Ρεπορτάζ από τα Σκόπια: Θολώνουν τα νερά των Πρεσπών

Της Βασιλικής Σιούτη

Η λαϊκή νομιμοποίηση που επιθυμούσε ο Ζόραν Ζάεφ για να προχωρήσει με τις αλλαγές του Συντάγματος και τη Συμφωνία των Πρεσπών δεν επετεύχθη. Ο προβληματισμός και η απογοήτευση των πολιτών της ΠΓΔΜ, που ήταν εμφανής όλες τις προηγούμενες μέρες, εκφράστηκε τελικά με την αποχή τους από το δημοψήφισμα. Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί νίκη του εθνικιστικού κόμματος της αντιπολίτευσης VMROVMRO-DPMNE και των διοργανωτών του μποϊκοτάζ. Ήταν χαρακτηριστική η εικόνα εχθές το βράδυ στο κέντρο των Σκοπίων, όπου οι συγκεκριμένοι είχαν συγκέντρωση για να γιορτάσουν το υψηλό ποσοστό της αποχής και μοίραζαν φαγητό (για να προσελκύσουν κόσμο), αλλά μόλις μερικές εκατοντάδες μόνο προσήλθαν.

To αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν είναι άσπρο ή μαύρο και η ερμηνεία του δεν είναι απλή. Το βασικό μήνυμα το στέλνει η αποχή. Οι λόγοι όμως, είναι περισσότεροι από ένας και δεν είναι όλα όπως μπορεί να φαίνονται.

Το δημοψήφισμα έγινε για να εγκριθεί η Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά με την ακόλουθη διατύπωση, που δεν άρεσε καθόλου στους πολίτες: «Είστε υπέρ της ένταξης της χώρας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, αποδεχόμενοι τη συμφωνία μεταξύ της Δημοκρατίας της Μακεδονίας και της Ελλάδας;».

Στιπ, Σκόπια

Όλες αυτές τις ημέρες δεν συναντήσαμε ούτε έναν πολίτη της χώρας που να διαφωνεί με την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ελάχιστους μόνο που έλεγαν ότι τους είναι αδιάφορο, γιατί δεν ελπίζουν ότι θα λύσει τα προβλήματα τους. Για το ΝΑΤΟ υπάρχει μικρότερο ενδιαφέρον. Όμως δεν βρήκαμε ούτε έναν από τους Σλαβομακεδόνες (οι Αλβανοί αντιδρούν λίγο διαφορετικά) που να λέει ότι η υπόθεση του ονόματος τους είναι αδιάφορη. Αντιθέτως, εννέα στους δέκα από όσους συναντήσαμε, δεν θέλουν να δεχτούν τον παραμικρό συμβιβασμό στο θέμα του ονόματος.

Τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος του δημοψηφίσματος

«Είμαστε Μακεδόνες και πολίτες της Μακεδονίας», λένε οι περισσότεροι, δίνοντας έμφαση στο Μακεδονία «σκέτο», (ειδικά όταν καταλαβαίνουν ότι μιλάνε σε Έλληνες δημοσιογράφους), χωρίς κανέναν προσδιορισμό. Και ειλικρινά, τόσα χρόνια μετά, φαίνεται να τους είναι ακόμα πολύ δύσκολο να κατανοήσουν τις αντιρρήσεις της Ελλάδας. «Γιατί να αλλάξουμε το όνομά μας; Επειδή έτσι θέλουν οι Έλληνες; Αφού είμαστε Μακεδόνες» λέει ο 43χρονος επιχειρηματίας Σάσα (από το Αλεξάντερ) στην ιστορική πόλη Στιπ, όπου η συμμετοχή ήταν επίσης μικρή.

Ο ίδιος δεν πήγε να ψηφίσει, η γυναίκα του ωστόσο πήγε και ψήφισε «Ναι». «Πηγαίνω συχνά για διακοπές στην Ελλάδα και κάθε φορά που με ρωτάνε από πού είμαι, σκέφτομαι και ξανασκέφτομαι πριν τους απαντήσω. Τελικά τους λέω: “είμαι από την Μακεδονία”. “Η Μακεδονία είναι ελληνική” μου απαντάνε», αφηγείται σαν να περιγράφει κάποια παράλογη ιδιοτροπία των Ελλήνων. «Τι φοβούνται; Ότι θα πάμε να τους κατακτήσουμε; Ότι θα προσαρτήσουμε κανένα τμήμα της χώρας τους; Δεν υπάρχει αυτή η περίπτωση».

«Η διατύπωση του ερωτήματος ήταν προσβλητική και υποτιμούσε τη νοημοσύνη μας», είπε εμφανώς θυμωμένη η 30χρονη Άννα από τα Σκόπια, η οποία δεν πήγε να ψηφίσει. «Προσωπικά είμαι υπέρ της ένταξης της χώρας και στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ. Αν όμως πηγαίναμε όλοι και ψηφίζαμε “ναι”, θα έμπαινε η χώρα αύριο στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Όχι. Οι διαπραγματεύσεις θα άρχιζαν και κανείς δεν ξέρει πότε θα μπαίναμε. Το όνομα όμως θα άλλαζε αμέσως. Αυτή θα ήταν η μόνη άμεση συνέπεια του δημοψηφίσματος. Τα άλλα ερωτήματα θα πάρουν την πορεία τους έτσι κι αλλιώς». Η Άννα επισημαίνει ότι δεν είναι οι ψηφοφόροι του VMRO μόνο που διαφωνούν. «Είναι πολλοί και από το κόμμα των σοσιαλδημοκρατών του Ζάεφ που έχουν την ίδια άποψη», υποστηρίζει.

