Αν έχεις επισκεφτεί κάποιο από τα χωριά του Μυλοπόταμου στο Ρέθυμνο της Κρήτης είναι σχεδόν δεδομένο ότι δοκίμασες (ενδεχομένως και υπό τον ήχο μιας μπαλωθιάς) τα ξακουστά εδέσματα της περιοχής.
Για να αρνηθείς στον ουρανίσκο σου τη γευστική εμπειρία του αντικριστού, του σύγκλινου ή του γαμοπίλαφου θα πρέπει είτε να είσαι vegan (που αν είσαι τέτοιος δεν έχεις λόγο να πας στην Κρήτη), είτε να προσέχεις σε εκνευριστικά σχολαστικό βαθμό τη διατροφή σου, απαγορεύοντας στον εαυτό σου έστω μία παρασπονδία (που μεταξύ μας και πάλι δεν έχεις σοβαρό λόγο να επισκεφτείς την Κρήτη…).
Όσοι ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία και αποφεύγουν όπως ο διάολος το λιβάνι τα λιπαρά, ναι, πράγματι τέτοιου είδους λιχουδιές είναι taboo για το στομάχι τους. Η διατροφή των Μυλοποταμιτών είναι τίγκα στα ζωικά λιπαρά. Σε βαθμό που ο εξωτερικός παρατηρητής – επισκέπτης θα μπορούσε να αναρωτηθεί πώς γίνεται οι άνθρωποι αυτοί να μακροημερεύουν.
Κι όμως, είναι η μοναδική «ράτσα» στον κόσμο που μπορεί να τρώει όλα αυτά σε τακτική βάση και να μακροημερεύει!
Η κρητική διατροφή έχει αποτελέσει αντικείμενο εκατοντάδων επιστημονικών ερευνών. Τα αποτελέσματα την παρουσιάζουν ως υποδειγματική για την υγεία και τη μακροζωία, χάρη κυρίως στην ποικιλία αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχει το παρθένο ελαιόλαδο. Ως γνωστόν στην Κρήτη καταναλώνεται εν αφθονία ωμό και όσο περισσότερες αντιοξειδωτικές ουσίες λαμβάνει ένας οργανισμός τόσο χαμηλότερα είναι τα επίπεδα LDL χοληστερόλης στο αίμα (κακή χοληστερίνη), που είναι η υπ’ αριθμόν ένα αιτία για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι ο πληθυσμός της Κρήτης έχει χαμηλότερα επίπεδα θνησιμότητας από την στεφανιαία νόσο σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Οι άνδρες του νησιού έχουν 3-5 φορές μικρότερη πιθανότητα να αυποστούν έμφραγμα σε σύγκριση με άνδρες της ίδιας ηλικίας στις χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, αλλά και στις ΗΠΑ.
Όταν λέμε «κρητική διατροφή» όμως επουδενί εννοούμε τη διατροφή των κατοίκων του Μυλοποτάμου, η οποία είναι γεμάτη από λιπαρά ζωϊκών τροφών – μία από τις κλασικές δηλαδή πηγές χοληστερινής.
Κι όμως, στα Ανώγεια, στα Ζωνιανά τα Λιβάδια και τα υπόλοιπα χωριά της περιοχής οι ντόπιοι έχουν επίσης καλή υγεία και είθισται να ζουν πολλα χρόνια. Το φαινόμενο δεν συμβαδίζει με τις επιστημονικές έρευνες που διενεργούνταν επί σειρά ετών, σχετίζοντας την καρδιακή υγεία με τη διατροφή.
Έως και το Μάιο του 2017. Τότε μια νέα μελέτη Ελλήνων και Βρετανών επιστημόνων απέδειξε ότι η μακροζωία των κατοίκων της συγκεκριμένης περιοχής οφείλεται σε ένα μοναδικό χάρισμα.
Στην εν λόγω έρευνα αναλύθηκε πλήρως το γονιδίωμα 250 κατοίκων της περιοχής και τα ευρήματα εξέπληξαν ακόμα και τους ίδιους τους μελετητές.
Ανακαλύφθηκε μια νέα παραλλαγή γονιδίου (rs145556679), άγνωστη έως τότε, που έχει προστατευτικές ιδιότητες για την καρδιά. Χάρη σε αυτό το γονίδιο, ένας άνθρωπος έχει εκ φύσεως χαμηλότερα επίπεδα κακής χοληστερίνης (LDL) και χαμηλότερα επίπεδα τριγλυκεριδίων. Με αυτόν τον γενετικό τρόπο μειώνεται ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου, ακόμη κι αν δεν κάνει ιδιαίτερα υγιεινή διατροφή.
Η εν λόγω παραλλαγή αυτού του γονιδίου πιθανότατα είναι μοναδική στον πληθυσμό του Μυλοπόταμου. Μέχρι σήμερα, οι γενετικές αναλύσεις σε χιλιάδες Ευρωπαίους έχουν φέρει στο φως ένα μόνο αντίγραφο του συγκεκριμένου γονιδίου σε έναν μοναδικό άνθρωπο, στην Τοσκάνη της Ιταλίας!
Η μελέτη αυτή αποτέλεσε συνέχεια της έρευνας MANOLIS που είχε γίνει στα γονίδια κατοίκων των Ανωγείων και των γύρω ορεινών χωριών του Μυλοποτάμου στην Κρήτη, με δείγμα από 3.200 ανθρώπους. Όπως είχε προκύψει από το πρώτο μέρος της έρευνας, οι κάτοικοι των περιοχών αυτών έχουν πολύ συχνή μια καλή μετάλλαξη στα γονίδιά τους (40 φορές πιο συχνή από ό,τι σε άλλους Ευρωπαίους) η οποία μειώνει τα τριγλυκερίδια και αυξάνει την καλή χοληστερίνη στο αίμα.
Αν βρεθείς στους πρόποδες του Ψηλορείτη, δεν χρειάζεται να έχεις τύψεις σε περίπτωση που πληρώσεις σε χοληστερίνη το τίμημα της νοστιμιάς των τοπικών εδεσμάτων. Θα είναι για μία, δύο, άντε το πολύ τρεις φορές. Θα είσαι όμως απολύτως δικαιολογημένος αν… ζηλέψεις γνωρίζοντας ότι αυτοί, εκεί γύρω σου, τα καταναλώνουν συνέχεια χωρίς να τους καίγεται καρφί!
Ή εν προκειμένω χωρίς να τους φράζει η αρτηρία…