Για παταγώδη αποτυχία του μνημονίου στην Ελλάδα έκανε λόγο ο Γιώργος Σταθάκης, μιλώντας στην 2η Ετήσια Οικονομική Διάσκεψη της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών. Συνοψίζοντας τόνισε ότι το δημόσιο χρέος μεγάλωσε αντί να μειωθεί, ο επιχειρηματικός τομέας είναι υπερχρεωμένος και η οικονομία βιώνει μια πρωτόγνωρη παγίδα ρευστότητας.
“Το μνημόνιο παραμένει ιστορικά πρωτοφανές πρόγραμμα αποτυχίας προσαρμογής” υπογράμμισε ο Γιώργος Σταθάκης, ο οποίος περιέγραψε με μελανά χρώματα και την κατάσταση στην υπόλοιπη Ευρώπη, χαρακτηρίζοντας την ευρωπαϊκή οικονομία “μαύρη τρύπα” της παγκόσμιας οικονομίας.
Συνοψίζοντας ανέφερε ότι μετά από 4 χρόνια μνημονίου, έχουμε
– μεγαλύτερο δημόσιο χρέος απ΄ όταν μπήκαμε στην κρίση και παρά το γεγονός ότι πήρε το μεγαλύτερο πρόγραμμα αναδιάρθρωσης δημόσιου χρέους που έχει γίνει ποτέ. Το δημόσιο χρέος μεγάλωσε αντί να μειωθεί.
– τον πιο υπερχρεωμένο επιχειρηματικό τομέα που μπορούμε να σκεφτούμε. Οι επιχειρήσεις είναι υπερχρεωμένες στο σύνολο τους, στην εφορία, στα ασφαλιστικά ταμεία, στις τράπεζες.
– η οικονομία βιώνει μια πρωτόγνωρη παγίδα ρευστότητας, από την οποία τίποτα δεν μπορεί να τη μετακινήσει. Εξ αυτού του λόγου, λέω πως το μνημόνιο παραμένει ιστορικά πρωτοφανές πρόγραμμα αποτυχίας προσαρμογής.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Γ. Σταθάκη στην 2η ετήσια Οικονομική Διάσκεψη της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών
“Θα ασχοληθώ με τρεις κεντρικές ιδέες:
Η πρώτη κεντρική ιδέα είναι πώς το μνημόνιο ευθύνεται για την οικονομική κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας. Όχι οι κακοδαιμονίες τις ελληνικής οικονομίας, που είναι πολλές, γνωστές και άπειρες. Αυτό που οδηγεί στην κατάρρευση είναι το μνημόνιο της ελληνικής οικονομίας. Είναι μια λάθος οικονομική πολιτική, η οποία παρήγαγε αυτό το αποτέλεσμα, στο οποίο θα αναφερθώ στη συνέχεια.
Η δεύτερη κεντρική ιδέα είναι πως το μνημόνιο δεν κάνει τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η ελληνική οικονομία, γιατί όντως έχει πολλά προβλήματα και πολλές κακοδαιμονίες. Το μνημόνιο δε θεραπεύει αυτά τα προβλήματα. Τα αναπαράγει και σε πολλές περιπτώσεις δημιουργεί νέα προβλήματα.
Και το τρίτο που θέλω να πω είναι να σκιαγραφήσω, γιατί χρειάζεται μια ριζική αλλαγή οικονομικής αλλαγής και πολιτικής μεταρρυθμίσεων με επίκεντρο το κράτος και το τι καλείται να κάνει το κράτος και τις σχέσεις κράτους και ιδιωτικού τομέα.
Θα ξεκινήσω από το πρώτο. Τα πράγματα στα οικονομικά κρίνονται εκ του αποτελέσματος. Το μνημόνιο έχει προκαλέσει στην ελληνική οικονομία 25% ύφεση. Το υπενθυμίζω είναι η μεγαλύτερη ύφεση που έχει υποστεί δυτική οικονομία εν καιρώ ειρήνης από το 1929 μέχρι σήμερα. Δεν έχει ιστορικό προηγούμενο. 25% συρρίκνωση του ΑΕΠ γίνεται μόνο σε περίοδο πολέμου. Άρα εκ του αποτελέσματος η μείωση του ΑΕΠ μέσα σε 4-5 χρόνια, η αύξηση της ανεργίας στο 28%, η μεγαλύτερη αποεπένδυση που έχει καταγραφεί, 0% νέες επενδύσεις, αποεπένδυση της αξίας του επενδυμένου κεφαλαίου. Όλα αυτά συγκλίνουν στην κεντρική ιδέα πως το μνημόνιο στην Ελλάδα απέτυχε παταγωδώς.
