Στις 16 Νοέμβρη του 1980 δολοφονήθηκαν από άνδρες των ΜΑΤ, η Σταματίνα Κανελλοπούλου και ο Ιάκωβος Κουμής, κατά τη διάρκεια της πορείας του Πολυτεχνείου.
7 χρόνια μετά την εξέγερση του Νοέμβρη, το 1980 οι εορταστικές εκδηλώσεις για την επέτειο του Πολυτεχνείου κορυφώθηκαν στις 16 Νοέμβρη, ημέρα Κυριακή με την καθιερωμένη πορεία.
Η κυβέρνηση Ράλλη είχε απαγορέψει τη χρονιά εκείνη στην πορεία να κατευθυνθεί προς την Αμερικάνικη πρεσβεία και σύμφωνα με την απαγόρευση οι διαδηλωτές επιτρέπονταν να φτάσουν μόνο ως το Σύνταγμα και εκεί να διαλυθούν.
Η πλειοψηφία της ΕΦΕΕ πειθάρχησε παρά τους λεονταρισμούς των προηγουμένων ημερών, αλλά κάμποσες χιλιάδες διαδηλωτών αποφάσισαν να ακολουθήσουν την αριστερή μειοψηφία της ΕΦΕΕ (ΠΠΣΠ, ΑΑΣΠΕ, ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος-Β’ Πανελλαδική κ.α.) επιχειρώντας να συνεχίσουν προς την αμερικανική πρεσβεία.
«Η πορεία ανέβηκε την οδό Σταδίου, συνέχισε στην πλατεία Συντάγματος, όπου συγκεντρωμένοι στο πεζοδρόμιο πολίτες διαφόρων παρατάξεων έβριζαν όσους συμμετείχαν, και μπήκε στην οδό Β.Σοφίας. Στο ύψος της βουλής είχαν παραταχθεί οι “δυνάμεις αποκατάστασης της τάξης”. Για λίγα λεπτά τα δύο μέτωπα έμειναν ακίνητα και ανταλάχθηκαν κάποιες φράσεις. Στην συνέχεια το μπλοκ των διαδηλωτών έκανε τα πρώτα βήματα προς τον σχηματισμό των Ματ και τότε αυτά επιτέθηκαν. Η μάζα των διαδηλωτών ήταν πυκνή και η υποχώρηση ήταν δύσκολη» (Μαρτυρία από το Εντός Εκτός Εναλλάξ).
Στη συνέχεια τα ΜΑΤ μετέτρεψαν το κέντρο της Αθήνας σε πραγματικό σφαγείο με δυό νεκρούς διαδηλωτές (Κανελλοπούλου, Κουμής) τουλάχιστον δυό τραυματίες από αστυνομικά περίστροφα, εκατοντάδες σπασμένα κεφάλια, συλλήψεις κλπ…
Η 20χρονη εργάτρια Σταματία Κανελλοπούλου βρέθηκε πεσμένη σε πεζοδρόμιο της οδού Πανεπιστημίου χτυπημένη άσχημα από αστυνομικά γκλομπ. Μεταφέρθηκε αναίσθητη στο «Ιπποκράτειο» όπου άφησε την τελευταία της πνοή, προτού οι γιατροί της προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες.
Ο 26χρονος Κύπριος φοιτητής της Νομικής Ιάκωβος Κουμής βρέθηκε στην Πλατεία Συντάγματος με βαριές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις από γκλομπ (από σφαίρα αστυνομικού περιστρόφου υποστηρίζουν άλλοι), διακομίστηκε στο «Λαϊκό» και άφησε την τελευταία του πνοή λίγες μέρες αργότερα.
