Απόρριψη μεν της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, θετική στάση (προοπτικά) απέναντι στο αίτημα του Κιέβου για ένταξη στην ΕΕ, αλλά και ισχυρός σκεπτικισμός ως προς τη διατάραξη των ελληνορωσικών σχέσεων είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της οπτικής της ελληνικής κοινής γνώμης για τον πόλεμο στην Ουκρανία, όπως αποτυπώνονται στην έρευνα που έκανε το Δίκτυο Euroskopia σε έξι ευρωπαϊκές χώρες.
Η έρευνα έγινε ταυτόχρονα σε Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία και Ολλανδία, δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, και στα βασικά της συμπεράσματα δείχνει ότι οι Ελληνες είναι πολύ πιο συγκρατημένοι απ’ ό,τι ο μέσος ευρωπαίος σε ό,τι αφορά τη σύγκρουση με τη Ρωσία, απορρίπτουν μεν την εισβολή στην Ουκρανία αλλά όχι στα συντριπτικά ποσοστά που καταγράφονται στις υπόλοιπες χώρες, στηρίζουν αλλά επίσης όχι συντριπτικά την ένταξη της Ουκρανίας στην Ε.Ε., τάσσονται σε υψηλά ποσοστά υπέρ του ευρωστρατού και, μαζί με τους Γερμανούς, εμφανίζονται ως οι πιο επιφυλακτικοί – έως και διχασμένοι – στην υποδοχή περισσότερων προσφύγων στη χώρα.
«Η ελληνική κοινή γνώμη στέκεται σαφώς πιο σκεπτικιστικά από τον μέσο Ευρωπαίο απέναντι σε οποιαδήποτε εθνική ή υπερεθνική πρωτοβουλία θα μπορούσε δυνητικά να αυξήσει τις πιθανότητες κλιμάκωσης της έντασης ή απόλυτης εναντίωσης της χώρας μας με τη Ρωσία», επισημαίνει χαρακτηριστικά ο Αγγελος Σεριάτος, επικεφαλής ερευνών της Prorata η οποία μετείχε στην έρευνα της Euroscopia.
Aναλυτικά, στην έρευνα καταγράφεται κατ’ αρχάς μια πανευρωπαϊκή τάση απόρριψης της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία, η οποία είτε έχει συντριπτικό χαρακτήρα (Ολλανδία, Ισπανία), είτε όχι (Ελλάδα, Ιταλία).
Παράλληλα ανιχνεύεται πλειοψηφική προτίμηση ως προς την ικανοποίηση του αιτήματος της Ουκρανίας για είσοδο στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία είναι ιδιαίτερα ισχυρή μεταξύ των Ισπανών και όχι ιδιαίτερα ισχυρή μεταξύ της ελληνικής κοινωνίας, που σε ποσοστό 39% δεν επιθυμεί την είσοδο της χώρας στην Ε.Ε, ούτε άμεσα αλλά ούτε και σε χρόνο μελλοντικό.
Όπως σημειώνει ο Αγγελος Σεριάτος, ο σχετικός φόβος ή άρνηση ευθείας αντιπαράθεσης της Ελλάδας με τη Ρωσία αποτυπώνεται και ως προς τη διατήρηση των κυρώσεων έναντι της τελευταίας μετά τον τερματισμό του πολέμου: η ελληνική κοινή γνώμη απορρίπτει τη διατήρηση του συνόλου σχεδόν των κυρώσεων προς όσους δρώντες συνδέονται έμμεσα ή άμεσα με τη Μόσχα. Ενδεικτικά, εκτός από τις κυρώσεις προς όσους επενδυτές και επιχειρήσεις συνδέονται ευθέως με τον Πούτιν, οι περισσότεροι Ελληνες και Ελληνίδες είναι αρνητικοί/ές απέναντι σε γενικευμένες κυρώσεις σε εταιρείες, επενδυτές, αθλητικές ομοσπονδίες και συλλόγους καθώς και σε παραστάσεις καλλιτεχνών.
