Η δημιουργία και η γιγάντωση των βάσεων καθορίζεται σε ανώμαλες δημοκρατικά περιόδους που παράγουν ειδικά καθεστώτα λειτουργίας τους, με το προσωπικό, πολιτικό και στρατιωτικό, να απολαμβάνει αποικιοκρατικού τύπου προνόμια. Σήμερα, είναι μία τέτοια περίοδος ανωμαλίας για την Ελλάδα.
Με αφορμή την πιθανότητα εξόρυξης υδρογονανθράκων, όπως έχει συμβεί σε τόσες και τόσες άλλες χώρες όπου έχουν ανακαλυφθεί κοιτάσματα, οι πιθανότητες σύγκρουσης με την Τουρκία έχουν πολλαπλασιάστεί. Για την αποφυγή αυτής της σύγκρουσης, η Ελλάδα οδηγείται εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού και της οικονομικής ασφυξίας που δημιουργούν τα μέτρα που λαμβάνονται, σε νέα μνημόνια αυτή τη φορά εξοπλιστικά, τα οποία θα κληθεί να πληρώσει ο ελληνικός λαός “για την ασφάλειά του”.
“Για την ασφάλεια του” πάλι, οδηγούμαστε και σε μία τρομακτική γιγάντωση των βάσεων.
Σήμερα το βράδυ θα φτάσει στη Σούδα ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ κ. Μάικ Πομπεο. Θα φιλοξενηθεί στην οικία Μητσοτάκη. Και την επόμενη ημέρα, όπως είχε κάνει περίπου και ο πατέρας του Κωσταντίνος πριν περίπου 30 χρόνια με τον πατέρα Μπους, θα του πει εντός των βάσεων:
“Υπουργέ, εδώ ο στρατός σας”.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τη μεγαλύτερη στρατιωτική παρουσία στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου στη Βάση της Σούδας. Και αυτή η παρουσία τώρα θα μεγαλώσει. Ήδη το Κρηπίδωμα Κ-14 το οποίο δέχεται πυρηνοκίνητα αεροπλανοφόρα και υποβρύχια θα επεκταθεί τόσο ώστε να δέχεται περισσότερα πολεμικά πλοία και άλλων χωρών.
Το ίδιο θα συμβεί και στην 115 Πτέρυγα Μάχης, με τους αμερικάνους να σχεδιάζουν επεκτάσεις στην αεροπορική Βάση, στον αμερικανικό τομέα της. Βεβαίως οι Αμερικανοί με την επέκταση των διαδρόμων τροχοδρόμησης που σχεδιάζουν θα είναι πλέον δυνατή η προσγείωση (και μεταστάθμευση) μεγαλύτερων, περισσότερων και πιο βαριών πολεμικών αεροσκαφών, όπως αεροσκάφη στρατηγικών αερομεταφορών τύπου C-17Α, καθώς και αριθμού αεροσκαφών-τάνκερ, ιπτάμενων ραντάρ κ.λπ.
Η Βάση της Σούδας βρίσκεται λοιπόν ξανά στο επίκεντρο όπως τόσες άλλες φορές στο παρελθόν.
Όπως στον Αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1973.
Τότε, ο ναύαρχος του 6ου Στόλου Όλμο Ζούμγουλντ, σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον το 1975, είχε αναφέρει:
«Tο δημοκρατικό Iσραήλ διασώθηκε το 1973 μόνο χάρη στην ύπαρξη της φασιστικής Πορτογαλίας, όπου προσγειώνονταν τα αεροπλάνα της αμερικανικής αερογέφυρας (σ.σ.: βάση Aζορών) της φασιστικής Iσπανίας, υπεράνω της οποίας ανεφοδιάζονταν, και της φασιστικής Eλλάδας, από τα λιμάνια της οποίας επιχειρούσαν ο 6ος στόλος και οι νηοπομπές». («Bήμα», 4.5.76).
