Οι μαρτυρικοί τόποι δεν σταματούν τον αγώνα μέχρι την τελική δικαίωση

(Στον απόηχο του εορτασμού της 82^ης επετείου της Μάχης της Κρήτης)

Του Σπύρου Δαράκη *

Πριν 23 χρόνια στην συνεδρίαση της 29-3-2000 του Δ.Σ. του ΤΕΔΚ Νομού Χανίων είχα την τιμή να εισηγηθώ το απαράγραπτο δικαίωμα του Ελληνικού Λαού να διεκδικήσει από την Γερμανία:

-Το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο – ληστεία που επιβλήθηκε στην κατεχόμενη ΕΛΛΑΔΑ.

-Τις τεράστιες καταστροφές στις υποδομές που προκάλεσαν τα γερμανικά κατοχικά στρατεύματα που αναγνωρίστηκαν από την Διάσκεψη των συμμαχιών στο Παρίσι (Δεκέμβρης 1945 – Γενάρης 1946).

-Τις αποζημιώσεις των θυμάτων των φρικιαστικών εγκλημάτων των ομήρων στα ναζιστικά στρατόπεδα και στα εργοστάσια των γερμανικών μονοπωλίων.

-Την επιστροφή των αρχαιολογικών θησαυρών ανεκτίμητης αξίας και των θησαυρών πολιτιστικής κληρονομιάς που λεηλατήθηκαν από τις Γερμανικές κατοχικές δυνάμεις.

Τόσο η ΤΕΔΚ όσο και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων απέστειλαν υπόμνημα στον πρωθυπουργό και στους αρχηγούς των κομμάτων ζητώντας να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες για την Διεκδίκησηδιερμηνεύοντας το καθολικό αίτημα του Χανιώτικου λαού.

Η ευθύνη των μέχρι σήμερα ελληνικών κυβερνήσεων είναι μεγάλη, γιατί επί της ουσίας δεν έθεσαν το θέμα. Με πρόσχημα ότι ‘’δεν είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή για να τεθεί το ζήτημα’’ αφήνουν να κυλήσει ο χρόνος χωρίς όμως ποτέ να έρθει η ‘’κατάλληλη στιγμή’’.Ο λόγος προφανώς δεν ήταν η έλλειψη στοιχείων για την τεκμηρίωση των διεκδικήσεων. Άλλωστε τέτοια είχαν καταγραφεί κατά καιρούς στο παρελθόν.

«Ο κύριος λόγος για την πολιτική στάση των ελληνικών κυβερνήσεων και την μη διεκδίκηση των επανορθώσεων – αποζημιώσεων από την Γερμανία ήταν η εναρμόνιση τους με τις επιλογές της αστικής τάξης να μην διαταραχθούν οι συμμαχίες της που συνδέονται με την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της»

Στις 25 Μαΐου ο υπερμαραθωνοδρόμος  και Σπαρταθλητής Στέργιος Αράπογλου, διακεκριμένος γιατρός που τερμάτισε στη Ζάκρο Λασιθίου ξεκινώντας από τα Μαράσια Έβρου στις 3 Απριλίου, τρέχοντας 3.000 χιλιόμετρα, επισκεπτόμενος μαρτυρικά χωριά και μνημεία προκειμένου να κεντήσει την συλλογική μας μνήμη και να καταδείξει την αναγκαιότητα να διδάσκεται αναλλοίωτη η εποποιΐα της εθνικής μας αντίστασης και στις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσής μας.Το εγχείρημα του αυτό το έθεσε ανιδιοτελώς στους σκοπούς του Εθνικού Συμβουλίου διεκδίκησης των οφειλλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα.

