Επιμέλεια Βαγγέλης Πάλλας
Δημοσιογράφος – Ερευνητής – Αναλυτής AEJ/IFJ
Η θρησκευτική πίστη ως όπλο υποταγής από τα αστικά πολιτικά συστήματα μετατρέπεται σε όπλο μαζικής καταστροφής.
Η σχέση της θρησκείας με την κυρίαρχη πολιτική ιδεολογία είναι προφανής και καθόλου περίεργο ότι σε όλον τον κόσμο ήταν ταυτισμένη με την δεξιά και τον καπιταλισμό.
Μεμονωμένα περιστατικά (θρησκείας – λαού) παρουσιάζονται σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής όπου οι κυβερνήσεις είναι σοσιαλιστικές.
Η καθιέρωση άλλωστε επίσημα της θρησκείας στενά συνδεδεμένης με τον κρατικό θεσμό εξουσίας, οδηγεί στη διαμόρφωση μιας εθνικοθρησκευτικής ιδεολογίας, η οποία λειτουργεί ως παράγοντας συντηρητικοποίησης του δημοσίου κοινωνικού χώρου, με αποτέλεσμα την μη προοδευτικότητα των πολιτών.
Εξάλλου τα έθνη – κράτη δημιουργήθηκαν στα πλαίσια μιας εθνικής ιδεολογικής ταυτότητας αστικού τύπου, με την παρουσία της θρησκείας να είναι καθοριστική. Άλλωστε ιστορικά το αστικό πολιτικό σύστημα στηριζόταν στη θρησκεία.
Παράδειγμα η παρουσία της θρησκείας – εκκλησίας στο Νεοελληνικό κράτος, είναι απόλυτα υπαγόμενη στον κρατικό αστικό θεσμό της εξουσίας και συνδέθηκε με πολιτικούς όρους στην διαμόρφωση της νέας εθνικής ταυτότητας.
Πρέπει να επισημάνουμε ότι η σύζευξη θρησκείας με την αστική πολιτική ιδεολογία συνέπεσε με την καθιέρωση απολυταρχικών καθεστώτων (δικτατορίες). Ενώ η ισχυρή παρουσία της θρησκείας ως ιδεολογικού υποστρώματος και μηχανισμού αμυντικής ανάσχεσης των νέων ιδεών, δεν θα μπορούσε παρά να λειτουργήσει τελικά προς την κατεύθυνσης της σφυρηλάτησης μιας συντηρητικής ιδεολογικοπολιτικής εθνικής θεωρίας, υπονομεύοντας πολλά από τα αιτήματα του διαφωτισμού.
…φοβηθείτε λοιπόν τη φωτιά που θα έχει για τροφή τους ανθρώπους και τις πέτρες, τη φωτιά την προετοιμασμένη για τους άπιστους… Κοράνι
Η περίπτωση της Γαλλίας είναι αντιπροσωπευτική επειδή η χώρα αυτή υπήρξε ο προμαχώνας του αστικού διαφωτισμού στον πολιτικό και νομικό αγώνα, ενάντια στην εκκλησιαστική ισχύ, που αποκρυσταλλώθηκε εμβληματικά στην θεσμική κατοχύρωση του κοσμικού κράτους (τον «χωρισμό» κράτους – εκκλησίας) το 1905.
Οι «θρησκείες» είναι ουσιαστικοί φονταμενταλιμοί των ημερών μας και έχει πλήρη επίγνωση της πολυπλοκότητας του πολιτικού παιχνιδιού που εξυφαίνεται γύρω από τη δράση τους.
Σήμερα καθίσταται επιτακτικό το καθήκον της αντιμετώπισης των φονταμενταλισμών όλων των θρησκειών.
Η πουριτανική ηθική τάξη, για την οποία μάχονται οι θρησκευτικές ομάδες πίεσης σύροντας συχνά στην τροχιά τους τις κρατικές πολιτικές και είναι συμβατές με τη συνθήκη του ύστερου καπιταλισμού.
