Τα κουνούπια είναι ένα είδος αιμομυζητικών δίπτερων εντόμων που υπάρχουν στη γη εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Τα έντομα αυτά, εκτός από την ενόχληση που προκαλούν στους ανθρώπους με τα τσιμπήματά τους, είναι επίσης και δυνητικοί διαβιβαστές λοιμογόνων παραγόντων, υπεύθυνων για τη μετάδοση σοβαρών ασθενειών.
Με σκοπό την ολοκληρωμένη διαχείριση των κουνουπιών και την όσο το δυνατόν μείωση των προβλημάτων που δημιουργούνται τόσο στη Δημόσια Υγεία και το περιβάλλον, όσο και στην τοπική οικονομία, η Περιφέρεια Κρήτης εφαρμόζει ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα με ανάδοχο εργολάβο, ο οποίος επιλέχθηκε με αυστηρά κριτήρια, μέσω διεθνούς διαγωνισμού.
Όμως, η αντιμετώπιση του είδους Aedes Albopictus (ΚΟΥΝΟΥΠΙ ΤΙΓΡΗΣ), παρουσιάζει μεγάλες δυσκολίες, κυρίως λόγω της ανθεκτικότητάς του στα εγκεκριμένα φαρμακευτικά σκευάσματα, καθώς και σχετικούς περιορισμούς, επειδή οι εστίες αναπαραγωγής του είναι, ως επί το πλείστον, ανθρωπογενείς και ευκαιριακές, περιορισμένης έκτασης και μεγάλης διασποράς. Ζουν δηλαδή και αναπαράγονται κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, μέσα σε ιδιωτικούς χώρους, όπως π.χ. σε εσωτερικές αυλές σπιτιών, βεράντες, ταράτσες, εξωτερικές αυλές και κήπους.
Για το λόγο αυτό κρίνεται αναγκαία η αντιμετώπισή τους και μέσω της ευαισθητοποίησης των κατοίκων, με στόχο την ενεργό συμμετοχή τους στην προσπάθεια για τον όσο το δυνατόν μεγαλύτερο περιορισμό των εστιών αναπαραγωγής.
Έτσι λοιπόν, η Περιφέρεια Κρήτης, μετά από εισήγηση της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων (Δνσης Δημόσιας Υγείας), ενέταξε πιλοτικά στο τρέχον έργο καταπολέμησης και το διεθνώς αναγνωρισμένο πρόγραμμα DOOR – TO – DOOR (ΠΟΡΤΑ – ΠΟΡΤΑ), το οποίο αυτές τις μέρες εφαρμόζεται σε περίπου 1.000 κατοικίες της βόρειας Χαλέπας του Δήμου Χανίων. Μιας περιοχής που οριοθετείται από τις οδούς Μανούσου Κούνδουρου, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, Κοζάκου, Γεωργίου Ρωμανού, Προφήτη Ηλία, Αρμένων, Αγνώστου Στρατιώτου, Τρομαρίσης, Πλοιάρχων 1866, Λάκκων, Βιβιλάκη και Ελευθερίου Βενιζέλου (μέχρι το ύψος της Μανούσου Κούνδουρου).
Το πρόγραμμα αυτό προβλέπει: Επισκέψεις πόρτα – πόρτα σε όλα τα σπίτια που βρίσκονται στη συγκεκριμένη περιοχή. Γνωριμία με όλους τους ιδιοκτήτες. ενοικιαστές και διαχειριστές των πολυκατοικιών. Ενημέρωσή τους για το σκοπό του προγράμματος και διανομή σχετικών φυλλαδίων.
Σε δεύτερη φάση προβλέπει άλλη μία επίσκεψη για διερεύνηση και τυχόν διαχείριση εστιών αναπαραγωγής κουνουπιών που βρίσκονται μέσα στα όρια των κατοικιών τους. Η διερεύνηση αυτή θα γίνεται σε συνεργασία με μέλος του σπιτιού ή της πολυκατοικίας, προκειμένου τα άτομα αυτά να μπορούν να αναγνωρίζουν αργότερα μόνα τους τις παρόμοιες εστίες και να τις διαχειρίζονται, αναλόγως (απομάκρυνση στάσιμων νερών κλπ.).