Αλήθεια, μήπως ήρθε η ώρα, του χρόνου που θα γιορτάσουμε την 83^η επέτειο να την αφιερώσομε στον Αγώνα για την διεκδίκηση των απαράγραπτών δικαιωμάτων μας από την Γερμανία και ο εκπρόσωπος της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ κυβέρνησης στον χαιρετισμό του στην καταληκτήρια τελετή στο Μάλεμε να μας αναγγείλει συγκεκριμένες ενέργειες που τα όργανα της ελληνικής πολιτείας θα έχουν πράξει, που θα αποδεικνύουν το χιλιοειπωμένο ότι οι Γερμανικές οφειλές προς την χώρα μας είναι ‘’νομικά ενεργές’’ και ‘’δικαστικά επιδιώξιμες’’ 

Οι θυσίες του Ελληνικού Λαού 

Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, το στοιχείο ότι οπληθυσμός της Ελλάδας το 1940 ήταν 7.344.860 άτομα, το 1944 κατήλθε στα 6.805.000 και το 1947 ήταν 7.367.405, ενώ έπρεπε να ξεπερνάει τα 8.500.000. Τα στοιχεία αυτά καταδείχνουν το έγκλημα γενοκτονίας που διέπραξε ο Χίτλερ σε βάρος της πατρίδας μας και του λαού της. 1.770 χωριά καταστράφηκαν, 400.000 σπίτια πυρπολήθηκαν. Σε 1.106.922 ανέρχονται οι απώλειες του πληθυσμού μας, δηλαδή το 15% του συνόλου, χάθηκε στις πολύνεκρες μάχες στα διάφορα μέτωπα (70.000), από τα εκτελεστικά αποσπάσματα (56.225), στα στρατόπεδα της Γερμανίας (105.000), από την πείνα και σχετικές ασθένειες (600.000), από την υπογεννητικότητα (300.000).

Δυνάμεις Κατοχής που απασχόλησε στην Ελλάδα η Εθνική Αντίσταση 

Α. Πριν από την ιταλική συνθηκολόγηση 

Β. Μετά την ιταλική συνθηκολόγηση 

Εχθρικές απώλειες 

Το «Φρούριο Κρήτη» 

Η κατοχική περίοδος στην Κρήτη έχει ορισμένες ουσιαστικές διαφορές σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα, καθώς θεωρήθηκε από τους Γερμανούς «Φρούριο» (Festung). Η μετατροπή της Κρήτης σε φρούριο απαιτούσε την κατασκευή μιας σειράς οχυρωματικών έργων και στρατιωτικών εγκαταστάσεων με την επίταξη του ντόπιου εργατικού δυναμικού. Η Μάχη της Κρήτης και τα βάρβαρα αντίποινα που ακολούθησαν προκάλεσαν μια ακραία πόλωση ανάμεσα στον πληθυσμό και τους κατακτητές, οδήγησαν στην επιβολή της υποχρεωτικής εργασίας, της «αγγαρείας», ως μέτρου συλλογικής τιμωρίας, που η αποφυγή της έγινε βασική μορφή παθητικής αντίστασης.

Ο πρώτος Διοικητής του Φρουρίου Κρήτης Πτέραρχος Κουρτ Στούντεντ εξέδωσε στις 17-6-1941 διαταγή, σύμφωνα με την οποία ο πληθυσμός της Κρήτης υποχρεωνόταν σε οποιαδήποτε εργασία μετά από διαταγή των ελληνικών τοπικών αρχών, χωρίς αμοιβή, φυσικά. Η υποχρεωτική εργασία επιβλήθηκε επίσης και ως συλλογική τιμωρία για αντιστασιακές ενέργειες. Συγκροτήθηκαν επίσης «Επιτροπές υποχρεωτικής εργασίας» στις κοινότητες και στις πόλεις επιτροπές κατανομής, ανάμεσα στους πολίτες, της υποχρεωτικής εργασίας. Οι κατά τόπους γερμανικές αρχές, αλλά και οι επιχειρήσεις που είχαν αναλάβει έργα για λογαριασμό τους, εξέδιδαν διαταγές προς τις κοινότητες για την αποστολή εργατών. Οι Γερμανοί μπορούσαν να δώσουν εντολές σε οποιαδήποτε βαθμίδα της ελληνικής διοίκησης, ανάλογα με ανάγκες του προς εκτέλεση έργου.