Ενώ για τη στάση της Ελλάδας και τον ρόλο των βάσεων είπε:
«Tην εποχή των συγκρούσεων μεταξύ Aιγύπτου και Iσραήλ, τον Oκτώβριο του 1973, με επισκέφθηκε στην Oυάσιγκτον ο τότε αρχηγός του Eλληνικού Nαυτικού Eπιτελείου, ο οποίος βρισκόταν εκείνες τις ημέρες στην Oυάσιγκτον και μου είπε: Mην ακούτε τι λένε στην Eλλάδα δημοσίως. Nα χρησιμοποιήσετε τις βάσεις σας στην Eλλάδα όπως θέλετε». [1]
Στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας η βάση της Σούδας εξυπηρέτησε τις επιχειρησιακές ανάγκες του ΝΑΤΟ είτε ως κατασκοπευτικό κέντρο είτε ως κέντρο για τις επιχειρήσεις των ΝΑΤΟϊκών αεροπορικών επιθέσεων. [2]
Παρόμοιο ρόλο έπαιξε και στην επίθεση των ΗΠΑ στη Λιβύη το 1986 [3], αλλά και στην επίθεση στον Περσικό Κόλπο το 1991 (Καταιγίδα της Ερήμου) [4], στον 2ο πόλεμο του Κόλπου το 2003 (Σοκ και Δέος), στον πόλεμο στο Αφγανιστάν το 2003 [5] και στον πόλεμο της Λιβύης το 2011 [6]. Συμμετοχή είχε και στον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία ενώ υπήρχαν πληροφορίες ότι κεντρικό ρόλο έπαιξε και στην καταστροφή των χημικών της Συρίας ως Κέντρο Συντονισμού [7].
Η προσφορά της βάσης της Σούδας στην εξυπηρέτηση των αμερικανικών σχεδίων στην περιοχή είναι ιδιαίτερα σημαντική κι αυτό καταγράφεται διαρκώς σε εκθέσεις, αναλύσεις στρατιωτικών ινστιτούτων, υπενθυμίζεται από υψηλόβαθμα στελέχη, ως και προέδρους των ΗΠΑ. [8,9]
Όπως ο πρόεδρος Τζωρτζ Μπους ο οποίος με δήλωσή του στις 19 Ιουλίου του 1991, επί κυβέρνησης Κώστα Μητσοτάκη, και κατά την επίσκεψή του στα Χανιά και στη Βάση της Σούδας, παρουσία του τότε πρωθυπουργού Κώστα Μητσοτάκη, του Υπουργού Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά και του Υπουργού Αμύνης Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη, είπε για τη συμβολή της Βάσης στον 1ο Πόλεμο του Κόλπου:
“Από τις 2 Αυγούστου του 1990 η Σούδα συντήρησε 97 πλοία, φόρτωσε και ξεφόρτωσε 13.000 τόνους, εξυπηρέτησε 31.000 πτήσεις και τροφοδότησε αεροσκάφη με 4.500 λίβρες υγρών καυσίμων. Λειτούργησε 24 ώρες το 24ώρο με εξουθενωτικούς ρυθμούς, 300-400% πιο γρήγορα από τους κανονικούς. Κάθε μέρα η βάση καλούνταν να διατηρεί τον ανεφοδιασμό των γραμμών και κάθε μέρα έπραττε το καθήκον της κατά τρόπον άψογον” [10]
Αμέσως μετά, ο πρόεδρος έσπευσε να παρασημοφορήσει το προσωπικό των βάσεων, για την προσφορά τους και τη συμβολή της Σούδας στη νίκη στον πόλεμο του Κόλπου. [11]
Παρόμοια εύσημα για τη λειτουργία της Σούδας έλαβε και η κυβέρνηση Κώστα Σημίτη όταν υψηλόβαθμοι παράγοντες των ΗΠΑ, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Τα Νέα» (1/4/2008) σημείωναν:
«Η αεροναυπηγική βάση της Σούδας ήταν το Νο2 στήριγμά μας στις επιχειρήσεις στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν μετά το 2001» [12]
Άξιοι ευσήμων λοιπόν.
Σε όλες αυτές τις περιόδους, οι πολιτικοί, από τον χουντικό πρωθυπουργό Σπύρο Μαρκεζίνη έως τον Ανδρέα Παπανδρέου, και τον Αλέξη Τσίπρα, παροδικά και φαινομενικά μόνο εξέφραζαν αντιρρήσεις αλλά εν τέλει ικανοποιούσαν κάθε αίτημα.