Στη μεγάλη εικόνα ωστόσο οι Ευρωπαίοι συνολικά προκρίνουν κυρώσεις οικονομικού χαρακτήρα προς τη Ρωσία, απορρίπτοντας σε μεγάλο βαθμό άλλες που σχετίζονται με τον αθλητισμό και τον πολιτισμό. Μοναδική εξαίρεση η ισπανική κοινή γνώμη, σύμφωνα με την οποία ένα συνολικό και πολύπλευρο πακέτο κυρώσεων θα πρέπει να διατηρηθεί και μετά τον τερματισμό της ρωσικής εισβολής.
Διατηρούνται όμως ισχυρά μπλοκ απόρριψης των προσφύγων πολέμου, κυρίως σε Γερμανία και Ελλάδα, με το ποσοστό όσων ακόμα και σήμερα θεωρούν πως οι χώρες τους πρέπει να υποδέχονται λιγότερους απ’ ό,τι σήμερα να κυμαίνεται μεταξύ 21% στην περίπτωση της πρώτης και 25% στην περίπτωση της χώρας μας.
Η μεγαλύτερη μερίδα των Ευρωπαίων (42%) παρουσιάζεται θετική στην δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού, με το 30% να θεωρεί ότι οι εθνικοί στρατοί και το ΝΑΤΟ αρκούν και το 12% να συντάσσεται γενικότερα απέναντι σε εθνικούς ή περιφερειακούς στρατούς. Οι κάτοικοι των χωρών, δε, που με μεγαλύτερη ένταση επιθυμούν τη δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού είναι αυτοί της Ελλάδας, ενώ εκείνοι που με διαφωνούν με συντριπτικούς ποσοτικά όρους είναι αυτοί της Ολλανδίας.
Η έρευνα καταγράφει επίσης τάση απόρριψης του αναθεωρητισμού εντός των ευρωπαϊκών κοινωνιών, με την μεγαλύτερη μερίδα των Ευρωπαίων να διαφωνεί με την άποψη ότι υπάρχουν τμήματα γειτονικών χωρών που στην πραγματικότητα ανήκουν στη δική τους χώρα. Μοναδική εξαίρεση εδώ είναι η περίπτωση της Ισπανίας – η οποία παραδοσιακά ταλανίζεται από τέτοιου τύπου ζήτημα -, με το 54% των Ισπανών να θεωρεί ότι υπάρχουν τμήματα γειτονικών χωρών που τους ανήκουν.
Σε ό,τι αφορά την επιφυλακτικότητα της ελληνικής κοινής γνώμης απέναντι στην περαιτέρω διατάραξη των σχέσεων με την Ρωσία, ο Αγγελος Σεριάτος λέει ότι μπορεί να εξηγηθεί από τρεις παράγοντες: «Πρώτον, από το γεγονός πως οι Ελληνες και οι Ελληνίδες αισθάνονται ευάλωτοι δεδομένης της γεωγραφικής θέσης της χώρας, των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας και της ύπαρξης ενός απρόβλεπτου πολιτικού παίκτη στα σύνορά της, τον Ερντογάν. Δεύτερον, από το γεγονός πως δεν εμπιστεύονται σε μεγάλο βαθμό τις προθέσεις της Δύσης στη ρωσο-ουκρανική κρίση αλλά ούτε και σε πιθανή (οικονομική ή στρατιωτική) στήριξη της χώρας, εφόσον προκύψει τέτοιο ζήτημα, λόγω μιας ισχυρής εναντίωσής μας προς τη Ρωσία. Και, τρίτον, από το γεγονός πως εντός της ελληνικής κοινωνίας διατηρείται -για μια σειρά από λόγους που δεν αποτελούν αντικείμενο επί του παρόντος ένα από τα ισχυρότερα πανευρωπαϊκά φιλορωσικά ρεύματα».
«Η ελληνική κοινωνία», επισημαίνει ακόμη, «μοιάζει πως θέλει να αποφύγει την εξάπλωση της έντασης στην ευρύτερη γειτονιά της, ιδίως διαρρηγνύοντας πλήρως τις σχέσεις της με μια δύναμη που προσλαμβάνεται αρκετά εγγύς προς τη χώρα μας».