Την πρώτη περίοδο, μεγάλες περιοχές στην ύπαιθρο ή χωριά της Κρήτης περικυκλώνονταν με συρματοπλέγματα και οι έγκλειστοι εξέρχονταν μόνο για την εκτέλεση καταναγκαστικών έργων. Ορισμένες φορές, αντί για αγγαρεία, στέλνονταν για εκτέλεση. Αρκετοί δραπέτευαν και κρύβονταν, ενώ οι Γερμανοί έριχναν την ευθύνη στους κοινοτάρχες και απειλούσαν με συλλογική τιμωρία. Ο γερμανόφιλος τοπικός Τύπος υπερθεματίζοντας, μιλούσε για τεμπέληδες και χαρτοπαίκτες που ξημεροβραδιάζονταν στα καφενεία, αντί να εργάζονται για το κοινό καλό! Η ήττα των Ναζί στο Στάλινγκραντ τον χειμώνα του 1942 -1943, οδήγησε τη χιτλερική ηγεσία σε μια σαρωτική επίταξη των πόρων της Ευρώπης, για την τελική, ολοκληρωτική επίθεση στη Σοβιετική Ένωση, με την κήρυξη «σταυροφορίας» εναντίον του Μπολσεβικισμού. Η λεηλατημένη Ευρώπη έπρεπε να συμμετάσχει σ’ αυτή την επιχείρηση «σωτηρίας» από τον μπολσεβικισμό με την καταναγκαστική εργασία των λαών της και με την παραγωγή της,

Στις 30-1-1943ο Ανώτερος Στρατιωτικός Διοικητής Νοτιοανατολικής Ευρώπης διέταξε τη γενίκευση της υποχρεωτικής εργασίας του ελληνικού πληθυσμού, σύμφωνα με τους όρους που ίσχυαν στην Κρήτη. Με ύφος Γκέμπελς, ο τοπικός διοικητής κήρυσσε τη διεξαγωγή του πολέμου «άνευ οίκτου μέχρι της τελικής Νίκης δια την νέαν τάξιν πραγμάτων δια την Ευρώπην».

Αφού, κατ’ αυτόν, οι Γερμανοί έχυναν το αίμα τους «κατά του εξ ανατολών Μπολσεβικισμού και του εκ δυσμών Πλουτοκρατικού Ιμπεριαλισμού», όλοι οι άλλοι έπρεπε να «αποφασίσουν» ποιον θα ακολουθήσουν και να αναλάβουν τις αντίστοιχες υποχρεώσεις. Κάθε χωριό όφειλε να συνεισφέρει με συγκεκριμένο αριθμό από πρόσωπα απολύτως ικανά για εργασία, που τα όριζε ο πρόεδρος, ο οποίος ήταν υπεύθυνος και για την αλλαγή τους.

Σε περίπτωση απόδρασης, συλλαμβανόταν άλλο μέλος της οικογένειας άνω των 10 ετών ή άλλος συγγενής «άνευ διακρίσεως της ηλικίας». Μια μέρα απουσίας ισοδυναμούσε με 10 ημέρες φυλάκιση, που εξαγοραζόταν με 5 οκάδες λάδι ή 40 οκάδες πατάτες. Οι κοινότητες όφειλαν να συνεισφέρουν επίσης σε κάρα και ζώα, καθώς και με 3 οκάδες ξύλα ανά άτομο κάθε εβδομάδα. Σύμφωνα με βρετανικές πηγές, το 1942 – 1943 σε υποχρεωτική εργασία εξαναγκαζόταν από το 1/3 έως το 1/2 τουπληθυσμού της υπαίθρου. Από την αγγαρεία εξαιρούνταν μόνο οι ένοπλοι συνεργάτες των κατακτητώνκαι οι οικογένειές τους. Σύμφωνα με τον Βρετανό αξιωματικό Patrick Leigh Fermor, που βρισκόταν εκείνη την περίοδο στην Κρήτη, η «αγγαρεία» ήταν το μεγαλύτερο βάσανο των αγροτών. Γι’ αυτό καιπαρέμεινε άσβεστο στη μνήμη των κατοίκων ως σύμβολο καταπίεσης και εξευτελισμού.

