Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης | Ο καπετάν Γιάννης Κατσιάς οπλαρχηγός της Εθνικής Αντίστασης στην Κρήτη, είναι η χαρακτηριστική περίπτωση του ανθρώπου που αγωνίσθηκε ενάντια στη λαίλαπα του Ναζισμού, αλλά έχασε τη ζωή του άδοξα στον καιρό της ειρήνης, θύμα ενός φρικτού ναυαγίου.
Ήταν κτηνοτρόφος στα Σφακιά, όταν οι Γερμανοί εκπόρθησαν την Κρήτη, μετά από πολυήμερες και αιματηρές μάχες. Δεν έμεινε ούτε στιγμή άπραγος.
Αμέσως πήρε μέρος στη μάχη της Κρήτης, το Μάιο του 1941, επικεφαλής μιας ομάδας ελεύθερων σκοπευτών. Πάνω από 150 άτομα πολέμησαν υπό τις διαταγές του και αμέσως μετά υποστήριξαν τη σύμπτυξη των αγγλικών και των ελληνικών στρατευμάτων, που κατευθύνονταν στο όρμο Σφακίων για να διαφύγουν στη Μέση Ανατολή. Στον αγώνα της σύμπτυξης ο Κατσιάς βοήθησε στην περιοχή Καμητάδων Χανίων, στην προστασία των κατάκοπων στρατιωτών που επιβιβάζονταν στα καράβια και έφευγαν, ενώ οι Γερμανοί προωθούνταν σε όλο το νησί. Χάρη στους άνδρες του Κατσιά, οι Γερμανοί έχασαν εκεί περί τους 70 άνδρες τους.
Όταν εδραιώθηκαν οι Γερμανοί στο νησί, ο Κατσιάς, την 1 Ιουλίου 1941 ίδρυσε αντιστασιακή ομάδα «Εθνική Οργάνωση Λευκά Όρη» και κατέφυγε στα ομώνυμα Όρη, όπου αρχικά επιδόθηκε στην περισυλλογή των συμμάχων στρατιωτών, που δεν μπόρεσαν να φύγουν στην Αίγυπτο. Το έργο αυτό κράτησε τρείς μήνες. Τους προστάτευσε και όταν πήρε επαφή με το συμμαχικό στρατηγείο φυγάδευσε πολλούς με αγγλικά υποβρύχια, από την περιοχή της Μονής Πρέβελη, στα νότια παράλια της Κρήτης.
Σύμφωνα με έκθεση του υποστράτηγου Νικόλαου Ι. Παπαδάκη, που διετέλεσε στρατιωτικός διοικητής και γενικός αρχηγός των ανταρτικών δυνάμεων Κρήτης, η αποτελεσματικότητα των μαχητών του Κατσιά στην σύμπτυξη και περισυλλογή των συμμάχων στρατιωτών, είχαν εξαγριώσει τους Γερμανούς οι οποίοι όπως συνήθιζαν, συνέλαβαν περί τους 40 άμαχους κατοίκους των Σφακίων και τους εξετέλεσαν. Ανάμεσα τους ήταν και ο Γιώργος Κατσιάς, αδελφός του καπετάνιου!
Ο Ιωάννης Κατσιάς, συνέχισε τον αγώνα της εθνικής αντίστασης παίρνοντας μέρος σε διάφορες μάχες εναντίον των κατακτητών.
Τον Σεπτέμβριο του 1943 πήρε μέρος στη μάχη που έγινε στα Τσιλίβδικα, αντιμετωπίζοντας ισχυρά αποσπάσματα της Βέρμαχτ, που έχασαν 15 άνδρες, Μαζί με τον Κατσιά πολεμούσε και το κλιμάκιο της Αγγλικής Υπηρεσίας συνδέσμων και κατασκοπείας, περί τους 10 άνδρες. Οι Γερμανοί συμπεριφερόμενοι εκδικητικά κατέστρεψαν τα διπλά χωριά Καλή Συκιά Αγίου βασιλείου και Καλλικράτης Σφακίων. Εκτέλεσαν επί τόπου περί τους 70 άνδρες και γυναίκες από τον άμαχο πληθυσμό των χωριών αυτών.
Συνέπραξε στην απαγωγή του Κράιπε
Ο οπλαρχηγός Κατσιάς συνέπραξε τον Απρίλιο του 1944 και στην απαγωγή του Ναζί στρατηγού Κράιπε, ο οποίος τότε διοικούσε μια Μεραρχία στη Ηράκλειο.
Η αποβίβαση Άγγλων κομάντος από τη Μέση Ανατολή μετά από δύο ανεπιτυχείς προσπάθειες το Φεβρουάριο, επιτεύχθηκε την νύχτα της 3ης προς 4η Μαρτίου, στην ερημική περιοχή Αλυκές, στα νότια του νομού Ηρακλείου παρά τα πυκνά φυλάκια των Γερμανών και τις ακταιωρούς, που περιπολούσαν ασταμάτητα. Το σημείο όπου η βενζινάκατος θα προσέγγιζε βρισκόταν σε έναν όρμο σχεδόν απρόσιτο από την στεριά και η θαλάσσια ζώνη που τον περιέκλειε ήταν διάσπαρτη από νάρκες.
Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ, γνωστός στην Κρήτη και ως «Φιλεντέμ» βοηθούμενος από τους άνδρες του καπετάν Γιάννη Κατσιά, και άλλους Κρητικούς αντιστασιακούς, υποδέχθηκε τους κομάντος βοηθώντας να περισώσουν τον οπλισμό και τα άλλα εφόδιά τους. Στη συνέχεια η βενζινάκατος επέστρεψε στη βάση της στη Μέση Ανατολή, με επιβάτες κάποιους καταζητούμενους Κρητικούς και τέσσερις Αυστριακούς λιποτάκτες που υπηρετούσαν στο γερμανικό στρατό.
