«Κομμουνιστέλι». Έτσι βάφτισε η συντηρητική ιταλική εφημερίδα «Il Tempo» τη νέα ηγέτιδα των Ιταλών Σοσιαλδημοκρατών, Έλι Σλάιν. Κοσμοπολίτισσα μεγαλωμένη στην Ελβετία με ανατροφή της ανώτερης μεσαίας τάξης που δηλώνει υπέρμαχος των φτωχών, των εργαζομένων και της δημόσιας εκπαίδευσης και επιπλέον με σύντροφο γυναίκα και με κραυγαλέα εβραϊκό όνομα, η νέα ηγέτιδα του Δημοκρατικού Κόμματος (DP) ευλόγως έχει σοκάρει τους συντηρητικούς Καθολικούς Ιταλούς.
Από μια άποψη η ιταλική Δεξιά δεν θα μπορούσε να ονειρευτεί ευκολότερο στόχο, όπως γράφει ο Γκρεγκόριο Σόρτζι στο αμερικανικό περιοδικό «Politico». Αλλά στα συναισθήματα των κάθε εκδοχής κι απόχρωσης συντηρητικών επικρατεί η οργή επειδή η Έλι Σλάιν είναι αντικειμενικά «δικό τους παιδί». Ανήκει στην άρχουσα τάξη δηλαδή, αλλά εμπνέεται από άλλες ιδέες και ασπάζεται διαφορετικές αξίες. Και μάλιστα τις ενστερνίζεται τόσο μαχητικά που, λόγω δημόσιας προβολής και μόνο, ως εκ του αξιώματός της δηλαδή, θα αποτελέσει αναπόφευκτα με τη στάση της υπόδειγμα ή και πρότυπο στην ιταλική κοινωνία. Για κάποιους «ευάλωτους» έστω.
Η διάδοχος του Ενρίκο Λέτα που το Μάιο θα κλείσει τα 38 της χρόνια νίκησε καθαρά με 53,8% έναντι 46,2% των ψήφων τον Στέφανο Μπονατσίνι, το φαβορί για την ηγεσία του μεγαλύτερου κόμματος της ιταλικής Κεντροαριστεράς, του Δημοκρατικού Κόμματος δηλαδή – πρόκειται για τους πολιτικούς κληρονόμους του ιστορικού (αλλά και με ιστορικά σκάνδαλα) Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ιταλίας.
Una sola parola: grazie. A chi ci ha creduto, a chi ieri ha partecipato, a chi si vorrà aggiungere da domani.
È il nostro tempo.#PrimariePD #ParteDaNoi pic.twitter.com/MxK1QObnXo— Elly Schlein (@ellyesse) February 27, 2023
Πλουσιοκόριτσο
«Υποσχέθηκε να δώσει προτεραιότητα στους φτωχούς, στη δημόσια εκπαίδευση και στους εργαζόμενους», σημείωσε ο συντηρητικός σχολιαστής Ίταλο Μποκίνο επιτιθέμενος στην Σλάιν. «Αλλά σε αντίθεση με τη Μελόνι, δεν έχει γνωρίσει ποτέ φτωχούς στη ζωή της, καθώς φοίτησε σε ένα ιδιωτικό σχολείο μόνο για πλούσιους στην Ελβετία. Αλλά ούτε εργαζόμενους έχει γνωρίσει, διότι δεν χρειάστηκε να δουλέψει ποτέ στη ζωή της», συνέχισε ο ιταλός σχολιαστής.
Η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι δηλαδή εκπροσωπεί – αν και με έντονα ακροδεξιό παρελθόν – την ιταλική Κεντροδεξιά και εν πάση περιπτώσει τις συντηρητικές αξίες στη χώρα της. Αλλά είναι ένα «παιδί του λαού», ενσάρκωση της «λαϊκής Δεξιάς». Η Σλάιν «ας βάλει τα λεφτά της στο στόμα της κι ας μη μιλά», όπως θα έλεγαν οι Αμερικανοί («put your money where your mouth is»).
Μουδιασμένοι Κεντροαριστεροί
Η νίκη της Σλάιν δεν εξέπληξε μόνο τους πολιτικούς αντιπάλους της, αλλά και πολλούς στο δικό της κόμμα. Οι συνάδελφοί της (Σοσιαλδημοκράτες μάλλον παρά Σοσιαλιστές) φοβούνται ότι η Σλάιν θα μπορούσε να μετατρέψει το Δημοκρατικό Κόμμα από την «ευρεία προοδευτική Εκκλησία», που ιστορικά υπήρξε, σε μια «ριζοσπαστική αίρεση», όπως χαρακτηριστικά γράφει ο αναλυτής του «Politico».