Αναλογιζόμενος την βαριά ευθύνη της γενιάς μας, πλημυρίζει το μυαλό μου ο πάντα επίκαιρος λόγος του μεγάλου ποιητή – πεζογράφου – δραματουργού – θεωρητικού- σκηνοθέτη και δασκάλου, Μπέρτολτ Μπρέχτ:

«Πιστεύω στον Άνθρωπο», έλεγε, «δηλαδή πιστεύω στο Λογικό του Ανθρώπου… Πιστεύω στην πειστική δύναμη της Λογικής πάνω στους Ανθρώπους… Η γοητεία που αναδίδει η απόδειξη είναι πάρα πολύ μεγάλη. Οι περισσότεροι άνθρωποι της παραδίνονται αμέσως. Με τον καιρό, της παραδίνονται όλοι. Η σκέψη είναι μια απ’ τις μεγαλύτερες ηδονές του ανθρώπινου γένους». 

«Το άδικο προχωράει σήμερα με αβέβαιο βήμα. Γι‘ ακόμα δέκα χιλιάδες χρόνια οι καταπιεστές παίρνουμε μέτρα. Η βία μας βεβαιώνει πως όπως είναι τα πράγματα, θα παραμείνουν. Φωνή άλλη δεν ακούγεται πάρεξ η φωνή των κυρίαρχων, ενώ η εκμετάλλευση ξελαρυγγιάζεται στις αγορές πως μόλις τώρα ν‘ αποδίδει ξεκινάει. Μα κι από τους καταπιεσμένους πολλοί λένε τώρα: «Κείνο που θέλουμεεμείς ποτέ δεν πρόκειται να γίνει». 

Όμως όποιος ακόμα ανεβαίνει δεν κάνει να λέει ποτέ! Καθόλου βέβαιο το βέβαιο δεν είναι. Όταν οι Αποπάνω αποσώσει θα  έχουνετους λόγους τους, θα μιλήσουνε οι Αποκάτω. Ποιος θα τολμήσει να ξανά πει ποτέ! Ποιος φταίει που υπάρχει ακόμα καταπίεση; Εμείς! Ποιος να τη συντρίψει θ‘ αναλάβει; Εμείς ομοίως; Οι γονατισμένοι όλοι, εμπρός! Σηκωθείτε! Οι χαμένοι όλοι, εμπρός! Στον αγώνα! Πολεμήστε! Όποιος την κατάσταση του ξέρει και κατανοεί πώς θα εμποδιστεί να την αλλάξει; Οι νικημένοι του σήμερα, βλέπετε είναι οι νικητές του αύριο, όσο για κείνο το ποτέ έχει πλέον γίνει σήμερα, κι έχουμε κιόλας αργήσει!». 

Πηγές:

1. Γιάννης Σκαλιδάκης, Στοιχεία για την υποχρεωτική εργασία και το ρόλο των τοπικών αρχών στην υλοποίηση της κατοχικής πολιτικής στην Κρήτη, Εισήγηση στο 2ο Συνέδριο Δήμου Βιάννου, «Τα Ολοκαυτώματα και οι Γερμανικές Αποζημιώσεις» (13-14 Σεπτεμβρίου 2013, Άνω Βιάννος).
2. Μαύρη Βίβλος της Κατοχής, Μανώλης Γλέζος, Αθήνα 2012
3. Από την έκθεση της διακομματικής κοινοβουλευτικής επιτροπής για την διεκδίκηση των Γερμανικών οφειλών, Αθήνα 2016, Βουλή των Ελλήνων.

* πρόεδρος μαρτυρικής ΜΑΛΑΘΥΡΟΥ

Πρώην Δήμαρχος Μηθύμνης και μέλος του

Δ.Στου Δικτύου Μαρτυρικών πόλεων και

χωριών της Ελλάδος περιόδου 40΄- 45΄

(ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ)

Τηλ. Επικοιν. 6984324735