Το Αρκάδι έκλεισε στην πέτρινη αγκαλιά του 600 γυναικόπαιδα τον Νοέμβριο του 1866. Η φωνή του Γενικού Αρχηγού Πάνου Κορωναίου να φύγουν τα γυναικόπαιδα από το μοναστήρι δεν εισακούεται. Οι γυναίκες μαζί με τα παιδιά τους έμειναν δίπλα στους άντρες. Ξεχώρισε η Χαρίκλεια Δασκαλάκη. Στην επανάσταση αυτή έχασε τρεις γυιούς και υπήρξε από τους πρώτους συντελεστές της άμυνας του Αρκαδίου. Έτρεχε εμψυχώνοντας τους μαχητές και κουβαλώντας με τις άλλες κοπέλες πολεμοφόδια και πυρομαχικά.
Η Κρητική μούσα γράφει για τη Χαρίκλεια Δασκαλάκη:
Η Δασκαλάκαινά στεκε
κι εκράθιε τη σημαία
έστεκε εις τα Κλάουστρα
κι εφώναζ’ όλη μέρα.
Των καπετάνιων φώναζε
να μην παραδοθούνε
να μην πιαστούν αιχμάλωτου
καλλιά να σκοτωθούνε
Πέθανε το 1893 σε ηλικία 75 ετών.
Στους Λάκκους Κυδωνίας 37 γυναίκες ζητούν από τον Χατζη Μιχάλη Γιάνναρη να τις οπλίσει και να τις κατατάξει στο σώμα του. Η αναφορά περιλαμβάνει επί λέξει τα ακόλουθα:
1η Μαΐου 1867. Προς τον αρχηγόν Κυδωνίας κ. Χατζή Μιχάλη.
«Ορμώμεναι αι κάτωθι προς σε, Κύριε Αρχηγέ, ζητούμεν να μας οπλίσης δια να χύσωμεν το αίμα μας εις τον βωμόν της μητρός μας Κρήτης. Την δέησίν μας, Κύριε Αρχηγέ, να λάβητε υπ’ όψιν σας τάχιστα
Αι υπό διαταγήν σας
Λακκιώτισσαι!!»
Ακολουθούν 37 υπογραφές
Ο Χατζή Μιχάλης, που βρισκόταν τότε στον Ομαλό, τις εφοδίασε με τα απαραίτητα όπλα και πολεμοφόδια και τις εξάσκησε στην σκοποβολή. Η προσφορά τους στον αγώνα υπήρξε πολύτιμη. Πολλές από τις 37 γυναίκες σκοτώθηκαν στις διάφορες μάχες
Και στον Εμπρόσνερο Αποκορώνου όταν οι Σφακιανοί αποφάσισαν να επιτεθούν πρώτοι στον Πύργο του Αληδάκη στο Εμπρόσνερο τιμωρώντας τη γενιτσαρική ασυδοσία και αγριότητά του, οι γυναίκες έτρεξαν κι αυτές να πολεμήσουν κατά του Γενίτσαρου. Αρκετές σκοτώθηκαν όπως αναφέραμε σε προηγούμενο κείμενο
Ο Νίκος Καζαντζάκης στο μυθιστόρημά του «Ο Καπετάν Μιχάλης» μιλεί για τη γυναίκα καπετάνισσα και αναφέρει:
«… Όλη της τη ζωή στο σπίτι του κυρού της, στο σπίτι του αντρούς της, την πέρασε μέσα στ’ άρματα. Όταν ήταν ακόμα ανύπαντρη, στο σηκωμό του ’66, ζώστηκε κι αυτή το φισεκλίκι, πήρε κι αυτή το τουφέκι και πολέμησε να μην πατήσει Τούρκος στο χωριό τους. Κοριτσόπουλο ακόμη σε μια άλλη επανάσταση έσκιζε πολλά κιτάπια που τους έφερναν οι καλόγεροι από τα μοναστήρια και τύλιγε μαζί με άλλα κοριτσόπουλα φισέκια»
Η μητρική όμως φροντίδα, το ενδιαφέρον και η προστασία της μάνας δεν ήταν πολλές φορές αρκετά για να αποτρέψουν τον κίνδυνο της αρπαγής τους από τους Τούρκους. Ορισμένες από τις γυναίκες που άθελά τους έπεσαν στα χέρια των Τούρκων, κατέκτησαν υψηλά αξιώματα και διακρίθηκαν εξαιτίας της εξυπνάδας και της ομορφιά τους χωρίς πολλές φορές να λησμονήσουν την πατρίδα και τη θρησκεία τους.