Όπως το 2003, όταν ο Χρήστος Πρωτόπαππας, ως εκπρόσωπος της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και σε ερώτηση δημοσιογράφου για το τι θα κάνει με τη βάση της Σούδας η κυβέρνηση ενόψει και της επέμβασης των ΗΠΑ στο Ιράκ έκανε ξεκάθαρο ότι:
«Υπάρχουν διεθνείς συμφωνίες της χώρας, οι οποίες τηρούνται. Και δεν είναι σημερινές, είναι πριν από πολλά χρόνια και ισχύουν επί πολλά χρόνια. Σας πληροφορώ ότι δε συμβαίνει αυτό μόνον με την Ελλάδα, συμβαίνει με πάρα πολλές χώρες». [37,3813,14]
Και πώς τήρησε τις συμφωνίες η Ελλάδα;
Μέσα σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα μέχρι και λίγες ημέρες μετά την έναρξη της επιδρομής των ΗΠΑ στο Ιράκ, κατά τον 2ο Πόλεμο του Κόλπου, στην αεροπορική βάση είχαν προσγειωθεί 1.726 μεταγωγικά και 193 μαχητικά αεροσκάφη, αμερικανικά και βρετανικά. [15] Στη δε ναυτική βάση της Σούδας ελλιμενίστηκαν μέσα στο Φλεβάρη 86 «συμμαχικά» πολεμικά πλοία, ανάμεσά τους πυρηνοκίνητα αεροπλανοφόρα και υποβρύχια. [16]
Το μήνυμα επαναλαμβάνεται διαρκώς, αλλάζουν μόνο τα λόγια, αλλάζουν οι κυβερνήσεις και οι υπουργοί, όμως επαναλαμβάνεται, λες και για να αποτυπωθεί όσο πιο ξεκάθαρα στο μυαλό των πολιτών το αναπόφευκτο, η απουσία εναλλακτικής.
Kαι ο τότε Υπουργός Εθνικής Αμύνης της κυβέρνησης Καραμανλή κ. Ευάγγελος Μεϊμαράκης, είπε το 2006: «Η Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια έχει συμβατικές υποχρεώσεις απέναντι στους συμμάχους της, τις οποίες και εκπληρώνει», για την περίπτωση χρήσης των εγκαταστάσεων σε επίθεση των ΗΠΑ στο Ιράν. [17,18]
Πιο πρόσφατα και όταν σε αίτημα του ΝΑΤΟ για ανεφοδιασμό σκαφών ζητήθηκαν τα λιμάνια του Ηρακλείου και των Χανίων, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας προσέφερε επιπλέον και τη Λέρο και τη Λήμνο. [19] Άλλωστε, κατά δήλωση του κ. Καμμένου, η Κρήτη είναι το «αβύθιστο αεροπλανοφόρο» των ΗΠΑ:
«Η Κρήτη, με τις εκτεταμένες υψηλής ποιότητας και επιχειρησιακής αξίας αεροναυτικές της εγκαταστάσεις και τις μοναδικές, σε συμμαχικό επίπεδο, εγκαταστάσεις ναυτικής εκπαίδευσης, υποστήριξης και επισκευών ναυτικών μονάδων και οπλικών συστημάτων, αποτελεί ένα, κομβικά τοποθετημένο, “γιγάντιο αεροπλανοφόρο”. [20,21]
Δίχως αμφισβήτηση ή αμφιβολίες, η Ελλάδα έχει υποχρεώσεις. Και τις εκπληρώνει. Είναι “αναπόφευκτο”. Είναι προς το συμφέρον της χώρας, άλλωστε… όχι όμως και της Δημοκρατίας.
Η μειωμένη δημοκρατική λειτουργία, αυτή που διαμορφώνει ειδικά καθεστώτα (ετεροδικία) για τις βάσεις παράγει ατιμωρησία νομικά κατωχυρωμένη. Η δράση δεν έχει συνέπειες, κι αυτό αναπόφευκτα οδηγεί και σε περιβαλλοντικά ατυχήματα ή και εγκλήματα. Κυρίαρχο άλλωστε στοιχείο του πολιτισμού του πολέμου είναι η απόκρυψη.
- Όπου υπάρχουν βάσεις παρατηρείται ανάπτυξη παρασιτικών μορφών οικονομίας, όπως ναρκωτικά και πορνεία, αλλά και εγκληματικότητα, όπως βιασμοί και δολοφονίες.
- H επιχειρηματογία περί οφελών για την τοπική κοινωνία από τη λειτουργία των βάσεων επαναλαμβάνεται σε κάθε χώρα που υπάρχουν βάσεις, ακόμα και αν πληθώρα ερευνών, ακόμα και συντηρητικών think tank στις ΗΠΑ αποδεικνύουν ότι κάτι τέτοιο δεν ευσταθεί.
- Οι μόνοι που πλήττονται από το κλείσιμο των βάσεων είναι το προσωπικό που εργάζεται σε αυτές. Όμως, όπως δείχνει πληθώρα ερευνών, η υγιής ανάπτυξη που σε σύντομο χρονικό διάστημα δημιουργείται στον χώρο που καταλαμβάνουν εκτάσεις που ανήκαν στις βάσεις, παράγει πολλές παραπάνω θέσεις εργασίας.