Τον έχουν αυτόν τον «κίνδυνο» (εντός ή εκτός εισαγωγικών η λέξη) τα κόμματα που ενστερνίζονται τις ιδέες της Σοσιαλδημοκρατίας και του πολιτικού φιλελευθερισμού. Να εμφανίζεται δηλαδή κάποιος που δεν μιλά για μετεξέλιξη των κοινωνιών, αλλά για ανατροπή. Πρόσφατα είναι τα παραδείγματα του Μπέρνι Σάντερς στο αμερικανικό Δημοκρατικό Κόμμα και κυρίως του Τζέιμς Κόρμπιν στο Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας. Ειδικά για τον δεύτερο, ο οποίος κατάφερε να κερδίσει το Κόμμα, χρειάστηκε να συνωμοτήσει ολόκληρο το κεντροαριστερό σύμπαν, όπως θα έλεγε ο Κοέλιο, για να αλλάξουν ηγεσία οι Εργατικοί.
«Υπάρχουν ανησυχίες ακόμα και αν θα στηρίξει τη θέση του Κόμματος για την αποστολή όπλων στην Ουκρανία, καθώς η Σλάιν έχει περιγράψει με μεγάλη ζέση τις φιλειρηνικές της απόψεις», γράφει το «Politico». Κάποιοι στο DP ανησυχούν ότι με τη ριζοσπαστικότητά της το Κόμμα θα χάσει το Κέντρο, τους ψηφοφόρους δηλαδή που φέρονται να διαμορφώνουν (και) στην Ιταλία τις κυβερνητικές πλειοψηφίες.
Εισοδιστές ριζοσπάστες
«Το Δημοκρατικό Κόμμα είναι τελειωμένο», απεφάνθη ο Νταβίντ Αλεγκράντι, πολιτικός αναλυτής της φλωρεντίνικης ημερησίας «La Nazione». Ως ειδικός σε θέματα Κεντροαριστεράς, ο Αλεγκράντι υποστηρίζει ότι η Σλάιν και κάποιοι στενοί συνεργάτες της προέρχονται από αριστερίστικες ομάδες και «δεν ήταν καν μέλη του PD έως πριν από λίγους μήνες». Γι’ αυτό «αντιμετωπίζουν με δυσπιστία το DP και ασκούν διαρκώς κριτική σ’ αυτό και στα μέλη του».
«Τα σχέδιά της δεν έχουν καμία σχέση με την ιστορία μου και την πολιτική μου κουλτούρα. Το DP δεν είναι πια εδώ. Εδώ είναι ένα άλλο κόμμα, που δεν ανήκει πλέον στην Κεντροαριστερά αλλά στη ριζοσπαστική Αριστερά», δήλωσε στο Politico ο Τζιουζέπε Φιορόνι, πρώην υπουργός σε κυβερνήσεις των Ρομάνο Πρόντι, Τζιουζέπε Κόντε και Μάριο Ντράγκι.
Το 2013 στα 28 της, ένα χρόνο προτού εκλεγεί στο Ευρωκοινοβούλιο (μετείχε στην Ομάδα των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών), η Σλάιν ηγήθηκε του Occupy PD. Ήταν ένα κίνημα διαμαρτυρίας κατά των 101 Κεντροαριστερών εκλεκτόρων οι οποίοι είχαν καταψηφίσει την υποψηφιότητα του ιδρυτή του Δημοκρατικού Κόμματος Ρομάνο Πρόντι για την Προεδρία της Ιταλικής Δημοκρατίας. «Με την Έλι Σλάιν το DP αυτοκαταλήφθηκε», σάρκασε ο Αλεγκράντι.
Ο διάβολος μέσα της
Κόρη ενός Αμερικανού και μιας Ιταλίδας, πολιτικοί επιστήμονες αμφότεροι που ζούσαν στην ιταλόφωνη Ελβετία, η Έλι Σλάιν γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Λουγκάνο. Ο παππούς από την πλευρά της μητέρας της, Αγκόστο Βιβιάνι, ήταν γερουσιαστής του Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος στη Λομβαρδία.
Η Σλάιν πέρασε την εφηβεία της παίζοντας το επιτραπέζιο παιχνίδι «Trivial Pursuit» και γράφοντας κριτικές ταινιών – το όνειρό της εκείνη την εποχή ήταν να γίνει σκηνοθέτης κιμηματογράφου, όπως γράφει το «Politico». Σπούδασε Νομικά στη Μπολόνια (σε ένα από τα πιο «αριστερά» Πανεπιστήμια της Ιταλίας) και υποστήριξε διδακτορική διατριβή με θέμα Συνταγματικού Δικαίου.
Ενεπλάκη με την πολιτική το 2008 ως εθελόντρια στην πρώτη προεκλογική εκστρατεία του Μπαράκ Ομπάμα στις ΗΠΑ. Το 2012 στρατεύθηκε και πάλι στο πλευρό του πρώτου μαύρου προέδρου των ΗΠΑ, στην επιτυχημένη εκστρατεία που έκανε για την επανεκλογή του.
«Εκεί κατάλαβα ότι δεν αρκεί να ζητάς ψήφους. Πρέπει να κινητοποιείς ανθρώπους με τις ιδέες σου», είχε δηλώσει πρόσφατα στην κεντροαριστερή «La Repubblica». Δέκα χρόνια αργότερα τα μαθήματα που πήρε στις ΗΠΑ αποδείχθηκαν χρήσιμα για τη δική της ηγετική εκστρατεία, παρατηρεί ο Γκρεγκόριο Σόρτζι στο περιοδικό.