Σε κάποια οικοδομικά τετράγωνα της συγκεκριμένης περιοχής όπου η εντομολογική επιτήρηση δείχνει σταθερούς πληθυσμούς κουνουπιών, θα γίνονται επιπλέον επισκέψεις – διερευνήσεις, για την εύρεση και διαχείριση των εστιών αναπαραγωγής (εγκαταλελειμμένα πηγάδια κλπ.).
Για κάθε οικία, κατοικημένη, ακατοίκητη ή εγκαταλελειμμένη, θα συμπληρώνεται κωδικοποιημένη φόρμα καταγραφής, χωρίς να αναφέρεται το ονοματεπώνυμο του ιδιοκτήτη ή του ενοικιαστή. Στη φόρμα αυτή θα αναγράφεται η ακριβής διεύθυνση της κατοικίας καθώς και ο συνολικός αριθμός των εστιών και το είδος τους. Να σημειωθεί ότι θα γίνεται εξαιρετικά προσεκτική διαχείριση των παραπάνω δεδομένων, σύμφωνα με την πολύ αυστηρή ισχύουσα νομοθεσία.
Οι εστίες του κουνουπιού Τίγρης διακρίνονται σε τρεις κύριες κατηγορίες:
α. Εστίες κήπου: Πιατάκια γλάστρας, κουβάδες, τενεκέδες, θήκες με εργαλεία κήπου, ποτίστρες για γάτες και σκύλους, θαμνώδη λουλούδια, δένδρα με παχύ ίσκιο (ακλάδευτα) κ.λ.π.
β. Σκουπίδια: Οτιδήποτε μπορεί να συγκρατήσει νερό, έστω και λίγο, βαρέλια, κουβάδες, κουτάκια αναψυκτικών, ποτηράκια καφέ, άλλα μικρά δοχεία, λάστιχα, τσιμεντόλιθοι, κεραμίδια πεταμένα κ.λ.π.
γ. Κατασκευαστικά λάθη: Δεξαμενές νερού, σιντριβάνια, φρεάτια με ρολόγια νερού, φρεάτια γενικά, σχάρες σε γκαράζ, σχάρες αγωγών ομβρίων με υγρασία, χαλασμένες υδρορροές, χαλασμένα συστήματα ποτίσματος κ.λ.π.
Το σύστημα “Πόρτα – Πόρτα” είναι μια καινοτόμα στρατηγική που εφαρμόζεται εντός του αστικού ιστού και συνιστάται ως πολύ αποτελεσματική μέθοδος από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Στην Ελλάδα έχει εφαρμοστεί και αξιολογηθεί τα τελευταία χρόνια από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο.
Βέβαια η καθολική επιτυχία του συστήματος ΠΟΡΤΑ – ΠΟΡΤΑ εξαρτάται από την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή των κατοίκων της συγκεκριμένης περιοχής. Για το λόγο αυτό η Δνση Δημόσιας Υγείας Χανίων κάνει έκκληση στους κατοίκους της Χαλέπας να αγκαλιάσουν το πρόγραμμα και να συνεργαστούν αρμονικά με τα στελέχη της εταιρείας “ΟΙΚΟΑΝΑΠΤΥΞΗ”, έτσι ώστε να περάσουν ένα ευχάριστο καλοκαίρι χωρίς ενοχλητικά τσιμπήματα.
Για την ενημέρωση των πολιτών δημιουργήθηκε και ειδικό κόμικ:
Τι είναι το κουνούπι τίγρης
Το Aedes (Stegomyia) albopictus (κοιν. Ασιατικό κουνούπι τίγρης) θεωρείται ως το πιο χωροκατακτητικό είδος κουνουπιού παγκοσμίως με μεγάλη υγειονομική σημασία και έχει πλέον εγκατασταθεί και στην Ελλάδα.
