Γράφει ο Μανούσος Γ. Δασκαλάκης
Η λογοτέχνιδα Μάρω Δούκα καταγόμενη από την πόλη μας, είχε γράψει στο μυθιστόρημα της με τίτλο¨ «Αθώοι και φταίχτες» για την περίπτωση των Κρητικών, οι οποίοι είχαν αλλάξει πίστη και έγιναν μουσουλμάνοι.
Όταν διενεργήθηκε η ανταλλαγή πληθυσμών το 1922, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ανταλλάχτηκαν οι Κρητικοί Μουσουλμάνοι, και μεταφέρθηκαν στην Μικρά Ασία ως Τουρκοκρητικοί. Βεβαίως ήταν ένας βίαιος ξεριζωμός για τους ανθρώπους αυτούς, οι οποίοι έχασαν τον τόπο τους. Να μην λησμονούμε όμως ότι στο πλαίσιο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας η κάθε εθνότητα οριζόταν ανάλογα με το θρήσκευμα της.
Τότε ήταν η εποχή των εθνικών κρατών των εθνικισμών και των εθνικών ολοκληρώσεων. Έχω την εντύπωση χωρίς να ψάχνω τώρα πηγές, αλλά λόγω λογικών συνειρμών, ότι έτσι ορίσθηκε και η ανταλλαγή πληθυσμών. Για να γράψω και την κακία μου οι Κρητικοί που έγιναν μουσουλμάνοι, έχουν και αυτοί την ευθύνη τους, διότι προφανώς αλλαξοπίστησαν για να τα πηγαίνουν καλά με τους Οθωμανούς.
Η εκπομπή «Προσωπικά» της Έλενας Κατρίτση «ΝΕΤ» Κυριακή 17μμ, πήγε στο Αϊβαλή της Μικράς Ασίας, όπου συνάντησε απογόνους των λεγομένων «Τουρκοκρητικών». Συνάντησε και μια νεαρή γυναίκα την Οσλάν που της είπε ότι προσπάθησε και έμαθε Ελληνικά ότι έρχεται τακτικά στα Χανιά , ότι ερεύνησε στο δημοτικό μας ληξιαρχείο όπου κατάγεται, και ότι οι πρόγονοι της ακούγονται στα ονόματα Μπουρνάζος, και Πιστολάκης. Μάλιστα για να γελάσετε κι εσείς θα σας πω ότι¨ το Πιστολάκης το πρόφερε ως «Ψωλάκης».
Ομολογουμένως συγκινητικές ιστορίες, για να ξυπνούν παλαιότερες ιστορικές μνήμες, αλλά και ερέθισμα να διαβάσουμε όσοι δεν γνωρίζουν την δική μας ιστορία.