Όντως, σε μια πρώτη αναμέτρηση για την ηγεσία του PD η Σλάιν κέρδισε την ανοιχτή ψηφοφορία αφού μια βδομάδα νωρίτερα είχε χάσει με μεγάλη διαφορά στην ψηφοφορία που έγινε Κοινοβουλευτική Ομάδα μεταξύ μελών του Δημοκρατικού Κόμματος.
Έχασε στο Κόμμα δηλαδή, αλλά κέρδισε στην κοινωνία. Ποια καλύτερη απόδειξη χρειάζεται για να πείσει η νεαρή πολιτικός για το χάρισμά της να κινητοποιεί στους πολίτες και να κερδίζει ψηφοφόρους; Και ποια καλύτερη εγγύηση απαιτείται από τη χαρισματικότητα ενός πολιτικού για τη δαιμονοποίησή του από φίλους και αντιπάλους;
Άλλο κόμμα ή νέα αρχή;
Το 2014 η Σλάιν εκλέχθηκε ευρωβουλευτίνα με το Δημοκρατικό Κόμμα, αλλά ένα χρόνο αργότερα παραιτήθηκε το DP κατηγορώντας τον τότε ηγέτη Ματέο Ρέντσι για δεξιά στροφή. «Η απόφασή της αποδείχθηκε προφητική, καθώς ξεκίνησε τότε μια περίοδος διαδοχικών εκλογικών αποτυχιών για τον Ρέντσι, με αποκορύφωμα την παραίτησή του το 2016 από την πρωθυπουργία και το 2018 από την ηγεσία του Κόμματος», γράφει ο ρεπόρτερ του «Politico».
Είναι σαφές ότι η Σλάιν εμφορείται από πολύ πιο «προοδευτικές» ιδέες από όσο ο Ρέντσι. «Το ερώτημα είναι αν τελικά η νέα ηγέτιδα θα επιβιώσει στο κόμμα της. Αν θα προεδρεύσει με δεμένα τα χέρια από τα μεγαλοστελέχη που εν τέλει υποστήριξαν μια λαοφιλή πολιτικό δίχως να ενστερνίζονται τις ριζοσπαστικές ιδέες της ή αν θα παρατηθεί», δήλωσε στο αμερικανικό περιοδικό ο Πίπο Τσιβάτι, πρώην κοινοβουλευτικός και παλαιός συνεργάτης της Σλάιν (είχε κι αυτός εγκαταλείψει μαζί της προσωρινά το Κόμμα το 2015 καταλογίζοντας στο Ρέντσι συντηρητισμό).
Όσο πλησιάζει η Κυριακή, 12 Μαρτίου, για να αναλάβει η Σλάιν επισήμως το αξίωμα της γραμματέως του Δημοκρατικού Κόμματος, τα δημοσιεύματα του ιταλικού και ευρωπαϊκού τύπου εστιάζουν όλο και περισσότερο στις «αντιφάσεις» της νεαρής πολιτικού. Όχι τόσο επειδή επιμένει να προφέρεται το όνομά της στα ιταλικά Σλάιν και όχι Σλέιν, ώστε να φαίνεται πιο καθαρά η εβραϊκή της καταγωγή – ο πατέρας της είναι Ασκενάζι. Ούτε επειδή δηλώνει περήφανη για τις ερωτικές της προτιμήσεις, παρά το ότι κάποιοι στο DP θεωρούν ότι όλα αυτά θα διώξουν Κεντρώους ψηφοφόρους από το Κόμμα.
Και ειρηνόφιλη
Ο τύπος εστιάζει κυρίως στην όχι ακόμα ξεκάθαρη θέση της για στήριξη της Ουκρανίας «άνευ όρων και μέχρι τέλους» στον πόλεμο κατά της Ρωσίας του Πούτιν. Εστιάζει στο ότι μιλά για ειρήνη, παρά το ότι η καταγωγή του πατέρα της είναι από ένα χωριό της Πολωνίας που σήμερα βρίσκεται στην ουκρανική επικράτεια, κοντά στην πόλη Λβιβ.
«Στηρίζουμε το δικαίωμα της Ουκρανίας να αμυνθεί για τα εδάφη της, θεωρούμε ότι πρέπει να της παράσχουμε κάθε μορφή βοήθειας. Αλλά ως ειρηνόφιλη δεν πιστεύω ότι τα όπλα από μόνα τους θα φέρουν τον τερματισμό του πολέμου», δήλωσε προ ημερών στο Έβδομο κανάλι της ιταλικής τηλεόρασης.
Η αγωνία των συναδέλφων της στο DP είναι μήπως με την στάση της αυτή μείνει η Μελόνι μόνη αδιαπραγμάτευτη υποστηρίκτρια των Συμμάχων στην Ιταλία δοθεί η εντύπωση ότι κλονίζεται η ενότητα της Δύσης στο ουκρανικό. Ο παλαιός συνεργάτης της Πίπο Τσιβάτι έχει πάντως αποκλείσει το ενδεχόμενο να αντιταχθεί η Σλάιν στην αποστολή όπλων στην Ουκρανία.