Στις 10 το βράδυ της ίδιας ημέρας ο Ανδρέας Παπανδρέου δηλώνει: «Μικρές ομάδες ανευθύνων στοιχείων και προβοκατόρων άγνωστης και ύποπτης προέλευσης δημιούργησαν θλιβερά έκτροπα με προφανή σκοπό να αμαυρώσουν και να δυσφημήσουν τη μεγάλη λαϊκή επέτειο του Πολυτεχνείου» … Οι οργανώσεις της άκρας Αριστεράς τον κατηγορούν ότι βοήθησε την κυβέρνηση της ΝΔ «σαν να έχει αναλάβει από τώρα το υπουργείο Δημόσιας Τάξης» (Προκήρυξη ομάδα Πρωτοβουλίας Πολυτεχνείου ’80). (Το Βήμα)
Η κυβέρνηση περιορίστηκε να εκφράσει την οργή της για τις “οργανωμένες ομάδες αναρχικών και εξτρεμιστικών στοιχείων” που “αμαύρωσαν τη μεγάλη λαϊκή επέτειο και προκάλεσαν βάναυσα τα δημοκρατικά και ειρηνικά αισθήματα του συνόλου του ελληνικού λαού”, διευκρινίζοντας απλώς ότι “για τις συνθήκες υπό τις οποίες σημειώθηκε ο θάνατος νεαρής εργάτριας διετάχθησαν διοικητικές ανακρίσεις”.
Μια βδομάδα αργότερα στη Βουλή έγινε πολύωρη συζήτηση για τα γεγονότα.
“Και ο Αρχάγγελος Μιχαήλ σπάθην κρατεί στα χέρια του για να αμυνθεί εναντίον των δαιμόνων. Δεν κρατεί άνθη”, έλεγε ο Γ. Ράλλης.
Ενώ ο Γιάννης Ζίγδης:
“Η βασική αιτία του κακού είναι ότι η κυβέρνηση διατηρεί ένα Σώμα που αποτελεί ντροπή, τα ΜΑΤ. Δεν είναι αστυνομία αυτό, αυτό είναι Σώμα ΕΣ-ΕΣ, είναι χειρότερο από την ΕΣΑ, τα μέλη του είναι κακούργοι, όχι ότι οι άνθρωποι γεννήθηκαν κακούργοι, αλλά εκπαιδεύονται για να γίνουν κακούργοι. Τους είδα στη Ρόδο, όπου επετέθηκαν εναντίον ενός λαού που έκανε μια ειρηνική παρέλαση. Επετέθηκαν με τέτοια λύσσα, που δεν έχω δεί ούτε στους Ιταλούς φασίστες, όταν ήμουν παιδί στη Ρόδο (…) Ας έχουμε μια ειδική συνεδρίαση για το αν μπορεί μια Δημοκρατία να διατηρεί κρατικά όργανα , τύπου ΜΑΤ. Αυτά είναι μόνο για τους ‘Χίτλερ’, μόνο για τους ‘Μουσολίνι’. Είναι αδιανόητο να υπάρχουν σε μια δημοκρατική Πολιτεία”.
"google ad"
Στην ίδια συζήτηση, Παπανδρέου και Φλωράκης, αρκέστηκαν σε υποδείξεις περί του χώρου και του χρόνου κατά τον οποίο οι αστυνομικές δυνάμεις θα έπρεπε να ανοίξουν τα κεφάλια των διαδηλωτών. “Θα ήταν σε θέση, πραγματικά, η Αστυνομία στο σημείο της σύγκρουσης να προχωρήσει με ελιγμό τέτοιο, ώστε να αποκοπεί, το επαναλαμβάνω, το σώμα των 2.000 εξτρεμιστών και εκεί να τους αντιμετωπίσει”, έλεγε ο Ανδρέας. Ήξερε ότι για να φτάσει στην εξουσία όφειλε να κάνει ορισμένες υποχωρήσεις. (ΙΟΣ της Ελευθεροτυπίας).
Για τους θανάτους διατάχτηκε ΕΔΕ, η οποία φυσικά δεν κατέληξε πουθενά, ως είθισται Οι δράστες των δύο θανάτων έμειναν ατιμώρητοι καθώς όσοι από τους αστυνομικούς κατηγορήθηκαν για τα επεισόδια της 16ης Νοέμβρη του 1980, αθωώθηκαν 7 χρόνια αργότερα.
Ρ.Μ.