Θεωρείται είδος κουνουπιού που κατάγεται από την Ανατολική Ασία και προκαλεί έντονη ενόχληση. Πρόκειται για ένα είδους που φέρει λευκά λέπια ως ενήλικο, υπό μορφή λευκής γραμμής, στη ραχιαία πλευρά του θώρακα. Αναπτύσσει πολλές γενιές το έτος, τρεφόμενο κυρίως με ανθρώπινο αίμα, αλλά και με αίμα θηλαστικών και πτηνών. Τα ωά του αντέχουν στην ξηρασία, ενώ οι προνύμφες του μπορούν να αναπτυχθούν ακόμα και σε μικρές υδάτινες εστίες, όπως δοχεία, κοιλότητες δένδρων ή ελαστικά οχημάτων. Τέλος, τα ενήλικα θηλυκά τσιμπούν κατά τη διάρκεια της ημέρας τους ξενιστές για λήψη αίματος.
Για το λόγο αυτό έγινε προσπάθεια να καταγραφούν δεδομένα όχλησης τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας όσο και κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Το Ae. albopictus είναι διαβιβαστής του ιού του Δάγκειου πυρετού, του κίτρινου πυρετού, του ιού Chikungunya, εγκεφαλίτιδας του Σαιντ Λούις, ιαπωνικής εγκεφαλίτιδας και της διλοφιλάριας του σκύλου (Dirofilariaimmitis) κ.ά.
Το Ασιατικό κουνούπι τίγρης στην Ελλάδα εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Κέρκυρα και τη Θεσπρωτία τη διετία 2003-2004. Έκτοτε το «κουνούπι-τίγρης» έχει εντοπιστεί και σε άλλες περιοχές της χώρας, όπως στην Κεντρική Μακεδονία, την Πελοπόννησο και την Αττική. Από τους χάρτες που σχεδιάστηκαν από ειδικές υπηρεσίες, φαίνεται ότι τα επίπεδα όχλησης κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι μεγαλύτερα στους Δήμους Μάνδρας, Βύρωνα και Ταύρου-Μοσχάτου. Στις περιοχές αυτές υπάρχουν ανοικτοί υδάτινοι όγκοι (π.χ. ποτάμια, ρέματα κτλ) και πιθανότατα αποτελούν εστίες ανάπτυξης κουνουπιών. Κατά τη διάρκεια της νύχτας το επίπεδο όχλησης στους Δήμους Μάνδρας και Βύρωνα μειώνεται, ωστόσο είναι ιδιαίτερα αυξημένο στους Δήμους Παλαιού Φαλήρου και Φιλοθέης-Ψυχικού.
Μέτρα πρόληψης:
- Απομακρύνουμε το νερό που μαζεύεται στα πιατάκια από τις γλάστρες μας τακτικά. Οποιαδήποτε συγκέντρωση νερού που παραμένει για διάστημα μεγαλύτερο των επτά ημερών θεωρείται «μαιευτήριο» κουνουπιών.
- Kλαδεύουμε και καθαρίζουμε την ανεξέλεγκτη βλάστηση.
- Απομακρύνουμε δοχεία νερού ή άλλα αντικείμενα όπως παλιά ελαστικά, λεκάνες, μπουκάλια, ποτίστρες ζώων, δοχεία μεταφοράς ή φύλαξης νερού, βαρέλια, διακοσμητικά κήπου όπως πιθάρια, αποχετεύσεις όμβριων υδάτων, υδρορροές, ανοιχτούς σωλήνες, διακοσμητικές λίμνες ή σιντριβάνια, πισίνες που δε συντηρούνται ,πηγάδια.
- Επισκευάζουμε τις βρύσες της αυλής μας που στάζουν.
- Αντικαθιστούμε σπασμένους σωλήνες.
- Καλύπτουμε αγωγούς εξαερισμού βόθρων με κατάλληλες σίτες.
- Καθαρίζουμε τα λούκια της βροχής από τα φύλλα.
- Ποτίζουμε νωρίς το πρωί.
- Χρησιμοποιούμε σίτες στις πόρτες ή τα παράθυρα.
- Xρήση ανεμιστήρων/κλιματιστικών