Στη συνέχεια θα εξηγήσω γιατί απέτυχε. Για δυο λόγους. Πρώτος λόγος ήταν αυτή καθαυτή η έκταση και ο χρόνος της δημοσιονομικής προσαρμογής. Η Ελλάδα είχε ένα μεγάλο έλλειμμα. Γεγονός! 15 μονάδες του ΑΕΠ. Αυτό αποφασίστηκε να μετατραπεί σε πλεόνασμα μέσα σε τρία χρόνια. Που σημαίνει δημοσιονομική προσαρμογή 5 μονάδες του ΑΕΠ ετησίως. Σε νούμερα το μείγμα που αποφασίστηκε ήταν 2/3 περικοπή δαπανών, 1/3 αύξηση φορολογικών εσόδων. Αυτό σήμαινε 30 δις, 20 δις περικοπή δαπανών, 10 δις αύξηση εσόδων, περίπου σε δημόσιες δαπάνες της τάξης των 90 δις. Για να γίνουν 30 δις περικοπές και αύξηση φόρων, πάρθηκαν αποφάσεις 60 δις, διπλάσιες από αυτό το μέγεθος και αυτό το πρόγραμμα προφανώς προκάλεσε μια τεράστια ύφεση στην οικονομία. Το μνημόνιο ισχυριζόταν ότι δε θα ήταν τόσο μεγάλη η ύφεση, γι αυτό και όταν διαβάσετε το μνημόνιο ένα, τις προβλέψεις, το πρόγραμμα του ΔΝΤ, της τρόικας κ.τ.λ. και δείτε το χρονοδιάγραμμα, πουθενά δεν εμφανίζεται τέτοια ύφεση. Το πρόγραμμα απέτυχε γιατί το δεύτερο σκέλος του προγράμματος, απέτυχε παταγωδώς. Και αυτό το σκέλος ήταν οι ιδιωτικοποιήσεις, η διάλυση των εργασιακών σχέσεων στον ιδιωτικό τομέα και το πρόγραμμα των διαρθρωτικών αλλαγών και απέτυχαν και τα τρία παταγωδώς, το κάθε ένα για τους δικούς του λόγους.
Πρώτον οι ιδιωτικοποιήσεις. Οι ιδιωτικοποιήσεις σύμφωνα με το ΔΝΤ και το μνημόνιο ένα θα έφερναν 50 δις. Μετά στο μνημόνιο δύο, διαπίστωσαν πως δεν έχει προς ιδιωτικοποίηση η Ελλάδα τόσα πολλά και το έκαναν 22 δις. Τώρα ο στόχος είναι 14 δις και μετά από 3-4 χρόνια ιδιωτικοποιήσεων, έχουμε εισπράξει 2,9 δις. Αυτό είναι το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων! Σας υπενθυμίζω ότι η Ελλάδα είχε ετήσιες επενδύσεις το 2008 30 δις. Άρα κάναμε ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων το οποίο θα είχε φοβερά αποτελέσματα, αλλά διαπιστώσαμε πως δεν υπάρχει τίποτα προς ιδιωτικοποίηση. Γιατί δεν υπάρχει τίποτα προς ιδιωτικοποίηση. Γιατί η Ελλάδα είχε ρεκόρ ιδιωτικοποιήσεων από το 1996 έως το 2008. Ιδιωτικοποιήσαμε τράπεζες, λιμάνια, αυτοκινητόδρομους, όλες τις βιομηχανίες, την Ολυμπιακή, ΟΤΕ, τα ιδιωτικοποιήσαμε αυτά. Έρχεται λοιπόν το μνημόνιο και λέει η λύση στην Ελλάδα είναι οι ιδιωτικοποιήσεις σε μια ιδιωτικοποιημένη οικονομία. Και τι βρήκαν; Μια κρατική εταιρεία ενέργειας, στις περισσότερες χώρες υπάρχει, μια εταιρεία νερού, μια εταιρεία που έχει τυχερά παιχνίδι και αυτά. Μετά βρήκαν κάτι περιφερειακά αεροδρόμια, γιατί και το αεροδρόμιο τα Αθήνας είναι ιδιωτικοποιημένο, κάτι περιφερειακά λιμάνια. Άρα όλο το πρόγραμμα δεν είχε καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Δεύτερο θέμα, η διάλυση των εργασιακών σχέσεων. Φτιάχτηκε η θεωρία ότι η Ελλάδα έχει πολύ υψηλό μισθολογικό κόστος. Διαλύσαμε τις εργασιακές σχέσεις στον ιδιωτικό τομέα. Έπεσαν οι μισθοί 18%, 40% έπεσαν οι μισθοί στο δημόσιο τομέα, η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας δεν βελτιώθηκε καθόλου. Το μόνο που άρχισε να αυξάνει είναι η ανεργία. Γιατί; Γιατί εν μέσω αυτής της κατάρρευσης αυτό το σύστημα δε λειτουργεί.
