Ο πολιτιστικός σύλλογος: “ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ” ολοκληρώνοντας τον πρώτο κύκλο ταινιών για την εργατική τάξη και τους αγώνες της στη μεγάλη οθόνη, προβάλλει την Κυριακή, 15 του Δεκέμβρη 2013, στην Αίθουσα του Τ.Ε.Ε. (Νεάρχου 23, Χανιά) την ταινία του Κέν Λόουντς: Ο Πωλ, ο Μικ και οι άλλοι (2001).
Ώρα έναρξης της προβολής: 20.00 μ.μ.
«The navigators» (2001) / Ο Πωλ, ο Μικ και οι Αλλοι
του Κέν Λόουτς
Βρετανία, 2001
Σκηνοθεσία: Κεν Λόουτς
Σενάριο: Ρομπ Ντόουμπερ
Ηθοποιοί: Ντιν Αντριους, Τομ Κρεγκ, Τζο Ντατίν, Στιβ Χούισον
Διάρκεια: 92 λεπτά
Τα τραγικά αποτελέσματα της ιδιωτικοποίησης, μέσα από την ιστορία μιας ομάδας εργατών στους βρετανικούς σιδηροδρόμους, σε μια ταινία δοσμένη με χιούμορ αλλά και κριτικό μάτι.
Ο Βρετανός Κεν Λόουτς είναι από τους σκηνοθέτες εκείνους που αντλούν θέματα από την πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας του, και όχι μόνο, για να φτιάξει ταινίες το ίδιο συναρπαστικές όπως και μια καλή παραδοσιακή ταινία. Κι αυτό γιατί ξέρει να συνδυάζει την πολιτική θέση με καταστάσεις πολιτικά ξεκάθαρες και χαρακτήρες ολοκληρωμένους, που μιλούν μια συνηθισμένη, αληθινή γλώσσα. Φτάνει να θυμηθούμε ταινίες του όπως το Ladybird., Ladybird» «Βροχή από πέτρες» «Γη και ελευθερία» ή «Ψωμί και τριαντάφυλλα».
Τα ίδια στοιχεία συναντάμε και στη νέα του ταινία «Ο Πολ, ο Μικ και οι άλλοι» σ’ ένα σενάριο γραμμένο από σιδηροδρομικό που πέθανε λίγο μετά το τέλος των γυρισμάτων της ταινίας -ο πρωτότυπος τίτλος «The Navigators» ήταν η ονομασία που έδιναν το 19ο αιώνα οι Ιρλανδοί εργάτες στους σιδηροδρόμους, αναφορά στις μεσαιωνικές συνθήκες που επικρατούσαν τότε. Ο Πολ, ο Μικ και η παρέα τους εργάζονται εδώ και χρόνια στη συντήρηση των βρετανικών σιδηροδρόμων. Ώσπου, το 1995, με την ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων οι συνθήκες εργασίας αλλάζουν, ορισμένοι εργάτες αναγκάζονται να αποχωρήσουν παίρνοντας μικρή αποζημίωση, ενώ όσοι δέχονται να παραμείνουν αφήνονται σχεδόν απροστάτευτοι, το σωματείο χάνει την ισχύ του, οι κανόνες ασφαλείας τηρούνται ολοένα και λιγότερο, ενώ προσλαμβάνονται ανειδίκευτοι εργάτες και οι δουλειές γίνονται πρόχειρα. Όλα για χάρη ενός μεγαλύτερου κέρδους. Πολύ σύντομα η ιδιωτικοποίηση αρχίζει να δείχνει το αληθινό, απάνθρωπο πρόσωπό της, επηρεάζοντας την ιδιωτική ζωή των εργατών, καταστρέφοντας τις σχέσεις αλληλεγγύης ανάμεσά τους και οδηγώντας σε τραγικά αποτελέσματα.
