ψυχολογικά προβλήματα, και αποτελούν ένα χώρο μη δημοκρατίας. Δημιουργούν οικονομική εξάρτηση, αλλάζουν την λειτουργία της τοπικής οικονομίας και καθώς το επιτυγχάνουν αυτό, αλλάζουν τον κυρίαρχο λόγο σε σχέση με τον ρόλο του στρατού. Έχω πάει σε πόλεις που το να μιλάς για τον στρατό είναι πλέον ένα ταμπού. Οι βάσεις στρατιωτικοποιούν την ίδια την κουλτούρα ενός τόπου, εξαιτίας της οικονομικής εξάρτησης που δημιουργείται εκ της συνύπαρξής τους, αλλά και επειδή οι κάτοικοι συνηθίζουν σε τέτοιο βαθμό την στρατιωτική παρουσία ώστε πλέον να θεωρείται φυσική.
Η τρουμποποίηση των ιστορικών Χανίων, δε μπορεί να γίνει αποδεκτή. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να γίνει το νέο κανονικό.