Και το τρίτο είναι οι περίφημες αυτές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Εκεί η τρόικα είδε ότι η Ελλάδα έχει πολλά κλειστά επαγγέλματα και ότι πρέπει να ανοίξουμε ταξί, φορτηγά, φαρμακεία και μερικά άλλα και πρέπει να φέρουμε και την εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ και να ανοίξουμε την αγορά γάλακτος. Παράγουμε ακριβό γάλα στην Ελλάδα, είναι γνωστό αυτό. Οι έλληνες κτηνοτρόφοι είναι ακριβοί. Αυτό δεν εμποδίζει την Ελλάδα να είναι 1η εξαγωγική δύναμη στο γιαούρτι, δεν εμποδίζει την Ελλάδα στα παράγωγα του γάλακτος να έχει την υψηλότερη διεθνή θέση. Έρχονται λοιπόν και φτιάνουν την εργαλειοθήκη με ένα τρόπο, ο οποίος τι κάνει; Όπου είναι δυνατή η παραγωγή μας, γιατί περί αυτού πρόκειται τσιμέντο, γάλα και πολλούς άλλους τομείς, ενθαρρύνει τις εισαγωγές. Δουλεύει αυτό το πρόγραμμα; Όχι! Δεν μπορεί να δουλέψει, γιατί όλο το σύστημα μεταρρυθμίσεων, διάλυσης των εργασιακών σχέσεων, πτώση των μισθών και λανθασμένης σκέψης ότι η Ελλάδα είχε πρόβλημα ιδιωτικοποιήσεων, δεν παρήγαγε την παραμικρή ανάπτυξη. Γι αυτό οι συνέπειες της δημοσιονομικής προσαρμογής ήταν τόσο καταιγιστικές, τόσο τεράστιες. Σήμερα λοιπόν, συσσωρευμένα τα προβλήματα και κλείνω αυτή την ενότητα καταγράφοντας τα προβλήματα.
Η Ελλάδα μετά από τέσσερα χρόνια μνημόνιο έχει:
1ον μεγαλύτερο δημόσιο χρέος απ ότι απ όταν μπήκαμε στην κρίση και παρά το γεγονός ότι πήρε το μεγαλύτερο πρόγραμμα αναδιάρθρωσης δημόσιου χρέους που έχει γίνει ποτέ. Το δημόσιο χρέος μεγάλωσε αντί να μειωθεί.
2ον έχουμε τον ποιο υπερχρεωμένο επιχειρηματικό τομέα που μπορούμε να σκεφτούμε. Οι επιχειρήσεις είναι υπερχρεωμένες στο σύνολο τους, στην εφορία, στα ασφαλιστικά ταμεία, στις τράπεζες.
3ον η οικονομία βιώνει μια πρωτόγνωρη παγίδα ρευστότητας, από την οποία τίποτα δεν μπορεί να τη μετακινήσει. Εξ αυτού του λόγου, λέω πως το μνημόνιο παραμένει ιστορικά πρωτοφανές πρόγραμμα αποτυχίας προσαρμογής.
Όχι πως τα πράγματα στην Ευρώπη εκ του αποτελέσματος είναι καλύτερα. Η ευρωπαϊκή οικονομία σήμερα είναι η μαύρη τρύπα της παγκόσμιας οικονομίας. Η μαύρη τρύπα. Η Αμερική αναπτύσσεται, διαχειρίστηκε την κρίση και αναπτύσσεται. Η Κίνα και πολλές άλλες μεγάλες οικονομίες, επίσης διαχειρίστηκαν την ύφεση με ένα τρόπο που συνεχίζουν να έχουν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Μόνο η ευρωπαϊκή οικονομία κινείται στο 0,5, -0,5% επί έξι συναπτά χρόνια. Και στη μια περίπτωση της Ελλάδας και στην άλλη περίπτωση της Ευρώπης η αιτία είναι η οικονομική πολιτική που έχει αποφασιστεί και αυτό πρέπει να αλλάξει.