- Σε όλες τις βάσεις καταγράφεται μόλυνση. Η μόλυνση δεν είναι αναγκαίο να παράγεται εξαιτίας κάποιου ατυχήματος αλλά σχετίζεται κυρίως με την εν γένει καθημερινή λειτουργία τους.
- Όμως συμβαίνουν και ατυχήματα. Τα πιο συνήθη ατυχήματα αφορούν διαρροές τοξικών, που προκαλούν μόλυνση του εδάφους ή του νερού. Μεταξύ των ατυχημάτων, έχουν καταγραφεί ατυχήματα και με πυρηνικά όπλα.
- Στην πλειοψηφία τους οι συνέπειες των ατυχημάτων αλλά και η μόλυνση από την εν γένει χρήση των βάσεων αποκρύπτονται ενώ ο στρατός των ΗΠΑ αποφεύγει να αναλάβει την ευθύνη σε περιπτώσεις σοβαρών ατυχημάτων ή για την αποκατάσταση ζημιών που έχει προκαλέσει.
- Το κόστος για τον καθαρισμό του εδάφους των βάσεων, όταν αυτές φεύγουν, είναι εξαιρετικά μεγάλο εξαιτίας της μόλυνσης του εδάφους και των υδάτων.
- Η ασέβεια προς τους περιβαλλοντικούς κανόνες είναι κοινός παρανομαστής στις βάσεις των ΗΠΑ εντός της χώρας των ΗΠΑ όσο και στις βάσεις τους στο εξωτερικό.
- Τα πράγματα είναι χειρότερα στις βάσεις των ΗΠΑ στο εξωτερικό αφού λειτουργούν δίχως ξεκάθαρους νομικούς περιορισμούς ή υπό ειδικά καθεστώτα που παράγουν ασυλία, ειδικά προνόμια άρα μερική ή ολική ασυδοσία και ατιμωρησία.
- Το καθεστώς ασυλίας επεκτείνεται και στο ανθρώπινο δυναμικό των στρατιωτικών εγκαταστάσεων. Διαμορφώνεται έτσι ένα καθεστώς όπου ο γηγενής πληθυσμός πρέπει να εφαρμόζει νόμους του κράτους που δεν ισχύουν για το προσωπικό των βάσεων. Εγκαθιδρύεται έτσι η αντίληψη ότι το έγκλημα μπορεί να μένει ατιμώρητο και ότι ο νόμος είναι σχετικός. Έτσι, οι βάσεις φανερώνονται ως συνέχεια αποικιοκρατικών καθεστώτων.
- Ο στρατός των ΗΠΑ προτιμά στις περιοχές όπου βρίσκονται βάσεις να υπάρχουν εκλεγμένες αρχές φιλικές προς την παρουσία τους. Υπενθυμίζουμε ότι στην Ιαπωνία, στην περιοχή της Kadena, οι αρχές των βάσεων επέλεξαν να αποκρύψουν ένα σοβαρό ατύχημα που προκάλεσε μόλυνση ώστε να μη βλάψουν τις πιθανότητες εκλογής δημάρχου ευνοϊκού προς την παρουσία τους.
- Υπάρχουν περιοχές όπου πληθυσμοί εξωθήθηκαν μακριά από τον τόπο τους για να δημιουργηθούν βάσεις.
- Αντιβασικά κινήματα υπάρχουν σε πολλές διαφορετικές γωνιές του κόσμου, από την Ιαπωνία, τη Νότιο Κορέα και τις Φιλιππίνες, ως την Ιταλία. Σε κάποιες χώρες έχουν κατορθώσει να διώξουν τις βάσεις.
Με δυο κουβέντες, οι βάσεις, ανεξαρτήτως για ποιον λόγο και υπό ποιες συνθήκες δημιουργούνται, στις ΗΠΑ ή στο εξωτερικό, παράγουν μόλυνση, λειτουργούν υπό ειδικά καθεστώτα, η δράση τους είναι πολλές φορές υπεράνω του νόμου και η ύπαρξή τους βασίζεται σε μια κουλτούρα του μυστικού, στην οποία η απόκρυψη σημαντικών γεγονότων ή των συνεπειών από τη λειτουργία τους, νομιμοποιείται εις το όνομα της “ασφάλειας”… Είναι μια κουλτούρα διαρκούς κατάστασης έκτακτης ανάγκης, άρα και μειωμένης δημοκρατικής λειτουργίας.
Τα Χανιά δεν αποτέλουν εξαίρεση.