Πολλοί Σλαβομακεδόνες δεν καταφέρνουν να κρύψουν την ενόχλησή τους για τους Αλβανούς της ΠΓΔΜ, επειδή εκείνοι δεν ενδιαφέρονται τόσο για το αν θα έχει ή όχι το όνομα γεωγραφικό προσδιορισμό. «Φαινόταν ότι η συμμετοχή δεν θα ξεπερνούσε το 40% σε εμάς, χωρίς να περιλαμβάνω τις μειονότητες» μας είπε η Άννα, η οποία απέφυγε να το παραδεχτεί, αλλά ήταν προφανές ότι ήταν οι Αλβανοί κυρίως, που εννοούσε ως μειονότητα – κάτι που δεν αρέσει καθόλου στους Αλβανούς της χώρας, που δεν θέλουν να αντιμετωπίζονται ως τέτοια. Πολλοί Σλαβομακεδόνες θεωρούν ότι αυτοί αποτελούν τον βασικό κορμό του κράτους τους και οι υπόλοιποι είναι μειονότητες, που δεν μπορούν να αποφασίζουν για λογαριασμό τους.

Ο Ζόραν Ζάεφ πάντως, είναι ένας πολιτικός αρκετά συμπαθής στο αλβανικό στοιχείο της ΠΓΔΜ. Είναι χαρακτηριστικό ότι το κόμμα του έχει πάνω από 30.000 μέλη Αλβανούς. Κάπου 10%, αν σκεφτεί κανείς ότι το κόμμα συνολικά έχει πάνω από 300.000 μέλη – οι αριθμοί είναι εντυπωσιακοί, δεδομένου ότι στην Ελλάδα των 11 εκατομμυρίων πολιτών, το πρώτο κόμμα, ο ΣΥΡΙΖΑ, δηλώνει ότι έχει 30-35.000 μέλη και από αυτά δεν είναι ενεργά ούτε τα μισά.

«Πολλοί εδώ στο Τέτοβο εύχονται να υπήρχε ένας Αλβανός Ζάεφ» μας λέει Αλβανός αναλυτής, ο οποίος αναφέρει ότι υπάρχει μεγάλη λαϊκή απογοήτευση για τον φερόμενο ως ηγέτη των Αλβανών της ΠΓΔΜ, πρόεδρο του συγκυβερνώντας κόμματος DUI, Αλί ΑχμέτιAli Ahmeti: Rebel Turned Politician | BalkanInsight. «Ένας από τους λόγους που οι Αλβανοί δεν πήγαν μαζικά στις κάλπες, όπως αναμενόταν, ήταν ότι της καμπάνιας του “Ναι” στους Αλβανούς ηγήθηκε ο Αχμέτι. Η αποχή ήταν μία μορφή διαμαρτυρίας απέναντί του, γιατί πολλοί θεώρησαν ότι εάν συμμετείχαν και υπερψήφιζαν, το “ναι” θα μεταφραζόταν και ως επιδοκιμασία του Αχμέτι, τον οποίο πολλοί κατηγορούν για διαφθορά και τον χαρακτηρίζουν “μαριονέτα του Γκρούεφσκι”».

Στο Βέλες εχθές, την ημέρα του δημοψηφίσματος, τα καφέ ήταν γεμάτα από νέους. Οι περισσότεροι δεν πήγαν να ψηφίσουν. «Δεν θα αλλάξει τίποτα. Δεν ενδιαφέρονται για τη γνώμη μας, σόου κάνουν» έλεγαν πολλοί από αυτούς. «Ό,τι και να ψηφίζαμε, οι πολιτικοί θα κάνουν αυτά που έχουν αποφασίσει. Υπάρχει μεγάλη διαφθορά στους πολιτικούς μας και κανείς δεν ενδιαφέρεται για το μέλλον της χώρας, παρά μόνο για το δικό τους», λέει ο 22χρονος Αντρέι και η κοπέλα του, Στέφη, συμφωνεί μαζί του. Κανείς τους δεν πήγε να ψηφίσει.

Είναι εντυπωσιακό ότι οι περισσότεροι ηλικιωμένοι στην ΠΓΔΜ έδειχναν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το δημοψήφισμα από τους νέους, που θα περίμενε κανείς να τους ενδιαφέρει περισσότερο, αφού αφορά άμεσα το μέλλον τους. Είναι πεισμένοι όμως ότι τίποτα καλό δεν έχουν να περιμένουν από τους πολιτικούς και δεν εντυπωσιάστηκαν καθόλου ούτε από την άφιξη όλων αυτών των δυτικών πολιτικώνWestern leaders line up to visit Macedonia before referendum | AP στη χώρα τους τις παραμονές του δημοψηφίσματος. Αντιθέτως, σχολιάζουν μάλλον ειρωνικά όλες αυτές τις επισκέψεις που έγιναν τις προηγούμενες μέρες και οι οποίες φαίνεται ότι δεν λειτούργησαν ενθαρρυντικά.

Πριν από μερικά χρόνια, με δυσκολία θα έβρισκε κανείς ομοιότητες μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ. Πλέον υπάρχουν αρκετές.

insidestory.gr