Ο Λόουτς ενδιαφέρεται για τον άνθρωπο ως μέλος όμως μιας συγκεκριμένης κοινωνίας: είτε αυτός είναι εργάτης, είτε μετανάστης, είτε αγωνιστής της ελευθερίας είτε απλός υπάλληλος. Εκείνο που γι’ αυτόν έχει σημασία είναι η καθημερινή ζωή του και πώς αυτή επηρεάζεται από τη δουλειά του και τους ανθρώπους γύρω του. Ανθρώπους που αποτελούν την κοινωνία, που ακολουθούν τις συμβάσεις αλλά και τα συμφέροντά της (ουσιαστικά οικονομικά), καθορίζοντας την τύχη του κάθε μέλους της. Η ιδιωτικοποίηση, που έγινε από την κυβέρνηση της κυρίας Θάτσερ, έδωσε στον Λόουτς την ευκαιρία να φέρει στην επιφάνεια την παράλογη λογική μιας ελεύθερης αγοράς που, τελικά, όχι μόνο δεν απέδωσε τα αναμενόμενα κέρδη αλλά οδήγησε τον εργάτη σε αδιέξοδο. Χωρίς προσπάθεια διδακτικότητας, χρησιμοποιώντας, στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας, τη μορφή της κωμωδίας, για να μας αποκαλύψει τη γελοιότητα και τον παραλογισμό μιας τέτοιας πολιτικής, ο Λόουτς δεν διστάζει ν’ αλλάξει την κατάλληλη στιγμή, και με άνεση, το στιλ του, για να μας δείξει την τραγική πλευρά της πολιτικής αυτής, με τις απολύσεις, τους εκτροχιασμούς τρένων, με νεκρούς και τραυματίες, και άλλα «ατυχήματα» που, ορισμένες φορές, αναγκάζουν τους εργάτες να μετατραπούν σε εγκληματίες. Μια ταινία-μαρτυρία μιας συγκεκριμένης εποχής και μιας καταδικαστέας κοινωνικής πολιτικής που αγνοεί το άτομο για χάρη του κέρδους.
Ο Κεν Λόουτς εκτροχιάστηκε
Συνεπής, τίμιος, συγκροτημένος, αλλά μονότονος και κουρασμένος. Οι «Νavigators» – που ελληνικώς αποδόθηκε «Ο Πολ, ο Μικ και οι άλλοι» – μία ιστορία βρετανικής νεοφιλελεύθερης τρέλας, απέφερε τον εκτροχιασμό στον αριστερό συρμό τού Κεν Λόουτς.
Νavigators είναι η λαϊκή ονομασία των Βρετανών σιδηροδρομικών υπαλλήλων. Και η ιστορία έχει να κάνει με τη μετεξέλιξη και τη μετάλλαξη που προκάλεσε στους προλετάριους των τρένων η περιβόητη ιδιωτικοποίηση των βρετανικών σιδηροδρόμων. Όχι μόνο δεν κατέληξε σε θρίαμβο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, αλλά, αντιθέτως, μετέτρεψε το καμάρι της βρετανικής αυτοκρατορίας στο πλέον επίφοβο μέσο μεταφοράς. Το χρονικό που περιγράφει ο Κεν Λόουτς αποτελεί μία πρώτης τάξεως προσφορά σ’ εκείνα τα συνδικάτα που επιμένουν να είναι δεμένα με το άρμα του Δημοσίου, παρά να ελπίζουν στην «ελευθερία» της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Μια χούφτα συντηρητές των σιδηροτροχιών σπάνε πλάκα με την αλλαγή νοοτροπίας λόγω ιδιωτικής εκποίησης της σιδηροδρομικής περιουσίας του Δημοσίου.
Όμως εντός μερικών ημερών το χαμόγελο εξαφανίζεται από τα χείλη τους. Η ανεργία, η ανασφάλεια και ο σκληρός ανταγωνισμός καταστρέφουν την παροιμιώδη εργατική αλληλεγγύη και το σύνθημα «ο σώζων εαυτόν σωθήτω» διεισδύει μέχρι το κρεβάτι του σπιτιού τους. Γνωστή ιστορία, γνωστά αποτέλεσματα, γνωστό επιμύθιο. Η Θάτσερ για τους λίγους, η κόλαση για τους πολλούς.
Η πρώτη ώρα είναι παράδοση μαθήματος σκηνοθετημένου ντοκιμαντέρ. Απίστευτη φυσικότητα στις ερμηνείες, ρεαλιστική σκηνοθεσία και προλεταριακό χιούμορ. Όμως, μετά τα πρώτα δέκα λεπτά, η μονότονη επανάληψη του ίδιου μοτίβου προκαλεί βαθιά χασμουρητά. Μετά το δεύτερο ημίχρονο επικρατεί μικρή ανάφλεξη, αλλά είναι πλέον αργά.
Τελικώς, η εργατική ομάδα του Κεν Λόουτς φεύγει από το γήπεδο ηττημένη, αλλά με το κεφάλι ψηλά. Πώς λέμε για κάποιον, «είναι φτωχός, αλλά τίμιος»; Κάπως έτσι!
