Ορισμένοι άνθρωποι διασχίζουν την ιστορία όπως οι πυγολαμπίδες τη νύχτα: αφήνοντας πίσω τους λαμπερά σημάδια για να φωτίζουν τον δρόμο των επόμενων. Ένας τέτοιος άνθρωπος υπήρξε ο Χοσέ Αλμπέρτο Μουχίκα Κορντάνο, γνωστός σε όλον τον κόσμο ως «Ελ Πέπε», πρώην πρόεδρος της Ουρουγουάης και εμβληματική φυσιογνωμία της Λατινικής Αμερικής, που άφησε την τελευταία του πνοή στις 13 Μαΐου 2025, σε ηλικία 89 ετών, έπειτα από μάχη με τον καρκίνο.

Η παρακαταθήκη που αφήνει πίσω του δεν περιορίζεται στον πολιτικό του βίο – αν και διετέλεσε πρόεδρος της χώρας του από το 2010 έως το 2015, ζώντας με απλότητα σε μια αγροικία, οδηγώντας το ίδιο παλιό «σκαραβαίο» και προσφέροντας το μεγαλύτερο μέρος του μισθού του σε κοινωνικά προγράμματα. Η μεγαλύτερη κληρονομιά του ίσως βρίσκεται στις λέξεις του – αυθεντικές, χωρίς πολιτικάντικες φιοριτούρες, γεμάτες αγωνία για τις μελλοντικές γενιές, διαποτισμένες με τη σοφία της εμπειρίας και τη φλόγα της ελπίδας.

Ένα από τα συγκλονιστικότερα μηνύματά του προς τη νεολαία εκφράστηκε το 2019, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στο Ιβηροαμερικανικό Πανεπιστήμιο του Μεξικού, όπου του απονεμήθηκε ο τίτλος του Επίτιμου Διδάκτορα για τη συμβολή του στην προώθηση της κοινωνικής ευημερίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της συμφιλίωσης των λαών της Λατινικής Αμερικής.

Αφού ανέφερε ότι γνωρίζει πόση ματαίωση έχει γνωρίσει ο μεξικανικός λαός και οι αγώνες του, ο Χοσέ «Πέπε» Μουχίκα παρότρυνε τους φοιτητές:

«Αλλά αγωνιστείτε, παιδιά. Μπορείς να ζήσεις επειδή γεννήθηκες, όπως ένα σκαθάρι ή ένα μυρμήγκι. Αλλά η φύση μάς έκανε ζώα με συνείδηση. Εν μέρει, στη ζωή μας μπορούμε να δώσουμε μια κατεύθυνση. Εάν εσείς δεν της δώσετε σκόπιμα μια κατεύθυνση, μην ανησυχείτε, η αγορά θα της δώσει. Και θα περάσετε όλη τη ζωή σας πληρώνοντας τέλη κάθε μήνα. Και θα ονειρεύεστε ότι προοδεύετε αγοράζοντας καινούργια πράγματα. Μέχρι να γίνετε άχρηστοι γέροι. Η εναλλακτική λύση είναι μέρος της ζωής σας να το ξοδεύετε στην υπηρεσία μιας μικρής ουτοπίας. Αν θέλετε, προσπαθήστε να χτίσετε μια καλύτερη χώρα, μια καλύτερη κοινωνία γι’ αυτούς που θα έρθουν μετά από εσάς. Αλλά αυτή είναι μια συνειδητή απόφαση, που σε κάποιο στάδιο της ζωής πρέπει να πάρεις. Κι αν δεν την πάρεις συνειδητά, μηχανικά η πραγματικότητα θα σε σύρει και θα πιστέψεις ότι πρόοδος σημαίνει να αλλάξεις τη μοτοσικλέτα με αυτοκίνητο, και μετά θα αλλάξετε το αυτοκινητάκι με ένα Audi, και ούτω καθεξής.

»Πρέπει να επιλέξετε. Πιθανότατα, όταν είσαι γέρος ή γριά, κι οι ρευματισμοί και οι πόνοι των οστών σε παραλύουν, ένα απόγευμα να κοιταχτείς στον καθρέφτη και να αναρωτηθείς: Έχω προδώσει το παιδί που βρισκόταν μέσα μου; Αλλά θα είναι αργά πια».