Μετά την απαγωγή Κράιπε, στις 11 Μαΐου η ομάδα που τον αιχμαλώτισε, ξεκίνησε από το χωριό Πατσός για το χωριό Φωτεινού. Μια απόσταση τεσσάρων ωρών με τα πόδια. Στις Καρίνες συνάντησαν τον καπετάν Κατσιά και τον Στέλιο Δεληγιαννάκη, που θα φυγαδευόταν μαζί τους στην Μέση Ανατολή. Ο Κατσιάς έφυγε πρώτος για το χωριό Φωτεινού, όπου ενημέρωσε τους αγωνιστές Ανδρέα και Σήφη Πέρρο για την επικείμενη άφιξη των απαγωγέων.
Αυτοί ετοίμασαν μια καλή κρυψώνα μέσα σ’ έναν ελαιώνα και μαζί με την οικογένεια Τζαγκαράκη ανέλαβαν την σίτιση των ανδρών του Φέρμορ. Λίγη ώρα μετά την αναχώρησή τους από το Πατσός έκαναν έφοδο στο χωριό οι Γερμανοί και έψαξαν κάθε σπίτι ή αποθήκη. Παρ’ ότι δεν βρήκαν τίποτα, πήραν μαζί τους 40 ομήρους, που ευτυχώς μετά από έναν μήνα τους άφησαν ελεύθερους.
Συνέχισε τη δράση του…
Αργότερα μετά την επιτυχή έκβαση της απαγωγής του Κράιπε, και τη μεταφορά στο στρατηγείο της Μέσης Ανατολής ο καπετάν Κατσιάς εξουδετέρωσε με την ομάδα του, την δύναμη ενός γερμανικού φυλακίου στον Κρουσώνα Μαλεβυζίου, αιχμαλωτίζοντας 7 Γερμανούς. Τους αιχμάλωτους, τους παρέδωσε στον επικεφαλής της Αγγλικής Υπηρεσίας στην Κρήτη αντισυνταγματάρχη Τομ, ο οποίος τους προώθησε για ανακρίσεις στη Μέση Ανατολή.
Άλλος τομέας δράσης του Ιωάννη Κατσιά ήταν η συμμετοχή του σε διάφορα σαμποτάζ, σε κατασκοπεία εις βάρος των Γερμανών και σε συλλογή χρήσιμων πληροφοριών για το Αγγλικό Στρατηγείο. Συνεργάσθηκε στενά με τους Άγγλους και αυτοί τον εφοδίαζαν με όπλα, πυρομαχικά και ιματισμό για τους άνδρες του.
Λειτουργούσε πάντα ως αυτοτελής αρχηγός με τη δική του ομάδα αντίστασης.
Ο στρατηγός Παπαδάκης όταν έφτασε στη Μεγαλόνησο στις αρχές του Οκτωβρίου 1944 προερχόμενος από τη Μέση Ανατολή, και ανέλαβε ως στρατιωτικός διοικητής και γενικός αρχηγός των ανταρτικών δυνάμεων Κρήτης, συνάντησε τον Ιωάννη Κατσιά στις νότιες παρυφές της πόλης του Ρεθύμνου. Τότε ο οπλαρχηγός ήταν επικεφαλής ενός σώματος περίπου 250 ανδρών και μετείχε στην πολιορκία του Ρεθύμνου, που το κατείχαν ακόμα οι Γερμανοί.
Όταν στα μέσα του Οκτωβρίου 1944 οι Γερμανοί αναγκάσθηκαν να συμπτυχθούν στα Χανιά, η δύναμη του καπετάν Γιάννη Κατσιά χρησιμοποιήθηκε από τον Παπαδάκη για την ασφάλεια της πόλης του Ρεθύμνου και ακολούθως στο μέτωπο του συγκροτήματος Βάμου Αποκορώνου έως ότου οι Γερμανοί αναγκάσθηκαν να παραδοθούν το Μάιο του 1945.
Ο καπετάν Γιάννης Κατσιάς σε όλο το διάστημα της Κατοχής με συνεχή κίνδυνο της ζωής του βοήθησε αποφασιστικά την Εθνική Αντίσταση στην Κρήτη.
Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου ο Κατσιάς διατήρησε την ομάδα του και πολέμησε μαζί με τον ελληνικό στρατό, εξουδετερώνοντας θύλακες κομμουνιστών ανταρτών, ώστε να μην υπάρξει στην ουσία εμφύλιος πόλεμος κατά τα έτη 1946-1949 στην Κρήτη, όπως στην χερσαία Ελλάδα
Βρέθηκε πνιγμένος στη Φαλκονέρα…
Η μοίρα επιφύλαξε σκληρό τέλος για τον οπλαρχηγό Ιωάννη Κατσιά.
Ταξίδευε στις 7 Δεκεμβρίου από τη Σούδα προς τον Πειραιά, όταν τα ξημερώματα της 8ης Δεκεμβρίου 1966, κοντά στη βραχονησίδα Φαλκονέρα (23 ναυτικά μίλια βορειοδυτικά της Μήλου), το επιβατηγό-οχηματαγωγό πλοίο «Ηράκλειον», βυθίστηκε λόγω μετατόπισης φορτίου. Η Κρήτη μαυροφορέθηκε, γιατί 224 (κατ’ άλλους και περισσότεροι…) άνθρωποί της πνίγηκαν. Ανάμεσά τους ήταν και ο καπετάν Γιάννης Κατσιάς…