Μπαίνω στο δεύτερο θέμα που είναι αν κάνει τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η ελληνική οικονομία. Η Ελλάδα κουβαλάει δυο μεγάλα προβλήματα. Το πρώτο πρόβλημα έχει να κάνει με την ποιότητα του κράτους, των θεσμών και της δημόσιας διοίκησης. Εκεί προφανώς χρειάζονται μεγάλες τομές και μεταρρυθμίσεις. Τεράστιες τομές, οι οποίες να θεραπεύσουν προβλήματα που όλοι λίγο ως πολύ συμφωνούμε:
Πρώτον, ο πολιτικός έλεγχος της δημόσιας διοίκησης, δε γίνεται να συνεχιστεί.
Δεύτερον, η αυτονομία της δημόσιας διοίκησης. Η δημόσια διοίκηση πρέπει να αυτονομηθεί. Να αποκτήσει ισχυρότερους κανόνες και να είναι ποιο προστατευμένη, απέναντι, όχι μόνο στους πολιτικούς μας, τους παραδοσιακούς πολιτικούς μας, αλλά και απέναντι σε επιχειρηματικά συμφέροντα, τα οποία συντηρούν και παράγουν κατά τη γνώμη μου, αυτό το σύστημα του ατελούς κράτους και της ατελής θεσμικής λειτουργίας.
Τρίτον, σέρνονται και αναπαράγονται, τεράστια προβλήματα τα οποία αφορούν και την επιχειρηματικότητα και τα οποία, όλοι γνωρίζουν ότι πρέπει να λυθούν. Το φορολογικό σύστημα, πρέπει να λυθεί, η αδειοδότηση, το γραφειοκρατικό σύστημα, πρέπει να λυθεί. Τα χωροταξικά που υπονόησε ο κ. Μανιάτης, ναι πρέπει, αλλά ακόμα δεν έχουμε κτηματολόγιο σε αυτή τη χώρα. Το έλεγε ο Βενιζέλος το 1930 στο συνέδριο του ΤΕΕ. Σας παραπέμπω στο 1930, ο πρωθυπουργός τότε Ελευθέριος Βενιζέλος, πήγαινε στο συνέδριο του ΤΕΕ και ήταν πρώτο θέμα η άμεση υλοποίηση του εθνικού κτηματολογίου. Ογδόντα τέσσερα χρόνια μετά, συνεχίζουμε να συζητάμε για το κτηματολόγιο, που ολοκληρώνεται, δεν ολοκληρώνεται. Αυτές οι μεγάλες τομές, επαναλαμβάνω, δε λύνονται από το μνημόνιο. Το μνημόνιο επικεντρώνεται αποκλειστικά σε θέματα τα οποία είναι μιας συγκεκριμένη ατζέντα περιορισμένης αποτελεσματικότητας μιας και τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας δεν εκπορεύονται από το εργασιακό δίκαιο, το περιβαλλοντικό ή από άλλους κανόνες που επικαλείται το μνημόνιο.
Μπαίνω στο τρίτο θέμα που είναι ποια είναι η διέξοδος. Η διέξοδος είναι ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε όχι μόνο το μνημόνιο, αλλά και τη μνημονιακή φιλοσοφία. Την ιδέα δηλαδή ότι μοιρολατρικά, αν συνεχίσουμε τις ίδιες μεταρρυθμίσεις που κάναμε με το μνημόνιο, αν επιμείνουμε στις ιδιωτικοποιήσεις, πουλήσουμε και τα τρένα, άντε και τα πουλάμε, πουλήσουμε μερικά οικόπεδα που είναι σκόρπια και τα ανεβάζει το ΤΑΙΠΕΔ σαν να είναι e-bay, αγοράζεις παλιά σπίτια στην Πλάκα και Υπουργεία. Τα Υπουργεία πουλήθηκαν και τα επανενοικιάσαμε όλα, δηλαδή μια πολιτική η οποία στερείτε αυτή τη στιγμή νοήματος απέναντι στα μεγάλα προβλήματα. Επαναλαμβάνω, πρέπει να εγκαταλειφθεί αυτή η πολική διότι μοιρολατρικά υποθέτουμε ότι θα αποδώσει ενώ ξέρουμε όλοι ότι δεν πρόκειται να αποδώσει. Δεύτερον, πρέπει να αλλάξει το μείγμα της οικονομικής πολιτικής. Δεν μπορεί να συνεχίσει η δημοσιονομική πολιτική, να παράγει πλεονάσματα, αυτό που είναι ο στόχος για την επόμενη δεκαετία μέχρι το 2020, 4,5% του ΑΕΠ. Πλεόνασμα για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους και ταυτόχρονα να βγει η οικονομία από την κρίση. Δε γίνονται αυτά τα πράγματα! Πρέπει να πάμε σε προφανή και αυτονόητα πράγματα. Ότι η ελληνική οικονομία πρέπει να περιορίσει τη δημοσιονομική πίεση, να αποκτήσει χώρο για αλλαγές στη δημοσιονομική πολιτική, χώρο για επενδυτικές δραστηριότητες. Τρίτον πρέπει να αναδιανεμηθούν τα φορολογικά βάρη. Η δικαιοσύνη και η διανομή του εισοδήματος, επηρεάζει απόλυτα το ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας. Εμείς ισχυριζόμαστε και μάλλον δίκιο έχουμε, ότι αναδιανέμοντας το εισόδημα βοηθάς την ανάπτυξη της οικονομίας. Όσο μεγαλώνεις την ψαλίδα δε βοηθάς την ανάπτυξη της οικονομίας.