Ένα φαινόμενο πολύ σύγχρονο, είναι η εκμετάλλευση του θρησκευτικού στοιχείου από την πολιτική. Πολλοί λεγόμενοι «θρησκευτικοί» πόλεμοι δεν είναι στην πραγματικότητα παρά πολιτικές μάχες που αποκτούν ένα θρησκευτικό λάβαρο. Η μακροχρόνια σύγκρουση της Β. Ιρλανδίας ανάμεσα σε καθολικούς και προτεστάντες ήταν αρχικά μια κοινωνική και πολιτική σύγκρουση ανάμεσα σε δύο πληθυσμούς που δεν είχαν τα ίδια δικαιώματα γιατί ο ένας είχε αποικιστεί από τον άλλο.
Κατά τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία μιλούσαν για τις εμπλεκόμενες θρησκείες ως τα «τότεμ των φύλων». Επομένως οι θρησκείες στα χέρια των πολιτικών γίνονται μια ιδεολογία μάχης. Συχνά οι θρησκείες γίνονται θύματα της δυνατότητάς τους να κινητοποιούν ανθρώπους και ομάδες. Συχνά παίρνουν την πρωτοβουλία και γίνονται πηγές βιαιοτήτων λόγω της αδιάλλακτης αντίληψης που έχουν για τη δική τους αποκλειστικότητα.
…μην νομίζητε ότι ήλθον βάλειν ειρήνην επί την γην; Ουκ ήλθον βάλειν ειρήνην αλλά μαχαίραν… ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ
Προφανώς, λοιπόν, οι μοντέρνες θρησκευτικές ιδεολογίες είναι ασύμμετρες ως φαινόμενα με τον ολοκληρωτισμό, έχουν όμως μια ειδική συγγένεια με την ολοκληρωτική ιδεολογία. Απόδειξη, όλες οι θρησκευτικές ηγεσίες είναι συνοδοιπόροι των αυταρχικών και δικτατορικών καθεστώτων.
Πολλοί πιστεύουν ότι οι θρησκείες είναι εξουσιαστικά δημιουργήματα για εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων γι’ αυτό κρύβουν μέσα τους το σπόρο της σύγκρουσης, του ανταγωνισμού και της διάσπασης που οδηγεί όλες τις θρησκείες στην πολυδιάσπαση με τη μορφή των αιρέσεων για θεολογικούς τάχα λόγους που όμως σχετίζονται με τη διαφωνία στη μοιρασιά του κοινωνικού πλούτου σε βάρος των εργαζομένων (βλ. σκάνδαλο Βατοπεδίου).
Και επειδή όλη η βαρβαρότητα των θρησκειών δεν μπορεί να δικαιολογηθεί ούτε με τα θρησκευτικά δόγματα, ούτε ακόμα και με τις θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις, οι καπιταλιστές και οι εξουσίες τους, δεν διστάζουν να διαστρεβλώσουν θεωρίες όπως αυτή της φυσικής επιλογής του Δαρβίνου για την οποία τόση χολή και βία χρησιμοποίησαν για να την εξοβελίσουν, σκάβοντας ψευτοθεωρίες τύπου «κοινωνικού Δαρβινισμού».
Όσον αφορά στο τι αντιπροσωπεύει η θρησκεία της εκάστοτε κυρίαρχη τάξης, θα πρέπει να ομολογήσουμε ότι ο ρόλος της είναι πολύ δύσκολος γιατί δεν πρέπει να την προστατεύει μόνον από εμάς τους κοινούς θνητούς που ζητάμε «ψωμί, παιδεία, ελευθερία» ισότητα για αξιοπρεπή ζωή, πράγμα που θέτει σε αμφισβήτηση την πατρότητα της θρησκείας.
… πίστη σημαίνει να μην θέλει να μάθεις την αλήθεια… Φρειδερίκος Νίτσε