Ενδεικτικά αναφέρουμε τις:
Ευμενία Βεργίτση
Πρόκειται για την πανέμορφη και έξυπνη κοπέλα από το Ρέθυμνο, που σε πολύ μικρή ηλικία την έστειλαν οι Τούρκοι δώρο μαζί με άλλες εννιά κοπέλες στον Σουλτάνο για το χαρέμι του. Με τα ψυχικά και πνευματικά χαρίσματα που διέθετε, τα οποία ετίμησε ο Σουλτάνος Μεχμέτ ο Δ’ την έκανε γυναίκα του, κατακτώντας έτσι τον τίτλο της βασιλομήτορος (Walide). Απ’ αυτήν επίσης γεννήθηκαν δύο Σουλτάνοι, ο Μουσταφά ο Β’ και ο Αχμέτ ο Γ’. Εξελίχθηκε σε μια μεγάλη προσωπικότητα με κοινωνικές ευαισθησίες και βαθιά ανθρώπινα αισθήματα όπως φανερώνει το πλούσιο κοινωνικό έργο που άφησε.
Η παράδοση διασώζει το ακόλουθο περιστατικό. Ο Σουλτάνος απογοητευμένος από τη μακρόχρονη και εξαντλητική πολιορκία του Χάνδακα (Ηράκλειο) 1648-1669, έφτασε στην Ελλάδα για να εμψυχώσει τους Τούρκους πολιορκητές. Για το κάστρο αυτό της αντίστασης ο Τούρκος ιστορικός Εβλιγιά Τζελεπή έγραφε: «Αυτό το γερό κάστρο είναι το άπαρτο φρούριο της Μεσογείου. Είναι το σιδερένιο κλειδί όλης της Ευρώπης». Ενώ λοιπόν βρισκόταν στη Λιβαδειά πήρε το μήνυμα της κατάληψης του Χάνδακα. Διέταξε λοιπόν να γιορταστεί το γεγονός σε όλη του Τουρκική επικράτεια με επινίκιες γιορτές, φωταψίες και άλλες εκδηλώσεις. Λέγεται λοιπόν ότι η Κρητικιά Σουλτάνα βρήκε την ευκαιρία και του είπε: «Πολυχρονεμένε μου Σουλτάνε, είκοσι ένα χρόνια χρειάστηκε για να πάρετε την Κρήτη. Αυτό θα πει ότι η Κρήτη είναι κάτι ξεχωριστό, γι’ αυτό ξεχωριστή πρέπει να είναι και η μεταχείρισή της. Διάταξε λοιπόν να φερθούν όμορφα στους συμπατριώτες μου οι δικοί σου. Να είναι δίκαιοι και καλοί, όπως γράφει το Κοράνι, όπως καλός είσαι πάντα κι εσύ για μένα. Αυτό σου το ζητώ προσωπική χάρη» δεν γνωρίζομε αν τα λόγια αυτά είχαν κάποια ανταπόκριση στον «γαμπρό μας».
Σήμερα σώζονται δυό τζαμιά αφιερωμένα στ’ όνομά της και μια περίτεχνη βρύση ζεμπίλι. Πέθανε το 1715 σε ηλικία 75 ετών. Τάφηκε με μεγάλες τιμές στην αυλή του Γενή – Τζαί στο Σκουτάρι, όπου και διασώζεται μέχρι σήμερα ο τάφος της. Το πορτραίτο της επίσης βρίσκεται στο μουσείο του ΤοπΚαπί στην Κωνσταντινούπολη