Τέταρτο θέμα, πρέπει να αλλάξει όλη η αναπτυξιακή ατζέντα. Να μεταστραφεί η αναπτυξιακή ατζέντα όχι στην ιδέα ότι η εξωστρέφεια θα έρθει από ένα νέο κύμα ξένων επενδύσεων το οποίο μέχρι τώρα προφανώς το ακούμε και το ξανακούμε και ξέρουμε ότι είναι λίγο real estate, είναι λίγο τουρισμός, ενώ όλοι αναγνωρίζουμε ότι το πρόβλημα είναι παραγωγικό. Άρα πρέπει να κινητοποιήσουμε θεσμούς, ιδέες κι δυνάμεις να μεταστραφεί το επενδυτικό κλίμα προς τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας, δηλαδή γεωργία, μεταποίηση, νέες τεχνολογίες, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πολλά άλλα τα οποία θεωρώ αυτονόητα.
Και τελευταίο θέμα, οι μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η Ελλάδα είναι τρεις.
Πρώτον, η μεταρρύθμιση του κράτους, αυτή είναι η πηγή κάθε ουσιαστικής μεταρρύθμισης. Αυτή τη μεταρρύθμιση δε την κάναμε τη δεκαετία του ’90. Τη δεκαετία του ’90 τα δώσαμε όλα στον ιδιωτικό τομέα αφήνοντας το κράτος και θεωρώντας ότι ο εκσυγχρονισμός θα έρθει μέσω του ιδιωτικού τομέα. Όλοι γνωρίζουμε ότι ο εκσυγχρονισμός γίνεται όταν ξεκινάς από τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης.
Δεύτερη αρχή, ότι αυτή η μεταρρύθμιση έχει για αρχή ένα νέο ρόλο του κράτους και ο νέος ρόλος του κράτους είναι σαφής, τουλάχιστον στη δική μας οπτική, είναι ένα πάρα πολύ ισχυρό κοινωνικό κράτος με παιδεία, υγεία, κοινωνική ασφάλεια. Είναι ένα κράτος το οποίο είναι ρυθμιστικό και το οποίο συγκροτεί όλο το ρυθμιστικό πλαίσιο περιβαλλοντικό, κοινωνικό, κ.ο.κ. και είναι ένα κράτος φιλοαναπτυξιακό, ένα κράτος το οποίο διευκολύνει την ύπαρξη μιας ισχυρής επενδυτικής ιδιωτικής οικονομίας.
Και το τρίτο φυσικά είναι ότι πρέπει να αλλάξουν άρδην οι απερίγραπτα γκρίζες περιοχές της συνάρθρωσης ιδιωτικών επιχειρηματικών συμφερόντων με το κράτος,. Αυτό στη δεκαετία του ’90 και του 2000 δεν αφορούσε μόνο τα έργα και τις κατασκευές, αφορούσε το σύστημα υγείας, τηλεπικοινωνίες και πολλά άλλα πράγματα. Αυτή είναι η τρίτη και μεγάλη τομή η οποία θα γίνει. Αυτή είναι η προοδευτική λύση και αυτή θα ακολουθήσουμε.”
Πηγή : avgi.gr