Του Δημήτρη Μηλάκα
Ακριβώς τη στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται με σοβαρή ρωγμή στη συνοχή της, μετά την άγρια διαμάχη των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας, που κατέληξε στην παραίτηση Κοτζιά και την ανάληψη του υπουργείου από τον πρωθυπουργό, η Άγκυρα ξεδιπλώνει τους επιθετικούς της σχεδιασμούς στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στόχος των τουρκικών κινήσεων είναι η υπενθύμιση των θέσεων της γείτονος για δικαιώματα που διεκδικεί στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία έχει ανακηρυχθεί και τεμαχιστεί σε οικόπεδα, τα οποία έχουν παραχωρηθεί για έρευνα και εκμετάλλευση. Ταυτόχρονα, ένας παράλληλος στόχος της Άγκυρας είναι η ολοκληρωτική αμφισβήτηση των ελληνικών δικαιωμάτων σε ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. Βάση της τουρκικής επιχειρηματολογίας, η οποία έχει επανειλημμένως διατυπωθεί, είναι ότι το Καστελόριζο δεν έχει δικαιώματα στη θαλάσσια περιοχή που το περικλείει, καθώς απλώς επικάθεται στην τουρκική υφαλοκρηπίδα.
Η Αθήνα τον χαβά της…
Το ξεδίπλωμα των τουρκικών κινήσεων δεν έλαβε την απαραίτητη και αρμόζουσα προσοχή, καθώς στην Αθήνα είχαν πάρει φωτιά τα μπατζάκια της κυβέρνησης, με την οποία (φωτιά) διασκέδαζε η αξιωματική αντιπολίτευση.
Ακριβώς την ίδια στιγμή που η ομφαλοσκόπηση στην Αθήνα χτυπούσε κόκκινο, η Τουρκία εξέδωσε navtex με την οποία δεσμεύει τη θαλάσσια περιοχή νότια του Καστελόριζου και δυτικά της Κύπρου από χτες μέχρι και τον Φλεβάρη για έρευνες και πραγματοποίηση αεροναυτικών ασκήσεων. Και μαζί με τη navtex η Τουρκία ανακοίνωσε ότι ήδη το ερευνητικό πλοίο «Barbaros» πλέει προς τις συντεταγμένες των περιοχών που έχουν δεσμευτεί.
Κάτι με το οποίο επίσης δεν είχε ασχοληθεί κανένας στην Αθήνα από την κυβέρνηση και την αξιωματική αντιπολίτευση ήταν οι δηλώσεις – ανακοινώσεις αξιωματούχων της τουρκικής κυβέρνησης, οι οποίες περιγράφουν τους σχεδιασμούς της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο για το επόμενο διάστημα.
Σύμφωνα με αυτές τις δηλώσεις – ανακοινώσεις, στις 29 του μήνα θα ξεκινήσουν οι έρευνες – με ιδιόκτητα γεωτρύπανα – της τουρκικής κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Οι περιοχές που στοχεύει η Άγκυρα θα πρέπει να σημειωθεί βρίσκονται εντός της κυπριακής ΑΟΖ και σε περιοχές που αμφισβητούν απόλυτα το δικαίωμα του Καστελόριζου να έχει υφαλοκρηπίδα. Μάλιστα τις εν λόγω περιοχές η τουρκική κυβέρνηση τις έχει παραχωρήσει για έρευνα και εκμετάλλευση με νόμο από το 2011 – κυβερνητική απόφαση δημοσιευμένη σε ΦΕΚ – στην TPAO, την κρατική τουρκική πετρελαϊκή εταιρεία.
Οι Αμερικανοί
Οι τουρκικές κινήσεις μπορεί να διέφυγαν την προσοχή της Αθήνας, απασχόλησαν ωστόσο το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο πέραν των γεωστατικών αμερικανικών επιδιώξεων έχει αποστολή και για την προστασία των συμφερόντων των αμερικανικών πετρελαϊκών εταιρειών που έχουν ήδη δαγκώσει τα θαλάσσια κυπριακά φιλέτα και ανησυχούν για απρόβλεπτες ζημιές στην περίπτωση που η Άγκυρα κινηθεί απρόβλεπτα και ανεξέλεγκτα.
Σύμφωνα, λοιπόν, με την τοποθέτηση του αμερικανικού ΥΠΕΞ, «οι ΗΠΑ εξακολουθούν να αναγνωρίζουν το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να προχωρήσει στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων που βρίσκονται εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Υπό αυτό το πρίσμα, στηρίζουν τον ισομερή καταμερισμό των ενεργειακών κοιτασμάτων μεταξύ των δύο κοινοτήτων του νησιού που, όπως υποστηρίζουν, μπορεί να επιτευχθεί «στο πλαίσιο μιας συνολικής διευθέτησης».
Όπως εύκολα διαπιστώνει κάποιος, στην ανακοίνωσή του το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών έκανε για ακόμη μια φορά επίδειξη των ικανοτήτων Ποντίου Πιλάτου με τις οποίες χειρίζεται τις διαφορές μεταξύ των υποτελών της. Έτσι, λοιπόν, από τη μια πλευρά οι Αμερικανοί φαίνεται να βάζουν πάγο στην Τουρκία, από την άλλη ωστόσο σημειώνουν την ανάγκη για ισομερή καταμερισμό των ενεργειακών κοιτασμάτων στην Κύπρο μέσω «συνολικής διευθέτησης του θέματος».
Δύσκολες απαντήσεις
Στην Αθήνα όλα αυτά, αν και διαφεύγουν όπως είπαμε την προσοχή και το ενδιαφέρον κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης (ενδεχομένως γιατί και οι δύο αυτές πολιτικές δυνάμεις πιστεύουν ότι τελικά οι Αμερικανοί θα μας βοηθήσουν), απασχολούν σοβαρά και προκαλούν αγωνία σε αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες τόσο του υπουργείου Εξωτερικών όσο και του υπουργείου Άμυνας. Συνοψίζοντας τις επισημάνσεις των εν λόγω παραγόντων, εμφανίζονται κάποια σοβαρά και επείγοντα στην απάντησή τους ερωτήματα με τα οποία θα πρέπει άμεσα να ασχοληθεί κατ’ αρχάς η ελληνική κυβέρνηση:
• Ποια θα είναι η ελληνική αντίδραση στην περίπτωση που τουρκικό ερευνητικό σκάφος με τη συνοδεία τουρκικών πολεμικών πλοίων επιχειρήσει έρευνα σε θαλάσσιες περιοχές όπου το Καστελόριζο επηρεάζει υπέρ της Ελλάδας τα δικαιώματα Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης;
• Είναι αρκετές, σε μια τέτοια περίπτωση, οι διπλωματικές αντιδράσεις ή θα απαιτηθεί και στρατιωτική κινητοποίηση;
• Ποια θα είναι η συμπαράσταση, πέρα από το διπλωματικό επίπεδο, που μπορεί να αναμένει η Αθήνα από την Ε.Ε. και την Ουάσιγκτον (αλλά και τις χώρες της περιοχής, Ισραήλ και Αίγυπτο), με τις οποίες έχει προχωρήσει σε συμφωνίες συνεργασίας;
Αν απ’ όλα τα προηγούμενα προκύπτει κάποιο συμπέρασμα είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει υποτιμήσει τις τουρκικές κινήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και είναι απολύτως ανέτοιμη να δώσει απαντήσεις σε σοβαρά ερωτήματα τα οποία έχουν ήδη τεθεί από την Τουρκία…