Η επίσκεψη Πομπέο αν θ’ αποτυπώσει κάτι είναι το βάθεμα μίας σχέσης που τα θεμέλιά της βασίζονται στην εξάρτηση. Παράγει υποτέλεια και υποσκάπτει τη δημοκρατική λειτουργία. Αρκετοί Χανιώτες την ημέρα της επίσκεψης Πομπέο, όταν ο πρωθυπουργός της χώρας μας θα του δείχνει τον στρατό του, θα βρίσκονται στους δρόμους για να διαδηλώνουν.
Ενάντια στον πόλεμο, τα γεωπολιτικά παιχνίδια, την υποτέλεια. Μπορεί η διαμαρτυρία αυτή να μην αλλάξει τίποτα, όμως πρέπει να αποτυπωθεί, γιατί αποτελεί ένα μήνυμα, ότι οι Χανιώτες εξαναγκάζονται στην αποδοχή μίας ανώμαλης κατάστασης για τον τόπο τους, δεν την αποδέχονται.
Σημειώσεις:
1. Ο ρόλος της Βάσης της Σούδας στον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1973, το ψεύτικο «όχι» του Μαρκεζίνη και πώς οι φασίστες των χωρών του νότου έσωσαν το Ισραήλ, εφημερίδα «Αγώνας της Κρήτης»
2. Στέφανος Νικήτας, Η στρατηγικής σημασίας βάση της Σούδας και οι «διευκολύνσεις» στους Αμερικάνους, news247.gr
3. Δέσποινα Κουρουπάκη, Εδώ Βάσεις!, tvxs.gr
4. Α’ Πόλεμος του Κόλπου, sansimera.gr
5. Η Ακροδεξιά προπαγάνδα και ο φαύλος κύκλος της τρομοκρατίας, vathikokkino.gr
6. Κώστας Μαρδάς, Όταν η Σούδα σκότωσε τον Καντάφι, onalert.gr
7. Ποιος είναι ο ρόλος της βάσης της Σούδας στη διαδικασία καταστροφής των χημικών της Συρίας;, εφημερίδα “Αγώνας της Κρήτης”
8. ΑΗΙ, Lexington Institute Co-host Presentation Announcing Release of Souda Bay White Paper, ahiworld.org
9. Daniel Goure, Souda Bay: NATO’s Military Gem in the Eastern Mediterranean, lexingtoninstitute.org
10. George W. Bush, Remarks to United States and Greek Armed Forces in Souda Bay, Crete, July 19, 1991, presidency.ucsb.edu
11. Για ένα λεπτομερή απολογισμό των συνεπειών στο περιβάλλον από αυτές τις δραστηριότητες δες εφημερίδα “Αγώνας της Κρήτης”, Τετάρτη 12 Μαρτίου 2003, σ.27
12. Νίκος Μπογιόπουλος, Η Σούδα και τα «Παράσημα»…, εφημερίδα “Ριζοσπάστης”
13. Νυν υπέρ πάντων οι… ΗΠΑ!, εφημερίδα «Ριζοσπάστης»
14. Αμερικάνικο έδαφος η Σούδα, εφημερίδα «Ριζοσπάστης»
15. Το πέρασμα της Σούδας, εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»
16. Στρατηγικής σημασίας βάση για τα σχέδια των Αμερικάνων, εφημερίδα «Ριζοσπάστης»
17. Έχουμε υποχρεώσεις: Διαθέσιμη η Σούδα για τους συμμάχους, δηλώνει ο Β. Μεϊμαράκης, news.in.gr
18. Η χώρα μας έχει συμβατικές υποχρεώσεις, επαναλαμβάνει η κυβέρνηση για τη Σούδα, news.in.gr
19. Έτοιμη η Αθήνα να διευκολύνει τα πλοία του ΝΑΤΟ που θα περιπολούν στο Αιγαίο, εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»
20. «Αεροπλανοφόρο που δε μπορεί να βυθιστεί»: Σε εκδήλωση για τη γεωστρατηγική σημασία της βάσης της Σούδας στο Καπιτώλιο ο Πάνος Καμμένος – Διαθέσιμη όποτε τη χρειαστούν, λέει ο Υπ. Άμυνας, εφημερίδα «Αγώνας της Κρήτης»
21. Η Ελλάδα, η γεωγραφία της και ο Ιμπεριαλιστικός πόλεμος, εφημερίδα “Ριζοσπάστης” – «Γιγάντιο αεροπλανοφόρο» η Κρήτη: Με αναφορά στη σημασία των νατοϊκών εγκαταστάσεων η ομιλία Καμμένου στη Σούδα, εφημερίδα “Αγώνας της Κρήτης”