ΒΡΕΤΑΝΙΑ 1995: Η ιδιωτικοποίηση των βρετανικών σιδηροδρόμων προκαλεί θυελλώδη ανατροπή εργασιακών σχέσεων. Αβέβαιο μέλλον περιμένει τους ήρωες – εργαζόμενους στους σιδηροδρόμους – και μέσα από την ανασφάλεια που αρχίζουν να βιώνουν, δοκιμάζεται η φιλία τους και η σχέση με τους γύρω τους.
Ο Κέν Λόουντς μέσα από τη καταγραφή των υπαρκτών κοινωνικών προβλημάτων, συνθέτει πάντα ενδιαφέροντες καθημερινούς ανθρώπινους χαρακτήρες, ενώ η κινηματογραφική γραφή του αποτελείται από μια ποικιλία συναισθηματικών καταστάσεων που άλλοτε έχουν χιουμοριστική και άλλοτε δραματική απόχρωση, πάντα μέσα από τη δική του ιδιαίτερη, ανοιχτά πολιτικοποιημένη κινηματογραφική γλώσσα.
Το «Navigators» είναι ένα ευρηματικό κοινωνικό δράμα με καλές ερμηνείες. Ο σκηνοθέτης μένει πιστός στο στυλ του κοινωνικού ρεαλισμού που τον καθιέρωσε («Lady bird», «Βροχή από πέτρες») και καταφέρνει να δημιουργήσει μια ταινία – καταγγελία των σύγχρονων εργασιακών σχέσεων και της επίδρασης που αυτές ασκούν στη ζωή και την ψυχοσύνθεση των εργαζομένων. Το αιχμηρό σλόγκαν της ταινίας «δουλεύεις για να ζεις ή ζεις για να δουλεύεις» δημιουργεί πολλά ερωτήματα στο κοινό για το αβέβαιο εργασιακό μέλλον και γενικότερα για την ίδια τη ζωή στον καπιταλισμό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι την ημέρα που βγήκε η ταινία στις αίθουσες έγινε συγκυριακά ένα μεγάλο σιδηροδρομικό ατύχημα στη Βρετανία με 5 νεκρούς, που δεν είναι ασφαλώς το πρώτο. Είναι γεγονός ότι οι Βρετανοί είδαν το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας τους να αλλάζει προς το χειρότερο μετά την ιδιωτικοποίησή του, ενώ τα «ατυχήματα» έχουν αυξηθεί σε πρωτόγνωρο βαθμό.
Οι «Navigators» είναι μια ταινία που καταγράφει με έναν εκπληκτικό τρόπο τη σημερινή περίοδο της ανεργίας, της ανασφάλειας και των προσωπικών αδιεξόδων.
Η ταινία ήταν υποψήφια για τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Βενετίας το 2001.
Kεν Λόουτς:
«Για να τιμήσουμε τη Θάτσερ, ας ιδιωτικοποιήσουμε την κηδεία της»
Η δήλωση του Κεν Λόουτς για τον θάνατο της Μάργκαρετ Θάτσερ (όπως την μεταδίδει ο Guardian στο live blog του για το θέμα): «Η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν η πιο διχαστική και καταστροφική πρωθυπουργός της σύγχρονης εποχής. Μαζική ανεργία, κλεισμένα εργοστάσια, κατεστραμμένες κοινότητες, αυτή είναι η κληρονομία της. Ήταν μια μαχήτρια και ο εχθρός της ήταν η βρετανική εργατική τάξη. Στις νίκες της αυτές την βοήθησαν οι διεφθαρμένοι πολιτικοί ηγέτες του Εργατικού Κόμματος και πολλών Συνδικάτων. Η σημερινή άθλια κατάσταση οφείλεται στις πολιτικές που αυτή άρχισε. Το βηματισμό της τον ακολούθησαν κι άλλοι πρωθυπουργοί, με πρώτο τον Τόνι Μπλερ. Εκείνη ήταν ο οργανοπαίχτης κι αυτός ήταν η μαϊμού που χόρευε. Θυμηθείτε τότε που αποκαλούσε τον Μαντέλα τρομοκράτη κι έπινε το τσάι της με τον βασανιστή και δολοφόνο Πινοτσέτ. Πώς να την τιμήσουμε, όπως της αξίζει; Να ιδιωτικοποιήσουμε την κηδεία της. Να την βγάλουμε σε δημοπρασία και να την αναθέσουμε στη φθηνότερο μειοδότη. Αυτό θα ήθελε και η ίδια». (από left.gr)
Δείτε το trailer της ταινίας: “Ο Πωλ, ο Μικ και οι άλλοι” / «The navigators»: http://www.youtube.com/watch?v=CJsiCOYRQl4